راه های افزایش اعتماد مخاطبان به رسانه های جمعی

به گزارش خبرنگار شبکه مردمی اطلاع رسانی(شمانیوز)،فضای مجازی دربردارنده ی فرصت های زیادی است که خیلی اوقات از آن غفلت می شود. این فضا تنها برای سرگرمی نیست. شاید خیلی از ما ندانیم که در شبکه های اجتماعی هستند گروه هایی که بحث های علمی و تخصصی را به طور جدی پیگیری می کنند. یکی از این گروه ها فرهنگخانه است. گروهی با صد و سه نفر عضو که همگی از چهره های شناخته شده ی فرهنگی کشور هستند. سیمین بهبهانی بامداد (سه‌شنبه) بر اثر ایست قلبی و تنفسی دار فانی را وداع گفت.... وباز هم اخبار ساعت 14 چیزی از فوت سیمین بهبهانی نگفت ... این نکته بهانه ای شد تا اعضای گروه مجازی فرهنگخانه به سراغ یکی از اسیب های فرهنگی بروند که به نظر سرکار خانم هانیه ناظری؛ مدرس دانشکده ی خبر پرداخت گزینشی رسانه ها به موضوعات فرهنگی، هنری و سیاسی است. محمد صادق افراسیابی؛ مدیر گروه علمی رشته ی روابط عمومی دانشکده ی خبر با اشاره به اینکه بهتر است در خصوص مسائل اصلی وارد بحث شویم گفت: آنچه که در این گروه تخصصی می تواند به بحث گذاشته شود راه های افزایش اعتماد مخاطبان به رسانه های جمعی است. فکر می کنم اگر این موضوع به عنوان مطلع بحث تعیین شود بسیاری از مسائل زیر مجموعه را هم پوشش خواهد داد و احتمالا مسئله ی مد نظر خانم ناظری هم پوشش داده خواهد شد. ضمن آنکه شاید در خصوص خانم بهبهانی سلایق و دیدگاه های افراد متفاوت باشد و به نظرم نباید خیلی وارد مباحث سیاسی شویم. هانیه ناظری: بنابراین به پیشنهاد مدیر محترم گروه روابط عمومی دانشکده ی خبر، راه های افزایش اعتماد مخاطبین به رسانه های جمعی با مطالعه ی تطبیقی عملکرد برخی رسانه های خارجی و داخلی انتخاب شده و هدف این بحث هم باید دستیابی به راه حل هایی برای افزایش میزان اعتماد مخاطبان به رسانه های جمعی باشد. آناهیتا برزویی (نویسنده و تهیه کننده ی برنامه های رادیویی): در خصوص موضوع فوت سیمین بهبهانی رسانه های کشور به دو دسته تقسیم می شوند: یکی صدا و سیما و دیگری بقیه رسانه ها . هانیه ناظری: به نظرم برای شروع بحث نباید بین رسانه ها تفکیک قائل شویم. اینکه رسانه ها اگر با تفكري مخالف هستن حتي خبر صرف هم از اون موضوع يا شخص نميدن، و اين رو يك سياست خبري ميدونن، این يكي از اسيبهاي مهم در رسانه های ماست . البته دليل عدم اعتماد مردم به رسانه ها قطعا اين نيست كه رسانه ها حامي برخي جريانات فكري نيستند ، به هر حال در عالم حرفه اي رسانه ها اين امر طبيعي هست. يك رسانه اگر حرفه اي عمل كند ميتواند هر خبر مهمي رو اعلام كند ، لزوما بدون اينكه بخواهد ازاون حمايت كند. صدیقه آجودانی(نویسنده و تهیه کننده برنامه های رادیویی): به نظرم دوستانی که این طور اظهار نظر می کنند، اصلا رادیو گوش نمی کنند. از صبح برنامه های مختلفی از رادیو پخش شد که در آن اعلام شد بانوی غزل، غزل خداحافظی را بامداد سرود. حتی آقای رضا خضرایی یکی از غزل های خانم بهبهانی را خواند. ناظری: ولی عدم اطلاع رسانی از تلوزیون جای خودش را دارد اما خوب، با توجه به اینکه موضوع بحث ما راهكارهاي اعتمادسازي رسانه هاست مسئله اینجاست که واقعا رسانه ها بخصوص رسانه ملي بايد چه جوري در اين موارد عمل كند كه اعتماد مردم رو از دست ندهد. صدیقه آجودانی: تا جایی که من میدونم احساس ارغوانی قرار بود یه بخش برای این موضوع امروز اختصاص بده. نبودم که برنامه رو ببینم. البته این موضوع فراموش نشه که توجه به این موضوع به خاطر برخی جهت گیری های سیاسی در شرایط فعلی حساسیتهای خاص خود را دارد. ناظری: من فكر ميكنم اگر رسانه ها در تنظيم و اعلام اخبار اصول حرفه اي خبري رو رعايت كنندحتي اگر مشكلات سياسي وجود داشته باشه باز هم ميتوانند حداقل خبر رو اعلام كنند. به هرحال خبری که اتفاق می افتد با توجه به حجم سریع انتقال اطلاعات همه با خبر می شوند و این عدم اطلاع رسانی توسظ رسانه ملی حساسیت مردم را بیشتر و یا حتی موجب بد بینی می شود. محمد رضا نوایی لواسانی(عضو هیئت امناء مرکز تشکلهای بنیاد شهید): اجازه بدین در خصوص بحث یه خاطره از مقام معظم رهبری ذکر کنم. یه روز چندتا از فرماندهان سپاه رفته بودند خدمت آقا. جلسه خصوصی بود و همه از اوضاع فرهنگی فرزندان خودشون به آقا مشکلاتی رو گفتند و ابراز کردند ما به دلیل جنگ و الان هم کار نتونستیم بچه هامون رو اونجور که میخوایم بار بیاریم. از آقا راهنمایی خواستند که چه کنیم. مقام رهبری یک توصیه کوتاه کردند و گفتند: شما لازم نیست اقدامی کنید ، فقط خودتونو اصلاح کنید . اونها خودبخود اصلاح میشند. این مثال هم شبیه بحث ماست . اگر رسانه از درون درست و اصلاح بشه حتما اعتماد مردم خودبه خود بوجود میاد. یک رسانه باید خودش منبع نور باشه تا به بقیه هم نور بده. ناظری: حرف شما درست است اما برای اصلاح رسانه رعایت یکسری اصول اوليه خبري حرفه ای لازم است که حداقل اگر رعایت نمیشود، آنها را میشود اموزش داد تا با رعايت اين اصول اگر رسانه ها خطوط قرمز زيادي هم داشته باشند باز هم ميتوانند بدون از دست دادن اعتماد مردم به سياست هاي خودشون هم جامه ی عمل بپوشانند. رضا نامی(عضو گروه مشاوران ماهنامه ی مدیریت ارتباطات): در تکمیل فرمایش خانم ناظری، مخاطب باید رسانه را متعلق به خود بداند. منعکس کننده نگرانی ها، شادیها و ...... و خودش هم بتوند نظراتش رو بگوید. به عنوان مثال در صفحه 2 روزنامه خراسان ستون حرف مردم وجود دارد بصورت روزانه که مردم حرف دلشان را در آن منعکس میکنند. و طبیعتا زبان تندی هم هست.این نوع ارتباط باعث میشه رسانه ای مثل خراسان در طی 66 سال بخشی از فرهنگ عامه مردم استان خراسان باشه. ناظری: درسته. اگر ما دقت کنیم سایر رسانه های دنیا هم کدام جناح بندی خاص خود را دارند و از تفکر خاصی حمایت می کنند اما اين موضوع به اصل رسالت خبري رسانه ها نبايد خدشه وارد كند. خبر مهم براي مردم مهم هست رسانه ها بايد اون رو بازگو كنند ولي بعد هر كسي از زاويه سياستهاي خودش به فرعيات موضوع بپردازد. دکتر عیسی کشاورز(مدیر کل دفتر برنامه ریزی آموزشی دانشگاه جامع علمی کاربردی): مارکس عقیده دارد که تولید، زیر بنای جامعه است و این تولید در دست نظام سرمایه داری قرار دارد که با بهره کشی کشورهای دارای منابع و نیروی کارگر به استثمار می پردازد نئومارکسیستهای و فرانکفورتی ها معتقد اند که مارکس راست می گوید اما شیوه تولید عوض شده است امروز زیر بنا تولید دست سرمایه دارانی است که تولید فکر جامعه را برعهددارند و کارخانه انان رسانه هستند. علی اصغر مینایی(قائم مقام سابق معاونت سیاسی سازمان صدا و سیما): در عصر حاضر دیگر مجال و امکان برای عدم انعکاس خبر وجود ندارد پس در این شرایط چگونگی انعکاس خبر مهم است. دکتر کشاورز: در اساسنامه کشور های بیگانه نیز کتمان خبر ممکن نیست و فقط چگونگی تنظیم ان مهم است . ناظری: همین اشتباهات در چگونگی هست كه ما خيلي از مخاطبين رسانه هامون رو از دست ميديم و در واقع نميتوانيم برایشان اعتمادسازي كنيم.واین اشتباهات در چگونگي هست كه ما نميتونيم انعكاس خبر رو از جانبداري از واقعه تفكيك كنيم. مینایی: جگونگی، عدم حذف خبر علیرغم مغایرت با سیاست های یک رسانه است. شما مطمئن باشید ممکن است رسانه ای مدعی باشد که بیطرف است ، ولی هیچ رسانه ای بی تفاوت نیست .. لکن هنر رسانه در جگونگی است که متهم به جانبداری نشود ... خسرو شاه محمدی( مشاور فرهنگی ایرانسل): آسیب اعتمادسازی بیشتر وقتی رخ میده که مخاطبان احساس می کنند سانسور یا دروغ یا کنترل خبر مداوم و همیشگی است. ناظری: بله اتفاقا من ميگم اصلا نبايد بي طرف باشه همه جاي دنيا هم همينه ولي بايد بين انعكاس خبر و جانبداري تفاوت قائل شود. رسانه بايد بتواند اين مهارت رو داشته باشد، تا اين دو را از هم تمييز بدهد. شاه محمدی: مخاطب پذیرفته گاهی شرایط رسانه را وادار می کنه که یک سیاست داشته باشه خصوصا در کشورهایی که ظاهرا ایدئولوژیک هستند. به علاوه کمتر رسانه ای هست که نسبت به چیزی موضع نداشته باشه. به نظرم ذات خبر با انتقال حس و هیجان و عاطفه همراه است و این جز با موضع داشتن به سوژه خبر حاصل نمی شود. مهم این است که در عین موضع، انصاف در انتقال خبر رعایت شود تا مخاطب دچار قضاوت غیر واقع نشود. وقتی خبر تیتر و لید می خوره خالی از موضع و جانبداری نیست خبر رو به من بدید یه جور لید میزنم همین خبر رو به یکی دیگه بدید یه جور دیگه لید می زنه. دکترکشاورز: هیچ رسانه بدون ایدئولوژی در جهان وجود ندارد. مارکس معتقد است فکر هم کالای مادی است ودر میان ذهینت ها تولید می شود و همواره نظرات طبقه حاکم نظرات حاکم بر جامعه است و تفکر جامعه تابع تولید افکاری است که در کارخانه رسانه ها تولید میشود این اگاهی انسانها نیست که موجودیت انان را تعیین می کند بلکه بر عکس موجودیت اجتماعی انها، اگاهی انها را تعیین می کند و فشارها و تهدیدهای لازم را برای محدود کردن انتخابها در دایره انچه که رسانه می خواهند هدایت می کند در این دیدگاه هیچ خبری قابل کتمان نیست اما تنظیم خبر در ساختار طبقاتی جامعه بسیار مهم است. ناظری: جانبداري هم ميتواند باشه چه اشكالي دارد؟ ولي حداقل خبر عنوان شود خواه با تيتر مثبت يا منفي! نامی: ضمن موافقت با بحث خانم ناظری میخواهم بپرسم موجودیت اجتماعی چیست؟ کشاورز: مورکس می گوید در نظام سرمایه داری خبر هم کالاست این کالای برای سود دهی باید توسط پیام گیران بیشتری مصرف شود این اگاهی و دانایی که ما مطرح می کنیم در فرد شکل نمی گیرد معتقد است اگاهی در موجودیت افراد در زندگی اجتماعی مبادله تجزیه تحلیل و در قالب یک جمعی افراد به اگاهی دست پیدا می کنند یعنی در مناسبات این گفتگوست که من یا شما به اگاهی دست می یابیم ان را نقد اصلاح و قوت و رد می کنیم. نامی جان انچه که ما به عنوان عقیده مرام و مسلک اجتماعی الان پذیرفته ایم و شما عملکرد رسانه ای را رد و همان را مثلا مینایی عزیز رد می کند این صف بندی های عقیدتی در دنیای واقعی و با فهم حقایق ذاتی کشف و درک نشده است بلکه در رابطه با بازتابهای دنیای واقعی و تعاملات و تفسیر رویدادها برخی را پذیرفته ایم این یعنی موجودیت اجتماعی اگاهی های ما. سید محسن میربهرسی(معاون سابق پلیس فتا): معنای دیگری از اطلاع رسانی را در دنیای امروز با وجود شبکه های مجازی میشود بیان کرد. در این فضا محاسبات و پیش بینی ها بی معنی شده اند، پیش از این خبر مخفی میشد,جانبدارانه تفسیر میشد ویا تغییر میکرد,اما امروزه با امکانات جدید خبری پنهان نمیماند و میتوان اخبار صحیح را از نا صحیح تشخیص داد,خبر نگاران مستقل عرصه ای برای خودنمایی یافتند و ... شاه محمدی کمترین حرف صاحبان رسانه های جدید را بیان حرفی متفاوت اعلام کرد و افزود : چون در خلاء حرف نمیزنند پس حرف متفاوت یعنی دید گاه و یا نگرش متفاوت و دراین صورت از اون دفاع می کنه پس موضع دارند و جانبدارانه است . دکتر کشاورز: برتری یک رسانه از دو طریق ممکن است یک تسلط و دوم رهبری عقلانی مخاطب وقتی رسانه ای ایدئولوژی اش را اعمال می کند در واقع به بخشی از اگاهی جامعه تسلط پیدا می کند اما با کاهش قدرت رسانه مخاطب از این اگاهی دروغین فرار می کند اما در رهبری عقلانی رسانه، رسانه های بخشی از سلایق و عقاید مخاطب به رسیمیت شناخته می شود این موازنه که نوعی هارمونی است رابطه دوسویه و قوی تری را شکل می دهد یعنی بین تولید خبر و مصرف خبر رضایت طرفینی برقرار می شود نامی: این میتونه درست باشه. با توجه به اینکه واژه "آزادی در انتخاب" امروز به واقعیت تبدیل شده، مخاطب خودش مختار خواهد بود تا درگاههای ورود اطلاعات به سمت خودش را مدیریت کنه. اینجا یه نکته مهم میشه. " یادگیری انتخاب " یعنی یاد بگیریم درست انتخاب کنیم. که این نکته با آزمون خطا بدست میاد. افراسیابی: بنابراین با توجه به نتایج بحث مشخص می شود که ما باید در رسانه های طوری عمل کنیم که مخاطب احساس لذت کند از برقراری ارتباط با رسانه. این لذت خیلی مهم است. اگر احساس لذت کرد، دوباره به رسانه مراجعه خواهد کرد. اما اگر از سرناچاری و عدم دسترسی به سایر رسانه ها به رسانه ی ما مراجعه کند در اولین فرصت مهاجرت می کند و از رسانه ای دیگر استفاده می کند. نکاتی که دوستان مطرح کردند بسیار مفید بود و نشان می دهد که چه خصوصیاتی باعث ایجاد لذت در مخاطب می شود. فکر می کنم بحث بعدی ما باید راجع به این باشد که در دنیایی که این همه رسانه های جمعی وجود دارند چه طور می شود اعتماد مخاطب را بیش از گذشته جلب کرد و در این خصوص سواد رسانه ای چه نقشی دارد؟