عاشورا، پیام آور کرامت انسانی

به راستی آن امیر آزادگی و پدید آورندۀ شاهکار شکوهمند عاشورا از خَلق آگاهانه، حکیمانه و دلاورانه آن حماسۀ الهام بخش چه چیزی را می جُست؟ کدامین هدف تعالی بخش را جستجو می کرد؟ کدام اصل انسانی پیشرفته را پی می گرفت؟ و کدام گمشدۀ مطلوب و ناب را می جست؟ اهداف متعالی و مترقّی سیّدالشهدا (ع) که به راستی تجسّم خردمندی آن پیشوای آینده نگر است، به روشنی و صراحت در کردار و مَشی آن مشعل تابناک هدایت دیده می شود. همان گونه که ایشان در نامه ها و سخنرانی ها، شعار ها، نیایش ها و راز و نیاز ها، دیدار هایش با عوام و خواص، در هر فرصتی از رویداد های زشت و ظالمانه، اظهار نارضایتی عمیق می کند و از گسترش ضد ارزش ها و تباهی ها فریاد بر می آورد و از نقد ناپذیری حاکمان، عدم پاسخگوئی آنها در برابر مردم، پایمال شدن حقوق و امنیت و آزادی توده ها، سرکوب بی رحمانه خوبان و شایستگان، شکایت می کند و از ضرورت دگرگونی مطلوب در ابعاد گوناگون زندگی بشر سخن می گوید . همانگونه که در فرازهایی از خطبه هایش می فرماید : هان ای مردم! آگاه باشید که زمامدارانِ حق ستیز اموی، فرمانبرداری شیطان را برگزیده و از قوانین خداوند و فرمانبرداری او سر بر تافته اند. آنها تبهکاری و بیداد را همه جا آشکار ساخته و مرز های مقرّرات خدا را به تعطیلی کشانده، حلال و حرام را رعایت نمی کنند و ثروت عمومی که حقّ آحاد مردم است، به انحصار خودشان در آورده اند. لذا من برای دگرگونی در این وضعیت قیام کرده ام ! دگرگونی در جامعه ای که به آفات برتری جوئی، خود محوری و بدعت گزاری مبتلا شده؛ قیام برای تحوّل در سیاست هایی که با برتری دادن بنی امیه بر دیگران، موقعیت های دولتی را متناسب با روابط و نسبت های فامیلی، به چاپلوسان قدرت طلب واگذار می کند؛ به همین جهت است که پیشوای نهضت تحوّل خواه عاشورا با صراحت می فرماید : « بار خدایا، تو خود می دانی که آنچه از سوی ما اظهار و انجام می شود، نه برای رقابت در قبضۀ قدرت و به دست آوردن پُست و مقام است و نه با انگیزۀ دستیابی به ثروت و مال دنیا؛ بلکه با هدف بازگرداندن آیات دین راستین و نجاتبخش تو به جایگاه اصلی اش است تا بندگانت را از تباهی و ظلم و فریبکاری نجات دهیم و آنها از نعمت امنیت، آسایش، آزادی ، حقوق اساسی و انسانی شان در سایۀ قرآن بهره مند شوند ... »؛ آنچه برشمردیم اشاراتی بسیار اجمالی از آن سرچشمه زُلال معرفت و مردانگی است، که باید تا همیشۀ تاریخ سرمشق و الگوی مسلمانان قرار گیرد . اما به راستی جوهرۀ اصلی قیام بی بدیل آن پیشوای فرزانه و امیر آزادگی چه بود؟ حسین بن علی(ع) به پیروانش آموخت که همانا کرامات و افتخارات یک انسان، به ویژگی های اخلاقی و انسانی او بستگی دارد. کرامت انسانی در پاکی و شایستگی انسان، معنویت و عظمت روح و حق شناسی او نقش سرنوشت ساز و معجزه آسائی دارد. کرامت انسانی در فرهنگ قرآنی و خاندان رسالت به مفهوم اوج گرفتن به مرحله ای از توانمندی معنوی و اخلاقی است که تجسّم کامل شکست ناپذیری یا به تعبیر امام خمینی(ره) از واقعه عاشورا که همان پیروزی خون بر شمشیر است. این قدرت شگرف (کرامت انسانی) در مرحلۀ نخست از عمق جان و دل و گسترۀ روح و قلب مؤمن سرچشمه می گیرد و پس از سر بر آوردن از رویشگاه و خاستگاه خویش، در کران تا کران اندیشه و عقیده، زبان و قلم، دست و دیده، گفتار و کردار و برنامه ها و اهداف زندگی او تجلّی می یابد و آنگاه به او عظمت، شکوه، معنویت و شکست ناپذیری می بخشد. کسی که به ویژگی اوج بخش و افتخار آمیز کرامت انسانی، آراسته گردد، دیگر خود را فراتر از سر ذلّت فرود آوردن در برابر حق ناشناسان و خودکامگان می نگرد؛ خود را فراتر از وقار متکبّرانه، فراتر از تواضع ذلیلانه، فراتر از ستم پذیری و قبول خفّت، فراتر از برده مَنشی و دنباله رَوی کورکورانه، فراتر از بافتن و شنیدن چاپلوسی ها، تملّق ها و ستایش های چندش آور و فراتر از فرمانبرداری های چاکرمَنشانه می خواهد. تا مرحله ای اوج می گیرد که نه در برابر زر و زور نفوذ می پذیرد و نه در برابر نیرنگ و فریب؛ نه بیداد و ناروا و زورمداری را تحمّل می کند و نه آن را به دیگران تحمیل می کند و می خواهد و نه می تواند نظاره گر اسارت مردمی در چنگال این آفات عزّت کُش و ذلّت بار و خفّت آور باشد و دَم فروبندد؛ نه هرگز ... و حسین بن علی(ع) آموزگار بزرگی است که این ویژگی بزرگ انسانی و اخلاقی اش، درخشان ترین ویژگی راه افتخار انگیزش است . فلذا به راستی که نهضت عاشورا تجلّی گاه کاملی از نفی ذلّت و خواری و در عین حال تجسّم کامل آزاد مَنشی، آزادگی و کرامت انسانی است ... منابع : - مقتل الحسین، مقرم - نهج البلاغه - کامل ابن اثیر، ج 3 - لهوف - تحف العقول - اسناب الاشراف