اشکال شرعی ازدیاد شعب با سپرده‌های مردم

حیدر مستخدمین حسینی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبری فارس «توانا» با اشاره به آغاز فعالیت این موسسه از سال 76 اظهار داشت: مؤسسه توسعه اولین موسسه اعتباری خصوصی در بازار پول است که در 15 شهریور سال 1376 شروع به فعالیت کرد و دریافت مجوز آن هم دو سال به طول انجامید.

وی با اشاره به سرمایه و فعالیت های اجرایی مؤسسه افزود: سرمایه موسسه در ابتدای کار تا امروز رو به افزایش بوده و در حال حاضر سرمایه موسسه 2000 میلیارد ریال است که طبق مصوبه مجمع در سال 90 ، سرمایه موسسه تا پایان سال 92 تا 6000 میلیارد ریال افزایش خواهد یافت.

مدیر عامل موسسه اعتباری توسعه با بیان اینکه توسعه بانکداری الکترونیکی و بین المللی به عنوان استراتژی اصلی در دستور کار قرار دارد، گفت: هدف این بود که در زمینه بانکداری الکترونیکی همه معیارها را داشته باشیم و در بانکداری بین‌المللی یا فعالیت‌های ارزی بتوانیم نوآور حرکت کنیم.

وی افزود: در حال حاضر تمام خدماتی که یک بانک پیشرفته به مشتریان ارائه می‌دهد، توسط این مؤسسه هم به مشتریان خود ارائه می‌شود.

مستخدمین حسینی با اشاره به خدمت جدید این بانک برای مشتریان خود اظهار کرد: برای اولین بار این موسسه صدور کارت‌های ارزی تحت عنوان "توسکا" یا توسعه کارت ارزی را به مشتریان ارائه کرده و هر فرد می‌تواند با دریافت این کات در سایر کشورها از خدمات آن استفاده کند.

وی افزود: تعداد شعب موسسه اعتباری توسعه از 12 واحد در دی 87 به 50 واحد بانکی رسیده است؛ البته ما به تعداد زیاد شعبه اعتقاد نداریم و به رشد کمی شعب قائل نیستیم زیرا با توجه به توسعه فناوری اطلاعات، با ارائه خدمات الکترونیکی نیازی افزایش گسترده شعب نیست.

وی افزود: بنابراین بیشتر سرمایه‌گذاری را در این بخش معطوف کردیم و علاقمندیم همانطور که سیاست‌های کلان و اهداف برنامه‌های توسعه بر توسعه بانکداری الکترونیک تأکید دارد، به این بخش توجه کنیم.

** با سپرده‌های مردم شعبه زدن اشکال شرعی دارد

مدیرعامل موسسه اعتباری توسعه با انتقاد از تعدد شعبه بانک‌ها و موسسات اعتباری، تصریح کرد: به جای اینکه با استفاده از سپرده‌های مردم گسترش شعبه آن هم دیوار به دیوار هم راه‌اندازی صورت گیرد که در کلان نیز موجب افزایش قیمت ملک در مناطق مختلف می گردد، توسعه الکترونیکی شعب را باید در دستورکار قرار داد.

وی تاکید کرد: با توجه به قوانین و مقررات بانک مرکزی و احکام شرعی مبنی بر حرمت استفاده از سپرده‌های مردم به نظر می آید که احداث شعبه با وجوه سپرده های مردم کاملاً دارای اشکال خواهد بود و مؤسسه سعی داشته که چنین اقدامی را انجام ندهد.

مستخدمین حسینی گفت: در این مدت تعداد واحدهایی که به شعب مؤسسه توسعه اضافه شده، اغلب اجاره‌ای است و حتی درصد کمتری از سقف مجاز برای تبدیل سرمایه به شعبه، استفاده کرده‌ایم.

وی با تاکید بر اینکه افزایش کمّی شعب مورد توجه ما نیست، افزود: سعی می‌کنیم در مناطقی که فعالیت‌های تجاری و اداری به تازگی شکل گرفته و ساختمان‌های مسکونی جدید ایجاد می‌شود در صورت امکان برای احداث شعبه برنامه‌ریزی کنیم، اما برنامه پنج ساله ما افزایش تعداد شعب به 100 واحد است.

وی با اشاره به عدم ضرورت تعداد زیاد شعبه بیان ‌کرد: در صورتی که یک مطالعه میدانی در خصوص میزان کارکرد شعب بانک‌ها انجام دهید، متوجه می‌شوید که اغلب این شعب خلوت است، زیرا در گذشته بسیاری از مراجعات به دلیل پرداخت قبوض آب، برق، گاز و تلفن بوده است، اما امروز این امکان به صورت الکترونیکی و همچنین از طریق خودپردازها انجام می‌شود و اغلب افراد برای پرداخت قبوض خود به بانک مراجعه نمی‌کنند.

مدیرعامل مؤسسه اعتباری توسعه تصریح کرد: پرداخت اقساط و واریز وجه علت دیگری است که افراد به شعبه مراجعه می‌کنند که آن هم با فراهم شدن امکان پرداخت الکترونیکی، دلیلی برای مراجعه حضوری به شعب را منتفی کرده است.

مستخدمین حسینی گفت: البته در هر زمان که ضرورت داشته باشد، می‌توان در برنامه توسعه شعب با اعمال اصلاحاتی، بیش از هدف برنامه‌ریزی شده تعداد شعب را افزایش داد.

** 50 درصد نقدینگی کشور در تهران است

وی در پاسخ به این سؤال که تعداد کم شعب تأثیری بر میزان جذب سپرده‌های مؤسسه نداشته است، نسبت به سایر بانک‌ها گفت: باید این واقعیت را بپذیریم که حدود 50 درصد نقدینگی کل کشور در تهران، 30 درصد در 4 کلان شهر کشور و حدود 20 درصد در سایر استان‌های کشور قرار دارد و اگر 5 استان غرب کشور را در نظر بگیریم، میزان نقدینگی موجود در آنها به اندازه یکی از کلان‌شهرها نیست.

مدیرعامل موسسه اعتباری توسعه افزود: بنابراین افزایش شعب باید نفعی برای مؤسسه داشته باشد، البته یکی از اهداف ایجاد شعب ارائه خدمات است که این خدمات توسط بانک‌های بزرگ کشور که شعب آنها حتی به روستاها هم رفته است، انجام می‌شود؛ بنابراین دلیلی برای توسعه شعب به اندازه بانک‌های بزرگ کشور وجود ندارد.

وی با بیان اینکه افزایش بی‌رویه شعب به غیر از ایجاد رقابت کاذب ثمره دیگری برای اقتصاد کشور نخواهد داشت، ادامه داد: بنده حتی زمانی که در وزارت اقتصاد و دارایی فعالیت می‌کردم در مصاحبه‌های مختلف بر این نکته تأکید کردم که باید مانع از گسترش بی‌رویه شعب بانک‌ها شد و سازوکار مشخصی برای آنان در نظر گرفت.

مستخدمین حسینی تصریح کرد: فکر می‌کنم هر بانکی که ایجاد می‌شود مخاطب خود را می‌تواند داشته باشد و به مشتریان خدمت ارائه دهد، بنابراین ایجاد شعبه هنر نیست.

وی با اشاره به استقبال مشتریان از خدمات این موسسه اظهارداشت: در صورتی که خدمات ارائه‌شده و میزان استقبال مشتریان را بررسی کنیم، می‌بینیم که بیش از 92 درصد کسانی که به این مؤسسه مراجعه کرده‌اند، همکاری خود را ادامه داده و در فراز و نشیب‌ها، مؤسسه را ترک نکردند.

مدیرعامل موسسه اعتباری توسعه در همین باره گفت: این میزان همکاری چند دلیل دارد که یکی از آن اخلاق‌محور بودن است، زیرا ما هیچ‌وقت سعی نکردیم با ترفندهایی مانند نرخ سود بالاتر از سایر بانک‌ها، مشتریان آنها را جذب کنیم، چون معتقدیم مشتری باید حق انتخاب داشته باشد و اگر خدمات خوبی به وی ارائه شود، خود به خود به سمت مؤسسه جذب شده و نیازی به توسل به سود سپرده نیست.

وی با بیان اینکه به رقابت ناسالم برای جذب مشتری و سپرده قائل نیستیم بیان کرد: معتقدیم هر نهادی که شکل می‌گیرد اگر بتواند سپرده‌گذاران خود را پوشش بدهد، عملکرد آن قابل قبول است و ما در حوزه رقابت برای مؤسسه محدودیت قائل هستیم و وارد رقابتی ناسالم نخواهیم شد، به همین دلیل تاکنون شکایتی توسط بانک‌ها یا بانک مرکزی از این بابت از ما نشده است.

** 1000 میلیارد ریال اضافه برداشت مؤسسه در سال 87

مدیرعامل مؤسسه اعتباری توسعه در پاسخ به این سؤال که آخرین میزان جذب سپرده و تسهیلات پرداختی مؤسسه توسعه چقدر بوده است؟ گفت: از سال 87 که دوره مدیریت جدید آغاز شد، تاکنون رشد سپرده‌های موسسه 300 درصد بوده است و زمانی که مؤسسه را تحویل گرفته‌ایم بیش از هزار میلیارد ریال اضافه برداشت از منابع بانک مرکزی صورت گرفته و وضعیت نقدینگی مؤسسه چندان مناسب نبود.

وی با بیان اینکه با بروز این اتفاقات و ورود مدیریت جدید ، سهامداران خواستار شکایت از برخی مدیران منتخب دولت شدند، افزود: در آن زمان حتی تسهیلات پرداختی مؤسسه بازپرداخت نمی‌شد که موجب ایجاد ضرر و زیان برای سهامداران و موسسه شده بود.

مستخدمین حسینی در خصوص نسبت تسهیلات غیرجاری به کل تسهیلات اظهار داشت: این نسبت در دی 87 یعنی زمان تحویل مؤسسه از مدیران منتخب دولت حدود 94 درصد بوده، یعنی به ازای هر 100 واحد تسهیلات پرداختی، 94 واحد برگشت داده نمی‌شد.

وی تصریح کرد: با فعالیتی که در 2 تا 3 سال اخیر صورت گرفته این نسبت به 11 درصد رسیده که یکی از بهترین نسبت‌ها در کل سیستم بانکی است که البته نسبت استاندارد حدود 2 درصد است ولی به هر حال ما توانسته‌ایم این نسبت را از 94 درصد به 11 درصد کاهش دهیم و در یکی دو ماه آینده این نسبت به کمتر از 10 درصد می‌رسد.

مدیرعامل موسسه اعتباری توسعه با اشاره به افزایش سرمایه این نهاد مالی گفت: سرمایه ما از 50 میلیارد ریال به 2000 میلیارد ریال رسیده است و تعداد سهامداران حقوقی از کمتر از 2 درصد به 35 درصد رسیده است.

به گفته وی، نسبت کفایت سرمایه از منفی 3.5 درصد به مثبت 14 درصد در حال حاضر رسیده است.

وی با اشاره به افزایش نیروی انسانی موسسه از 176 نفر به 600 نفر تصریح کرد: سیستم‌های مؤسسه توسعه در حال حاضر به شبکه سوئیفت وصل شده و این سیستم در این مدت کمک بسیار زیادی به اقتصاد کشور کرده و بخشی از مشکلات تولید در این ارتباط را پوشش داده است.

مستخدمین حسینی با اشاره به سیاست این موسسه مبنی بر حمایت از تولید و جلوگیری از پرداخت تسهیلات برای واردات کالاهای لوکس گفت: اغلب تسهیلات بخش واردات برای واردات مواد اولیه تولید است و البته این اقدامات تنها در سال جاری که حمایت از تولید نامگذاری شده صورت نمی‌گیرد بلکه در سال گذشته هم این اقدامات انجام می‌شد.

** چرا هنوز بانک نشده‌ایم

خبرنگار فارس پرسید: با توجه به این اقدامات و شرایط موسسه توسعه، علت عدم موافقت بانک مرکزی با تبدیل شدن این موسسه به بانک چیست؟

مدیرعامل موسسه اعتباری توسعه پاسخ داد: این سؤال باید توسط بانک مرکزی پاسخ داده شود ما بر اساس ضوابط و مقررات حاکم تبدیل مؤسسه به بانک را انجام داده ایم و در انتظار پاسخ بانک مرکزی هستیم.

وی ادامه داد: موضوع فساد مالی بانکی در سال گذشته موجب شد که در روند کار مشکل ایجاد شود و برخی مسائل حاشیه‌ای موجب تشدید این مسائل شد و علی‌رغم اینکه در شورای فرعی پول و اعتبار تبدیل این مؤسسه به بانک تصویب شده بود، موضوع پشت در شورای پول و اعتبار معطل مانده است.

مدیر عامل موسسه اعتباری توسعه با بیان اینکه اصراری بر تبدیل این موسسه به بانک نداشته ایم، گفت: ما در قالب مؤسسه، همه اقدامات لازم را انجام می‌دهیم و حتی به برخی از بانک‌ها برای مبادلاتشان کمک می‌کنیم و در تعاریف اقتصادی همه نهادهای فعال در بخش پولی موسسات مالی و اعتباری نامیده می‌شوند.

وی تصریح کرد: مشکل ما از جایی شروع شد که تعاونی‌های اعتبار و مؤسسات مالی به صورت قارچ‌گونه رشد کردند و عنوان مؤسسه مالی و اعتباری و تحت نظارت بانک مرکزی را بر سر در خود نصب کردند.

مستخدمین حسینی با اشاره به گسترش موسسات غیر مجاز افزود: بانک مرکزی از همان ابتدای کار باید از فعالیت مؤسسات مالی غیرمجاز جلوگیری می‌کرد و به مراجع قضایی اطلاع می‌داد، اما آنها در طی این مدت در کنار افزایش تعداد شعبه سپرده زیادی را جذب کرده‌اند.

وی با بیان اینکه پس از مدت‌ها بانک مرکزی برای ساماندهی این موسسات اقدام کرده گفت: به همین دلیل وقتی ادغام دو مؤسسه و یک بانک صورت گرفت بسیاری از افراد اعتراض کردند و مشکلاتی را برای آنها و سهامداران آن ایجاد کرده است.

مدیرعامل موسسه اعتباری توسعه با ذکر مثالی در این باره گفت: دو سال پیش در سفری که به استان کرمان داشتم یکی از مؤسسات با عنوان تحت نظارت بانک مرکزی در حال فعالیت بود و در کنار شعبه آن صف طولانی برای سپرده‌گذاری تشکیل شد از یکی از افراد حاضر در آنجا پرسیدم که علت تشکیل این صف چیست؟ گفت: این مؤسسه سود بالایی به سپرده‌ها می‌دهد و افراد سپرده‌های خود را از سایر بانک‌ها خارج کرده و در این مؤسسه سپرده‌گذاری می‌کنند.

وی ادامه داد: من عکس این مؤسسه را گرفتم و به مسئولان بانک مرکزی نشان دادم ولی آنها گفتند که ما به آن مؤسسه مجوز ندادیم، در حالی که این مؤسسه چند هفته ای از فعالیتش می‌گذشت ولی تعداد زیادی از افراد آن منطقه در آن سپرده‌گذاری کرده بودند.

مستخدمین حسینی با بیان اینکه این‌گونه مسائل بارها دیده شده است، افزود: بنابراین وقتی اینگونه مسائل پیش آمد برای اینکه ما خود را از این گونه مؤسسات متمایز کنیم به این نتیجه رسیدیم که باید مجوز فعالیت در قالب یک بانک را دریافت کنیم، زیرا ممکن است مردم این مؤسسه را همانند مؤسسات بدون مجوز در نظر بگیرند.