میراث شفاهی برآمده از مردمان عادی است نه اهالی حرفه‌ای فرهنگ
مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی گفت: مردمان عادی شاید به نظر نیایند؛ ولی میراث شفاهی ملل برآمده از آنهاست.
به گزارش شما نیوز ، مهدي قزلي، مديرعامل اين بنياد در سخنراني خود در آيين اختتاميه اولين جشنواره شعر جامعه كار و تلاش كشور، با تأكيد بر اينكه الزاماً هميشه بزرگان شعر و ادب و هنر سازنده فرهنگ نبودند، گفت: گاهي اين مردمان عادي بودند كه بخش باورنكردني از فرهنگ بشر را به وجود آورده‌اند. روح «روژه دو لیل» را به نظر بياوريم؛ يك كفاش اهل مارسي كه افسر مي‌شود و سرود «مارسیز»، سرود بزرگ انقلاب بزرگ فرانسه و نواي رهايي‌بخش در اروپا را او مي‌سرايد نه ملك‌الشعراي فرانسوي. يا پرچمي كه در اساطير ايران برافراشته مي‌شود را در نظر آوريد، اين «كاوه آهنگر» است كه آن را از چرم و فلز برپا مي‌كند، نه استاد فرهنگ آن دوره.
وي افزود: مردمان عادي شايد به نظر نيايند؛ ولي ميراث شفاهي ملل برآمده از آنهاست، «حكيم لاادري» كه در ادييات ما مشهور شده كيست؟ ابيات و جملات حكيمانه‌اي كه در ادبيات و فرهنگ ما به جا مانده كه گوينده‌اش شناخته نشده، مؤلفش «لاادري» است. بله، مردمان عادي توليد فرهنگ مي‌كنند؛ ولي ثبت آنها به نام خودشان رخ نمي‌دهد و به نام كل مردم و فرهنگ ثبت مي‌شود.
قزلي همچنين در باب اهميت برگزاري جشنواره‌هاي ادبي ويژه اقشار و صنوف مختلف مردمان جامعه گفت: در دل اين جشنواره‌ها گه‌گاه مصرع‌ها و مطالب ماندگاري به ادبيات اين مرز و بوم افزوده مي‌شود كه شايد نام مؤلفش گم شود؛ اما مخاطبش هميشگي است. مثال مشهورش در انقلاب ما كه «شهريار» به آن اشاره كرد اين است؛ «خدايا خدايا تا انقلاب مهدي خميني را نگهدار». اين شعار كه نه شعر است و نه بحر طويل و نه حتي ساختاري نو دارد، توسط مردمان عادي شاخته شد و نه شاعر و فرهنگي حرفه‌اي و كاركردش در يك دهه باورنكردني بود.
مديرعامل بنياد شعر و ادبيات داستاني در ادامه با پرداختن به موضوع ادبيات كارگري، اظهار كرد: ادبيات كارگران ابتدا از سروده‌هاي ريتميك براي كارهاي دسته‌جمعي در كشتي‌ها و دروي محصولات كشاورزي شروع شد. اين ادبيات كار است، ادبياتي در خدمت كار كه يك معناي ديني و ارزش‌مدارانه دارد.
وي همچنين با گفتن اينكه با محور قرار گرفتن كار، كارگر، كارفرما و محصول، همه با هم قضاوت مي‌شوند، ادامه داد: اصالتاً بين ادبيات كار و ادبيات كارگري، بايد تفاوت قائل شد. كارگر را سيستم سياسي بين‌المللي تبديل به طبقه كرد و ادبيات كارگري سياسي شد؛ چون اتحاد جماهير شووري مي‌خواست در فن‌آوری و اقتصاد به اروپا برسد، بنابراين ترجيح دادند همه مردم، كارگراني در خدمت ايدئولوژي خود باشند. ادبيات كارگري مترادف با ادبيات سياسي متولد شد؛ اما توسط بورژواها و نه كارگران.
وي تأكيد كرد: كار و كار كردن در مباني ديني، مرتبط با خداست و بندگي خدا طبقه ندارد، مگر با معيار تقوا. ادبيات كار بايد توسط خود اهل كار توليد شود. يادمان باشد ارج و قرب كارگران با اهميت دادن به خود كار به وجود مي‌آيد، كاري كه با ثبات است و پايدار.
قزلي در بخش پاياني سخنانش در اشاره به برگزاري جشنواره شعر جامعه كار و تلاش كشور از سوی وزارت تعاون، کار و امور اجتماعی تأكيد كرد: ادبيات كار بايد توسط اهل كار به وجود بيايد، نه توسط بعضي فعالان ادبيات كه به صورت حرفه‌اي در جشنواره‌ها شركت مي‌كنند يا اهل سياست كه به آرا و جنگ‌هاي كارگري چشم طمع دارند. از اين رهگذر مي‌توان به تجربه‌هاي گرانقدري مثل اين جشنواره، توصيه كرد كه در فرم به سادگي توجه داشته باشند و مثلاً ادبيات مرسوم كارگران را بيشتر درگير ادبيات و كارشان كنند، به خصوص در حيطه مستندنگاري و خاطره‌نويسي. از طرفي آثاري در ادبيات متولد مي‌شود و از طرفي متوليان حاكميتي در موضوع كار مي‌توانند استفاده‌هاي پژوهشي از اين آثار ببرند.
سخنان قزلي، مديرعامل بنياد شعر و ادبيات داستاني در اين مراسم اينگونه پايان يافت: اميد كه اهل كار با توجه به ادبيات روح پيشرفت را در كار و تلاش متوجه كند؛ چون پيشرفت بر پايه رؤياها و توصيف كردن آنها شكل مي‌گيرد و هر دوي آنها كار ادبيات است.
دکتر فیروزآبادی، قائم مقام وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در نخستین جشنواره شعر جامعه کار و تلاش کشور که در شهرستان جم در استان بوشهر برگزار شد، گفت: استان بوشهر یکی از مهدهای شعر و شاعری کشور است و ما در زمینه شعر جامعه کار و تلاش باید کاری ملی انجام دهیم و برگزاری اینگونه جشنواره ها باید در سطح کشور نهادینه شود.
وی همچنین در هفتمین جلسه شورای هماهنگی مدیران اجرایی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در استان بوشهر با حضور معاون هماهنگی اقتصادی و توسعه منابع استاندار بوشهر ، فرماندار شهرستان جم و فعالان اقتصادی شهرستان جم و کنگان به میزبانی اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی بوشهر در فرمانداری شهرستان جم حضور یافت و با تاکید بر اهمیت گسترش فرهنگ و ادبیات ایرانی اسلامی بین جامعه کار و تلاش کشور، این بخش از جامعه را شایسته بهرمندی گسترده از مواهب فرهنگ غنی این مرز و بوم عنوان کرد و گفت: من از همکاران خودم در بخش‌های فرهنگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای برگزاری شایسته این رویداد فرهنگی قدردانی می‌کنم.
فیروزآبادی همچنین افزود: از حُسن همکاری بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان برای همراهی در این جشنواره سپاسگزاریم و همان‌طور که در گفتگو با مدیرعامل محترم این مجموعه بر آن تاکید شد؛ امیدواریم در سایه انعقاد تفاهم‌نامه همکاری بین این دو مجموعه، در آینده شاهد شکوفایی بیشتر برنامه‌های حوزه فرهنگ و ادبیات در این وزارت‌خانه مهم باشیم.
جواد محقق، مدیر دفتر شعر بنياد شعر و ادبيات داستاني و شاعر پيشكسوت كشورمان در اين جشنواره، به تشريح روند طي شده در عرصه شعر كارگري پرداخت. وي گفت: پيش از انقلاب اسلامي، شعر و ادبيات كارگري (كارگر به مفهوم صنعتي آن) در ذيل گفتمان چپ و عمدتاً روسي معنا مي‌يافت. در كشورهاي همسايه هم همين‌طور بود و دفاع از كارگران در تيول انديشه‌هاي ماركسيستي صورت مي‌گرفت كه مدعي مبارزه با سرمايهداري جهاني بودند و مخاطبان بسياري هم جذب خود كردند.
وي افزود: بعد از گذشت چند دهه كه تشت رسوايي بلوك شرق در بي‌اعتنايي به حقوق كارگران و يا ناتواني در استيفاي حقوق آن از بام بلند تبليغات حزبي افتاد و مشخص شد كه كارگران در بهشت خيالي سوسياليسم هم وضع چندان خوبي ندارند، آرام آرام، تب اين تبليغات هم پايين آمد.
محقق همچنين گفت: حالا سرمايهداري و سوسياليسم دو روي سكه‌اي بودند كه خريداري نداشت؛ البته سرمايهداري غربي براي دفع عواقب اجتماعي پيش‌بيني‌هاي سردمداران بلوك شرق، ترفندهايي انديشيده بود كه در نهايت به بهبود نسبي شرايط كار انجاميد و دگماتيسم چپ را خنثي كرد. در اين بين، يكي از دلايل شكست‌هاي تفكر چپ ماركسيستي و انواع تفكرات مشابه آن، بومي نبودن تئوري‌هاي آنها بود كه تجربه زيستي ما نبود و كاربست درستي در ميان مردم ما نداشت و نسخه‌هاي بود كه براي بيماري ديگر در شرايطي متفاوت پيچيده شده بود و ناشيانه براي ما و مردم ما تجويز مي‌شد.
وي در ادامه با توصيه مطالعه كتاب «تكوين طبقه كارگر در انگلستان» اثر پالمر تامپسون كه در سال ۱۹۶۰ ميلادي منتشر و حدود نيم قرن بعد در ايران ترجمه شده است، گفت: دقت كنيم به حادثه سياهكل در قبل از انقلاب كه عده‌اي ماركسيست جوان مثلاً به دفاع از كارگران و طبقات محروم، قيام مسلحانه مي‌كنند؛ اما همين طبقات محروم آنها را مي‌گيرند و تحويل ساواك و شاه مي‌دهند و دليل آن اين است كه اين تئوري‌ها براي ايران ساخته نشده بودند.
محقق در بخش ديگري از سخنانش بيان كرد: جامعه كار و كارگري ما، فارغ از هياهوي جزمي بلوك شرق و ترفندهاي غربي آن، همراه با كار و فعاليت رسمي خودشان، همواره دستي هم بر آتش فكر و فرهنگ داشته و كم نبوده و نيستند شاعران، نويسندگان و هنرمنداني كه از دل جامعه كارگري بيرون آمده و چهره‌اي نامدار در روزگار خود شده‌اند و براي جامعه مؤثر بوده‌اند.
وي در پايان تأكيد كرد: البته هنر و ادبيات علاوه بر اينها مي‌تواند به پرورش ذهن و زبان، و شوق و ذوق كارگران هم كمك كند و لذتي به آنها ببخشد كه كام و خود و خانواده‌شان را شيرين كند. پس به اولياي امور طبقه كار و تلاش توصيه مي‌كنم كه برگزاري كلاس‌هاي آموزش و شعر و خاطره‌نويسي و داستان‌نويسي و مستندنگاري را براي كارگران مستعد و علاقمند جدي بگيرند و در تربيت ذهني و زباني آنها بكوشند.
نخستین جشنواره شعر جامعه كار و تلاش كشور، شنبه ۲۰ آبان با حضور جمعي از مسوولان وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي و شخصيت‌هاي فرهنگي و هنري در استان بوشهر برگزار شد.
سكينه سلماني‌نژاد، قاليباف از شهرستان ابركوه استان يزد، احمد محمودي‌گزيك، كارگر كارخانه سيمان خاش از استان سيستان و بلوچستان، سجاد حقيقت‌شناس، كارگر كارخانه تافته آرين از استان گيلان، پيام جهانگيري، كارگر تأسيسات مكانيك ساختماني از استان اردبيل، حسن پاكزاد، تكنسين آزمايشگاه فني و مكانيك خاك از استان زنجان، باقر مزارعي، كارگر تأسيسات از استان بوشهر، حيدر منصوري، معلم از استان بوشهر، محمدجعفر نجدي، دبير بازنشسته از استان بوشهر، سيروس مهاجري، دبير بازنشسته از استان بوشهر و محمدحسين ملكيان، كارگر شركت هواپيماسازي از استان اصفهان، برندگان نهايي اين جشنواره بودند.
