متن کامل گزارش آژانس درباره مسایل گذشته و حال برنامه‌ هسته‌ای ایران

گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره مسایل گذشته و حال برنامه هسته‌ای ایران در پانزده صفحه به علاوه یک صفحه ضمیمه منتشر شد.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) متن کامل این گزارش به شرح زیر است:

"گزارش نهایی در مورد مسایل مورد اختلاف در رابطه با فعالیت‌های گذشته و کنونی مربوط به برنامه هسته‌ای ایران

A- معرفی‌نامه

1. گزارش مدیرکل آژانس خطاب به شورای حکام در مسیر نقشه راه به دست آمده میان آژانس و ایران و در راستای شفاف‌سازی مسایل مورد اختلاف مربوط به گذشته و حال برنامه هسته‌ای ایران شامل ارزیابی نهایی همه مسایل مورد اختلاف گذشته و کنونی است که در گزارش نوامبر سال 2011 دبیرکل آژانس مطرح شده بود.

این گزارش بر پایه همه اطلاعات امنیتی است که از طریق اجرای معاهده ان پی تی توسط ایران چارچوب همکاری، نقشه راه و برنامه جامع اقدام مشترک در اختیار آژانس قرار گرفته است.

A.1. نگرانی‌های آژانس

2. از سال 2002 به بعد آژانس به صورت روز افزون در مورد وجود احتمالی اقدامات هسته‌ای مخفیانه شامل سازمان‌های نظامی که نیز شامل فعالیت‌های مربوط به توسعه کلاهک هسته‌ای برای موشک‌ها بوده احساس نگرانی کرده است.

در گزارش 2011 دبیرکل آژانس، اختلافات مربوط به ابعاد نظامی برنامه هسته‌ای ایران مشخص شده و از ایران خواسته شده تا این ابهامات را برطرف سازد. گزارش نوامبر 2011 به بررسی جزییات همه اطلاعاتی که در این‌باره در اختیار آژانس قرار گرفته شده پرداخته است. این اطلاعات نشان می‌داد که ایران اقداماتی را در زمینه توسعه چاشنی‌های انفجاری هسته‌ای انجام داده است. این اطلاعات هم‌چنین نشان می‌دهد که تا قبل از سال 2003 این اقدامات تحت یک برنامه منظم انجام شده و این‌که برخی از این اقدامات ممکن است تا (2011) ادامه داشته باشد.

3. اطلاعاتی که در گزارش آژانس آمده بود از طریق منابع مستقل و معتبر زیادی در اختیار آژانس قرار گرفت که این منابع شامل تلاش‌های خود آژانس و برخی از اعضای آن و هم‌چنین خود ایران می‌شد.

این گزارش در مورد موضوعات فنی و هم‌چنین مربوط به افراد و سازمان‌های مربوطه از استحکام کافی برخوردار بود. بر اساس همین ملاحظات و با آگاهی به دانش جامع آژانس در مورد برنامه هسته‌ای ایران و سیر تکاملی آن آژانس اطلاعاتی را که گزارش خود را بر آن استوار ساخته بود کامل و معتبر می‌دانست.

4. آژانس از ایران درخواست کرد تا بدون هرگونه تاخیر با آژانس در جهت ایجاد شفاف‌سازی لازم در مورد ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای خود که در این گزارش (سال 2011) مطرح شده بود به طور مستمر همکاری کند.

A.2. قطعنامه‌های پیشین شورای حکام و شورای امنیت

5. شورای امنیت سازمان ملل تایید کرده است که گام‌های تعیین شده از سوی شورای حکام در قطعنامه‌هایش برای ایران الزام‌آور است. در سال‌های بین 2006 تا 2010 شش قطعنامه‌ی شورای امنیت بر اساس فصل هفت منشور سازمان ملل به تصویب رسید که طبق مفاد این قطعنامه‌ها الزام‌آور هستند.

6. شورای امنیت به ویژه در قطعنامه 1929 خود در ژوئن 2010 بار دیگر بر الزامات ایران برای همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در خصوص تمام مسایل باقی‌مانده در کنار دیگر موارد که به طور خاص موجب افزایش نگرانی‌ها درباره ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران می‌شود، از طریق ارائه دسترسی فوری به تمام سایت‌ها، تجهیزات، افراد و اسناد مورد درخواست آژانس تاکید کرد.

7. در پی انتشار گزارش نوامبر 2011 مدیرکل آژانس شورای حکام در قطعنامه خود در نوامبر 2011 در کنار دیگر موارد تاکید کرد که ایران و آژانس باید گفت‌وگوهای خود را آن‌گونه که در این قطعنامه اضطراری در خصوص مسایل باقی‌مانده شامل آن‌هایی که موجب افزایش نگرانی درباره ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران در نظر گرفته شده است با هدف شفاف‌سازی در خصوص این مسایل افزایش دهند.

8. شورای حکام در تکمیل گزارش مدیرکل آژانس در اوت 2012 (Gov/2012/37) در قطعنامه سپتامبر 2012 خود (Gov/2012/50) در کنار دیگر موارد تصمیم گرفت که همکاری ایران با درخواست‌های آژانس آن‌گونه که در قطعنامه مربوط به مسائل باقی‌مانده در نظر گرفته شده، برای بازگرداندن اعتماد بین‌المللی نسبت به ماهیت صرفا صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران ضروری و اضطراری است.

B. تلاش‌ها برای بررسی نگرانی‌های آژانس تا نوامبر سال 2011

B.1. رویکرد منظم

9. آژانس و ایران از ژانویه 2012 تا مه 2013 در تهران و وین با هدف دستیابی به توافق بر سر یک سند رویکرد منظم برای حل تمام مسایل باقی‌مانده در ارتباط با برنامه هسته‌ای گذشته و حال ایران 10 بار گفت‌وگو کردند. هر چند هیچ نتیجه مشخصی در جریان این گفت‌وگوها حاصل نشد. آژانس و ایران، در اکتبر سال 2013 به این نتیجه رسیدند، از آنجایی که مذاکرات به بن‌بست رسیده است و هیچ چشم‌اندازی برای توافق بر سر این سند وجود ندارد، یک رویکرد جدید با هدف تضمین ماهیت صرفا صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران باید به دست آید.

B.2. چارچوب همکاری

10. آژانس و ایران، در 11 نوامبر سال 2013 یک بیانیه مشترک در خصوص چارچوب همکاری‌ (موسوم به چارچوب همکاری) را امضا کردند که در آن بر سر همکاری بیشتر در مورد فعالیت‌های شفاف‌سازی که باید توسط آژانس برای حل تمام مسایل گذشته و حال صورت گیرد به توافق دست یافتند. هم‌چنین توافق کردند که به صورت گام به گام با این فعالیت‌ها پیش بروند.

11. آژانس و ایران در کنار چارچوب همکاری، روی یک سری از گام‌ها به توافق رسیدند که هر یک شامل تعدادی از گام‌های عملی است که باید توسط ایران اجرا شود. 15 مورد از این 18 گام عملی مربوط به جنبه‌های مختلف برنامه ‌هسته‌ای اعلام شده ایران بوده است که این کشور پیش از پایان سال 2014 انجام داده بود. سه گام عملی دیگر به ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران مربوط بوده است که هدف هر یک از آن‌ها شفاف‌سازی حیطه‌های نگرانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود که در ضمیمه سال 2011 آمده است. ایران تا ژوئیه 2015 اولین بار این سه گام عملی را اجرا کرد و گفت‌وگوهای فنی با آژانس برای دو گام دیگر انجام شد.

12. مدیرکل آژانس و دکتر علی اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی ایران در 14 ژوئیه 2015 نقشه راه را امضا کردند. آژانس و ایران توافق کردند که در ادامه همکاری‌شان طبق چارچوب همکاری، گفت‌وگو و همکاری‌هایشان را آن‌گونه که در قطعنامه در نظر گرفته شده بود تا پایان سال 2015 برای حل تمام مسایل باقی‌مانده گذشته و حال که تاکنون میان آژانس و ایران حل نشده است، تسریع بخشند و تقویت کنند. اقداماتی که در نقشه راه مورد توافق قرار گرفت در ضمیمه یک آمده است.

B.3. قطعنامه 2231 شورای امنیت

13. شورای امنیت در 20 ژوئیه سال 2015 قعطنامه 2231 را به تصویب رساند که در آن، در کنار دیگر موارد، دوباره تاکید کرد که ایران باید به طور کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند تا بتواند تمام مسایل باقی‌مانده را آن‌گونه که در گزارش‌های آژانس آمده است حل و فصل کند.

14. در نقشه راه، ایران و آژانس توافق کردند تا همه اختلافات مربوط به اقدامات گذشته و کنونی مربوط به برنامه هسته‌ای ایران که در ضمیمه گزارش نوامبر 2011 آژانس مطرح شده بود را تا پایان سال 2015 برطرف کنند. پس از اعلام اجرایی شدن نقشه راه آژانس، یک مجموعه اطلاعات معتبر بود که نشان می‌داد ایران اقداماتی را مربوط به توسعه چاشنی‌های منفجره هسته‌ای را انجام داده است. این اطلاعات که شامل آنچه در ضمیمه گزارش 2011 که آژانس آن را جامع و معتبر ارزیابی کرده بود و همین طور اطلاعاتی که از نوامبر 2011 تاکنون در اختیار آژانس قرار گرفته را شامل می‌شد.

15. همان‌طور که در نقشه راه در 15 آگوست 2015 بر آن توافق شد، ایران توضیحات خود را به صورت کتبی در مورد مدارک موجود درباره مسائل باقی‌مانده گذشته و حال برنامه هسته‌ای خود را به آژانس ارائه داد. در 8 سپتامبر 2015، آژانس سوالاتی را در مورد ابهامات اطلاعات ارائه شده توسط ایران در 15 آگوست 2015 مطرح کرد. این سوالات پیرامون بخش‌های c.1-12 ضمیمه گزارش 2011 و استفاده از ساختار متداول طرح سوالات گزارش 2011 بود.

برخی از فاکتورهای متن ضمیمه گزارش 2011 به عنوان پایه و اساس پیگیری موضوع شفاف‌سازی مطرح شدند.

16- برای بر طرف کردن ابهامات مربوط به اطلاعاتی که ایران آن‌ها را در 15 آگوست 2015 در اختیار آژانس قرار داد. ایران و آژانس چند نشست بحث تخصصی را در تاریخ های 15، 16 ، 17،‌ 29 و 30 سپتامبر 2015 و نیز 10 و 14 اکتبر 2015 برگزار کرده‌اند و آژانس همچنین اقدامات امنیتی را در مکان‌های دل‌خواه خود در 18، 19 و 20 سپتامبر 2015 و نیز 9 و 15 اکتبر 2015 انجام داده است.

17. در تاریخ 20 سپتامبر 2015 دبیرکل، معاون مدیرکل و رییس دپارتمان امنیتی آژانس از مکان‌های دل‌خواه خود در سایت پارچین بازدید کرده‌اند.

18. همه اقدامات مربوط به نقشه راه که بر آن توافق شده بود اجرا شد و در 24 نوامبر 2015 ایران و آژانس یک نشست فنی نهایی را در این رابطه برگزار کردند.

D. روش

19. آژانس در نوامبر 2011 ارزیابی خود را از اطلاعاتی که در زمینه نشانه‌های مربوط به وجود یا توسعه فرآیندهای مطابق با فعالیت‌های مرتبط هسته‌ای شامل تسلیحاتی کردن در اختیارش قرار گرفته بود ارائه داد. آژانس از نوامبر سال 2011 اطلاعات بیشتری را از طریق فعالیت‌ها طبق چارچوب همکاری شامل، نقشه راه و برنامه اقدام مشترک، از طریق تلاش‌های خود و از طریق کشورهای عضو، شامل ایران خواستار شد. از آنجایی که اطلاعات بیشتری در دسترس آژانس قرار گرفت، آژانس توانست ارزیابی خود را از ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران اصلاح کند.

20. آژانس به منظور ارزیابی نهایی، تمام اطلاعات به دست آمده در ارتباط با هر یک از این 12 مورد را که در ضمیمه 2011 آمده است، بررسی کرد. آژانس همچنین از همین اطلاعات برای دستیابی به یک درک کلی از طریق بررسی ماهیت، حجم و ارتباط این اطلاعات در طول زمان استفاده کرده است.

E. ارزیابی‌ 12 مورد

21. همان‌گونه که پیش از این گزارش شده است، آژانس تحلیل خود را روی برنامه هسته‌ای ایران در خصوص یک مسیر دستیابی به اورانیوم با غنای بالا متمرکز کرده است. بر اساس نشانه‌هایی که آژانس در ارتباط با فعالیت‌های هسته‌ای ایران به دست آورد، کار آژانس روی ارزیابی مربوط به توسعه وسیله‌ای برای انفجار اورانیوم با غنای بالا از درون متمرکز شده است.

.E.1 ساختار مدیریت برنامه

22. اطلاعاتی که پیش از نوامبر 2011 در دسترس آژانس قرار گرفت نشان می‌داد که ایران از طریق یک سری ساختارهای مدیریتی مختلف و بسط داده شده برای فعالیت‌هایی برنامه‌ریزی کرده است که در حمایت از ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای خود انجام شود. بر اساس این اطلاعات، این ساختار سازمانی بیشتر موضوعات مربوط به فعالیت‌های مرتبط با توسعه چاشنی‌های انفجاری هسته‌ای را پوشش می‌داده است. این اطلاعات نشان می‌داد که فعالیت‌های انجام شده توسط مرکز تحقیقات فیزیک در اواخر دهه 1980 و بعد از آن انجام شد، تحت مدیریت محسن فخری‌زاده یک بار دیگر در اوایل دهه 2000 با پروژه‌هایی مثل طرح آماد و ظاهرا تحت مدیریت دفتر ارکیده از سر گرفته شد. اطلاعات نشان می‌داد که فعالیت‌های مربوط به طرح آماد در اواخر سال 2003 متوقف و به طور کامل ضبط شد و همچنین تجهیزات و مکان‌هایی که این اقدامات در آن انجام می‌شد، پاک‌سازی یا تخلیه شدند تا به ماهیت حساس اقدامات صورت گرفته شده پی برده نشود. سرانجام بر اساس این اطلاعات، یک سازمان جدید موسوم به سازمان تحقیقات و نوآوری دفاعی توسط محسن فخری‌زاده تاسیس شد که در سایت مژده در نزدیکی دانشگاه مالک اشتر در تهران واقع شده است.

23. ایران در 15 اوت 2015 طبق نقشه راه، اطلاعات لازم درباره تعدادی از سازمان‌هایی که در ضمیمه 2011 آمده است و ارتباط و عملکرد آن‌ها را به آژانس ارائه داده است. ایران در همین رابطه، در کنار موارد دیگر وجود یک برنامه هماهنگ شده با هدف توسعه چاشنی‌های انفجاری هسته‌ای و به‌ خصوص وجود طرح آماد و دفتر ارکیده به عنوان عناصر اصلی این برنامه را تکذیب کرد. آژانس در 8 سپتامبر 2015 سوالاتی را در این مورد مطرح کرد که بعد از آن در جریان نشست‌های فنی میان کارشناسان در تهران مورد بررسی قرار گرفت. بخش قابل توجهی از اطلاعاتی که درخصوص وجود ساختارهای سازمانی در اختیار آژانس قرار گرفت در جریان اجرای نقشه راه از سوی ایران نیز تایید شد.

24. بر اساس ارزیابی‌های آژانس، پیش از سال 2003 یک ساختار سازمانی در ایران برای هماهنگ‌سازی برخی از اقدامات مربوط به توسعه چاشنی‌های انفجاری هسته‌ای در ایران وجود داشته است. اگرچه برخی از این اقدامات پس از سال 2003 انجام شده، بخشی از یک تلاش هماهنگ شده نبوده است.

E.2. فعالیت‌های خرید

25. همان‌طور که پیش‌تر نیز در گزارش آمده بود ایران اعلام کرد که سازمان انرژی اتمی این کشور به دلیل اعمال تحریم‌های بین‌المللی در مورد مساله خرید به مشکلاتی برخورده است. محدودیت‌های شدید درباره دستیابی به موارد حساس دستیابی ایران به موارد و تجهیزات مورد نیاز برنامه هسته‌ای خود را با مشکل روبه رو کرده است. بنا بر اطلاعاتی که پیش از نوامبر 2011 در اختیار آژانس قرار گرفت ایران قادر بود که از طریق شرکت‌هایی که به طور مستقیم به سازمان انرژی اتمی و نیروهای لجستیک وزارت دفاع (MODAFL) وابسته نبودند به طور مخصوص خرید موارد لازم برای چرخه سوخت هسته‌ای خود را فراهم کند.

26. آژانس هم‌چنین نشانه‌هایی را از برخی خرید‌ها و تلاش برای خرید برخی تجهیزات مثل مواردی که در مسیر توسعه چاشنی‌های انفجاری هسته‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد را در اختیار داشته است. آژانس هیچ‌گونه اطلاعاتی را در خصوص ادامه این اقدامات از سوی ایران پس از سال 2007 در اختیار ندارد.

27. در طول گفت‌وگو با آژانس در 16 سپتامبر 2015 و بنابر نقشه راه ایران همان‌گونه که آژانس نیز پیش‌تر تشخیص داده بود تلاش خود را برای خرید یک نوع دوربین خاص با سرعت بالا تایید کرد، اگر چه از این دوربین برای موارد مرسوم استفاده شده است و ایران از آن استفاده دیگری نکرده است. ایران همچنین هرگونه خرید سوییچ‌های الکترونیکی با سرعت بالا را تکذیب کرد.

28. آژانس از گزارش نوامبر 2011 تاکنون هیچ‌گونه اطلاعاتی را در این مورد از سوی ایران دریافت نکرده است.

E.3. دستیابی به موارد هسته‌ای

29. اطلاعاتی که تا پیش از نوامبر 2011 در اختیار آژانس قرار داشت نشان می‌داد که از معدن گچین به عنوان یک منبع اورانیوم برای استفاده در اقدامات هسته‌ای اعلام نشده در فاصله بین سال‌های 2000 تا 2003 استفاده می‌شده است. این اطلاعات هم‌چنین نشان می‌دهد که فعالیت‌های اولیه مثل پروژه نمک سبز در یک مکان نامعلوم انجام شده است و هدف آن تولید نمک‌های اورانیوم که بتواند برای تبدیل به موادی در جهت غنی‌سازی اورانیوم یا برای تبدیل به موادی که بتواند با کاهش نمک اورانیوم نوع فلز خالص اورانیوم را تولید کند، مناسب باشد. اطلاعات به دست آمده از اعضای آژانس و منابع دیگر نشان می‌دهد که با توقف طرح آماد در سال 2003 این فعالیت‌ها نیز متوقف شده است. هم‌چنین اطلاعات نشان می‌دهد که این اقدامات در سطح پیشرفته‌ای انجام نشده است. بنا بر این اطلاعات ایران جدا از زنجیره سوخت هسته‌ای اعلام شده خود در حال توسعه روند کاهش نمک‌های اورانیوم و تبدیل آن به فلز اورانیوم خالص بوده است.

این گزارش تکمیل می‌شود.