ابهام سوئیفت و پول بلوکه شدن نفت در برجام

ب) کاهش و کانالیزه کردن فروش نفت ایران

بر اساس اولین قانون تحریم نفت ایران در سال 2012 که به DNAA شهرت دارد، در بخش فرعی d از بند 1245 این قانون که به تحریم نفت ایران اختصاص دارد، یک فرآیند 4 مرحله‌ای برای تحریم نفت ایران طراحی شد:

1- در قطعه اول، طرف بانک مرکزی ایران را تحریم و هرگونه تعامل با آن را ممنوع کرد. (NDAA sec 1245 (d)(1

2- همزمان موسسات مالی و حتی بانک‌های مرکزی کشورهایی که در تراکنش مالی مربوط به نفت ایران درگیر باشند را تحریم کرد (NDAA sec 1245 (d)(3

3- همچنین خود تراکنش مالی که با موضوع نفت خام و سایر محصولات نفتی ایران باشد را نیز تحریم کرد. (NDAA sec 1245 (d)(4

4- قطعه چهارم پازل، استثنا کردن برخی از کشورهای اصلی خریدار نفت بود که این کار را برای جلوگیری از بی‌ثباتی بازار نفت انجام داد. رئیس‌جمهور آمریکا هر شش ماه یکبار لیست کشورهای استثنا شده را اعلام می‌کرد، اما استثنا شدن این کشورها مشروط به «کاهش خرید نفت ایران» به صورت مستمر بود. با این کار فروش نفت خام ایران به صورت مستمر کاهش می‌یافت.

بعد از این 4 مرحله اولیه، با توجه به اینکه ایران هنوز می‌توانست پول فروش نفت را با تبدیل به دیگر ارزها و سپس به طلا از طریق ترکیه و امارات به کشور منتقل کند، کنگره آمریکا با تصویب قانون کاهش تهدید ایران TRA علاوه بر تحریم طلا و فلزات گران‌بها، ادامه خرید نفت خام از ایران را مشروط به «بلوکه شدن درآمد حاصل از آن در کشور خریدار نفت» کرد. به عبارت دیگر شرط دیگری در کنار شرط کاهش مستمر خرید نفت خام از ایران قرار داد.

بر اساس بخش 504 این قانون، این پول‌ها در حسابی به نام ایران در کشور هدف واریز می‌شد و ایران تنها می‌توانست در تجارت دوجانبه،آن هم برای خرید اقلام بشردوستانه مانند غذا و دارو از آن استفاده کند. ایران نمی‌توانست این پول‌ها را از آن حساب منتقل کند.(تبدیل پول بلوکه شده ایران به پشتوانه فاینانس چین به همین دلیل انجام شد)

بر اساس اظهارات دیوید کوهن معمار تحریم‌های ایران، درآمدهای ایران از معدود کشورهای خریدار نفت محصور locks up می‌شود.

این دو قانون و محتویات آنها، ساختار اصلی تحریم نفت ایران و بلوکه شدن پول آن را تشکیل می‌دهد. با این وجود، در متن سند برجام و ضمایم آن، هیچ اشاره‌ای به قفل شدن پول‌های نفتی و لغو تحریم‌های مربوط به آن وجود ندارد.

*لغو تحریم پول بلوکه شده نفت در برجام گم شد؟

مهم‌تر از آن، در هیچ بخشی از متن برجام هیچ ارجاعی به بخش (sec1245 (d)(4 از قانون NDAA و نیز به بخش sec504 قانون TRA نشده، بلکه تنها به بخش 1 و 3 از قانون NDAA اشاره شده است که بر اساس آن فقط تحریم بانک مرکزی ایران و موسسات مالی خارجی طرف حساب ایران، تعلیق می‌شود و به عبارت ساده‌تر تحریم تراکنش مالی با موضوع نفت خام ایران همچنان پابرجا می‌ماند. همچنین بر اساس قانون TRA شرط محصور شدن درآمدهای نفتی ایران (Locking Up Iran,s Oil Revenues) هنوز پابرجاست، چرا که بند مرتبط در قانون کاهش تهدید ایران یعنی (504 TRA sec) نیز در برجام مورد اشاره قرار نگرفته است.

در نتیجه درآمدهای نفتی ایران چه آنهایی که در گذشته حاصل شده است و هم‌اکنون در کشورهای هند، چین، کره جنوبی، ژاپن و ترکیه است و چه آنهایی که در آینده قرار است فروخته شود،‌ از دسترس ایران خارج شده و به صورت محصور (Locking Up) درخواهد آمد.

به نظر می‌رسد طرف‌های غربی در مذاکرات و تنظیم سند برجام شیطنت بسیار ویژه‌ای به خرج داده‌اند تا بخش‌های مهمی از تحریم‌های ایران نه تنها لغو نشود، بلکه حتی این تحریم‌های مهم تعلیق نیز نشوند تا به مانند شمشیر داموکلس بر سر ایران باقی مانده و حتی در صورت تعلیق داوطلبانه آن از سوی اروپا و آمریکا، زمینه امتیازگیری هر چه‌بیشتر آنها را در زمینه‌های مختلف استراتژیک و راهبردی از ایران فراهم کند.

توضیحات متخصصان حقوقی و به خصوص اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای می‌تواند در این زمینه ابهام زدایی کرده و به شفاف شدن موضوع کمک کند.