کُریخوانی کِری برای ایران و روسیه در میانه آسیا + تصاویر و فیلم
در قرن بیستم میلادی، شوروی سابق حرف اول را در آسیای مرکزی میزد و آمریکا تلاش کرد نفوذ آن را در همین مرز نگه دارد. دو رخداد مهم در سالهای اخیر، انقلابهای رنگی و جنگ گرجستان بوده است و این نشان میدهد اولویت اصلی آمریکا در این سالها، نفوذ سیاسی به پشتوانه سیاستمداران تحصیلکرده در غرب بوده است.
گروه بینالملل مشرق- مذاکرات پیرامون آینده سوریه در وین تا اوایل هفته جاری به طول انجامید ولی با پایان آن، مسافر آمریکا به وطنش بازنگشت. او به مسیر خود به سوی شرق ادامه داد تا میهمان 5 کشور آسیای مرکزی شود: گرجستان، ازبکستان، قزاقستان، تاجیکستان و ترکمنستان.
محورهای اصلی در مذاکرات کری سفر از روز شنبه در قرقیزستان آغاز شد. او ابتدا در فرودگاه ماناس Manas واقع در حاشیه بیشکک (همان جایی که تا سال 2014 میلادی پایگاه بزرگ نظامی آمریکا برای پشتیبانی از نیروهای خود به ویژه در افغانستان بود و عبدالمالک ریگی تروریست معدوم در آنجا آموزش میدید) فرود آمده و سپس به دیدار رئیسجمهور الماسبیک آتامبایف و وزیر خارجه این کشور، بکشاویچ رفت، کسی که در دانشکده دولتی روابط بینالملل مسکو تحصیل کرده است. آغاز سفر از این کشور اهمیت خاصی دارد، زیرا در سالیان اخیر تجربه یک انقلاب رنگی غربگرایانه و البته شکستخورده را پشت سر گذاشته و از سال 2011 میلادی حزبی سوسیال دموکراتیک که تمایلاتی به چپ دارد بر سر کار آمده است. این افتتاحیه در حالی صورت گرفت که دولت آمریکا چندی پیش از یک فعال مدنی که توسط دولت قرقیزستان به زندان افتاده بود، تقدیر کرد.
کری برای دیدار با همتای قرقیز خود در فرودگاهی به زمین نشست که تا سال 2014 میلادی پایگاه بزرگ نظامی آمریکا برای پشتیبانی از نیروهای نظامی این کشور به ویژه در افغانستان بود
استقبال وزیر خارجه قرقیزستان از جان کری در فرودگاه ماناس
مهمترین هدف از این سفر ، رفع نگرانی کشورهای آسیای مرکزی از میزان اهمیت این منطقه در هندسه منافع ملی آمریکا و عدم خروج این منطقه از اولویت سیاست خارجی ایالات متحده به ویژه پس از ترک افغانستان است. موضوع دوم در مذاکرات دوجانبه با کشورهای منطقه، تأثیر منفی تحریم روسیه توسط بلوک غرب بر اقتصاد منطقه است که در کنار کاهش قیمت نفت، درآمد این کشورها را پایین آورده است.
خط لوله گاز از آسیای مرکزی به افغانستان، پاکستان و هند یکی از محورهای مذاکره کری در این سفر بوده است
تلاش کری برای تقویت یک رابطه اقتصادی برد-برد با کشورهای منطقه برای انتقال گاز این کشورها به افغانستان، پاکستان و هند است، پروژهای که ممکن است خط لوله صلح میان ایران، پاکستان و هند را مسدود کند. موضوع سوم نیز تشکیل گروه C5+1 است که چهارچوبی برای مذاکرات آتی میان 5 کشور آسیای میانه با آمریکا خواهد بود.
رژیمهای حاکم بر آسیای مرکزی با اتهامات سنگین در موردنقض حقوق بشر مواجهاند. کری در دانشگاه آستانه که به نام رئیسجمهور فعلی قزاقستان یعنی نظربایف خوانده میشود گفت: «تروریسم بهانه خوبی برای سرکوب مخالفان سیاسی نیست.»
سال 2003 میلادی انتخابات پارلمانی گرجستان با اتهام تخلف از سوی مخالفان شوارنادزه مواجه شد و فشار افکار عمومی طی راهپیماییهای متوالی نهایتاً به استعفای او و روی کارآمدن ساکاشویلی منجر شد. او خیلی زود تعاملات دولتش را با ناتو و اتحادیه اروپا افزایش داد. گرجستان با پشتیبانی چنین روابطی در سال 2008 میلادی به اوستیای جنوبی حمله برد تا این سرزمینِ استقلالیافته از گرجستان را (که البته تنها از سوی روسیه به رسمیت شناخته شده است) بازپس گیرد. این حمله خیلی زود با لشکرکشی قاطع روسیه مواجه شد ولی ناتو به داد ساکاشویلی نرسید . در نتیجه ارتش گرجستان مجبور به عقبنشینی شد. اکنون دیگر نه دولت و نه مردم گرجستان تمایل شدید خود به عضویت ناتو را از دست داده بودند. دو سال بعد از گرجستان، نوبت به قرقیزستان رسید تا باز هم بر سر جنجال علیه نتایج انتخابات، این بار انقلاب گل لاله را علیه آقایف شکل دهد و او را مجبور به ترک خاک کشورش به مقصد روسیه کنند.
مذاکرات جان کری و نخست وزیر گرجستان در واشنگتن
حالا پس از گذشت چندین سال از آن انقلابها، سرنوشت دو انقلاب رز و لاله با هم متفاوت است . در قرقیزستان، قربانبیگ باقییف در سال 2010 میلادی با یک انقلاب مشابه بر اثر مخدوشدانستن نتایج انتخابات و از آن بدتر، فساد اقتصادی خود و خانوادهاش در این چند سال، از کشور فرار کرد و جای خود را به رزا اتونبایو داد تا در یک دولت موقت، قانون اساسی را به نفع پارلمان و به ضرر رئیسجمهور تغییر دهد. این تجربه نشان داد صِرف تغییر هیأت حاکمه تا زمانی که حکومت قانون و مبارزه جدی با فساد و رانت پیگیری نشود، نمیتواند سودی داشته باشد. در گرجستان اگر چه وضع تا حدودی بهتر است و مؤسسات نسبتاً قابل اعتمادی برای مقابله با انواع مفاسد در میان هیأت حاکمه (از رانت آموزشی در ورود به دانشگاهها تا رشوه و اختلاس) شکل گرفته، اما حکومت «جنبش اتحاد ملی» (UNM) تا کنون با اتهامات مختلفی روبرو شده: از رانت برای سران جنبش تا برخورد خشونتآمیز با زندانیان که منجر به شکست این حزب در انتخابات پارلمانی 2012 میلادی شد. پس از آن ائتلاف ششحزبی «رؤیای گرجی» به ریاست تاجری با نام ایوانیشویلی بر سر کار آمد و نشان داد پس از انقلاب گل رز، ظرفیت
دموکراتیک حکومت افزایش یافته است. رخدادهایی چون بخشش کارکنان متهم به جزائم غیرخشن در رژیم سابق و نگارش سند سیاست خارجی با مشارکت احزاب مختلف (که رویکرد به حوزه آتلانتیک در آن آشکار بود) تمایل بلوک غرب را برای تبدیل گرجستان به نماد دموکراسیخواهی در آسیای مرکزی بیشتر کرده است. استقلال رژیمهای منطقه آسیا روز به روز بیشتر شده است و اکنون تلاش میکنند به ایجاد رقابت میان قدرتهای بزرگ بر اساس طرح خود به «کاسبی بزرگ» فکر کنند، آنچه ارلان ادریسف وزیر خارجه قزاقستان در کنفرانس خبری با کری از آن سخن گفت. آمریکا تلاش میکند بدون سختگیریهای سیاسی گذشته و البته با حفظ پند و اندرزهای خود برای تقویت حقوق بشر، همکاریهای امنیتی و اقتصادی خود را با کشورهای منطقه افزایش دهد، موضوعی که در کنفرانس خبری کری با مقامات ترکمن (که دولتش از سوی آمریکا به انواع فساد و نقض حقوق شهروندان متهم است) و تاجیک (که احزاب مخالف را محدود کرده و نسبت به مسلمانان سختگیری میکند) نیز مطرح شد. گزارش تصویری از سفر جان کری به آسیای میانه:
دیگر رسانه ها
آخرین اخبار
پرطرفدارها