سیاه نمایی مطبوعات؛ ممنوع!

اوایل دهه هفتاد خوب یادم هست، آن زمانی که مطبوعات در اوج بودند و تقریبا هرآنچه منتشر می کردند، روی کیوسک ها با استقبال روبرو می شد. آن دوره که همه بفروش بودند، نشریات معمولا از دید مسئولان به دو دسته تقسیم می شدند: دسته اول که مورد توجه و اقبال بودند، نشریات بیشتر سیاسی، اقتصادی، مذهبی - ارزشی و یا ادبیات و فرهنگ و... البته به جز چند گروه نشریات سیاسی وابسته به احزاب و تفکرات خاص، بقیه فروش چشمگیری نداشتند اما واقعیت این بود که می توانستند با مجموع درآمدهایی که از آن برخور دار بودند (کیوسک، یارانه و گاها آگهی) گلیم خود را به خوبی از آب بیرون بکشند. بخش دوم هم که اصطلاحا به آنها «نشریات زرد» لقب می دادند (فارغ از دلیل این نامگذاری)، عموما در زمینه های متنوع ورزشی، اجتماعی و یا حتی سیاسی فعالیت می کردند و تقریبا از فروش قابل توجهی برخوردار بوده و بدنه جامعه هم از آنها استقبال می کرد. طی دو دهه 70 و 80 مسئولان و تصمیم سازان برای ایجاد تغییرات در بستر فرهنگی جامعه و یا اعمال سلایق و تفکر دولت های حاکم، خط مشی و سیاست هایی را با اهرم های گوناگونی که در اختیار داشتند (تشویقی و یا توبیخی)، بر مطبوعات، خصوصا گروه دوم وارد کردند و آنچه که می بایست بشود، شد... و اما موضوع این مقال، نشریاتی است که در قالب «حوادث» منتشر می شدند و غالبا به موضوعاتی چون جرم، جنایت و ناهنجاری های موجود در جامعه می پرداختند. این دسته از نشریات با وجود اینکه از دیدگاه تصمیم سازان ناخوشایند بودند، اما در بین عموم جامعه اقبال خوبی داشته و تیراژشان روز به روز بیشتر هم می شد. طی دو دهه اخیر، سیاست های تصمیم سازان (قوه قضائیه، دولت ها و حتی نیروی انتظامی) منجر به این شد که با برچسب «سیاه نمایی» کم کم (و حتی در دوره هایی با دستپاچگی و عجله) مجموع این نشریات تخصصی و حتی صفحات «حوادث» از دیگر نشریات یا کاملا حذف شد و یا کم فروغ و بی مخاطب گردیدند. در واقع چون این موضوع خوشایند عده ای نبود، می بایست بخش حوادث، از لابه لای متون نشریات حذف می شد، که شد! سال ها بدون مطبوعه های حوادثی گذشت. دیگر نشریات از ترس برچسب «سیاه نمایی» نمی توانستند به شکلی که قبلا پوشش خبری داده می شد به موضوع ناهنجاری ها جامعه بپردازند تا علاوه بر اطلاع رسانی های مرسوم مطبوعات، با بررسی های روانشناسی و جامعه شناسی به روش های جلوگیری از آنها راهکار و تحلیل نشر داده و در نتیجه سطح آگاهی جامعه نسبت به آنچه ممکن است رخ دهد، هم طبیعتا کاهش چشمگیری یافت. اما طی دوره اخیر که صفحات اجتماعی در فضای مجازی قدرت خود را به نمایش گذاشتند، کوچک ترین نابهنجاری ها هم از دید کاربران دور نمی ماند... امروزه مصیبتی مانند آنچه برای «آتنا» در پارس آباد اردبیل اتفاق افتاد و یا رخداد دردناکی که برای نوزادی به نام «بنیتا» در منطقه «مشیریه» حادث شد و حتی رفتار عجیب پلیس راهنمایی و رانندگی در «عسلویه» و ده ها و صدها مورد و مثال دیگر، به صورت گسترده در بستر جامعه آن هم آنی و عیان در معرض دید همگان بساط می شود (البته به همراه شایعات و تحلیل های گاها اشتباه و غیرمنطقی) و هیچ مسئولی در هیچ کجا، نمی تواند انگ و تهمت «سیاه نمایی» به کسی یا نشریه ای وارد کند. این موضوع ناخودگاه مرا به یاد دوران ممنوعیت حمل و استفاده از دستگاه های ویدیویی انداخت که اکنون خنده دار به نظر می رسد و این یعنی اینکه بسیاری از قوانین دست و پاگیری که از دیروز تا امروز وجود داشته و دارد، ممکن است در آینده ای بسیار بسیار نزدیک، مسخره و طنز باشد. نمونه آن هم همین قانون «سیاه نمایی» است که آهسته و پیوسته، چه بخواهیم و چه نخواهند، رنگ و بو و اثر خود را از دست خواهد داد.