شاگردان بودا چه میکردند؟
یادداشت/ محمدمهدی ادیبی
شمانیوز؛ انرژی (از هر نوعی که باشد) را اگر در محدودهای مشخص متمرکز کنیم؛ در آن محدوده، اثر بخشتر ظاهر میشود و در صورت پراکنده کردن آن، لایهی کم اثرتری را در وسعت بیشتر خواهیم داشت. این مطلب اگرچه بدیهی و ابتدایی است، اما وقتی بارها در زندگی به آن بر میخوریم و بدون توجه از کنار آن رد میشویم؛ ضرورت یادآوری این مطلب و کارایی آن در امور روزمره، بیشتر احساس میشود. به صورت کلی میتوان گفت: «کسب و کاربرد خصلتهای خوب، بر پایهی تمرکز صورت میگیرد».
شما اگر بخواهید «نظم» داشته باشید و با برنامه باشید، به «تمرکز» احتیاج دارید. شما برای این برنامه ریزی میکنید که کار خاصی را در زمان مشخصی انجام دهید. مثلا در ساعت ۱۰ تا ۱۱ شب، کتابی غیردرسی را مطالعه کنید. این جلوگیری از پراکندگی در زمان و نوع کار و همچنین محدود کردن آن، نوعی «تمرکز» است.
رعایت آداب و به عبارتی «مودب بودن»، تفکیک و انتخاب یک رفتار خاص در مواجهه با یک شخص یا موقعیت خاص است که آن هم بر پایهی «تمرکز» و جلوگیری از رفتار و گفتار بی محابا است.
«اراده داشتن»، «با شخصیت بودن»، «موفق بودن» و بسیاری دیگر از خصلتهای خوب، بر پایهی تمرکزِ صاحبان آن شکل گرفته است. در نگاهی جزئی و موشکافانه باید بگویم که اگر میخواهیم در کاری، بیشترین بهره وری را داشته باشیم باید امکانات موجود را مختص آن کار قرار دهیم.
نقل است که از شاگردان بودا پرسیدهاند که شما چه میکنید؟ پاسخ دادند: غذا میخوریم، استراحت میکنیم و کار میکنیم. گفته شد: اینها را که همه انجام میدهند! پاسخ دادند: ما وقتی استراحت میکنیم، فقط استراحت میکنیم؛ وقتی غذا میخوریم، فقط غذا میخوریم؛ وقتی کاری انجام میدهیم، فقط آن کار را انجام میدهیم.
به تعبیر دیگر میتوان گفت: اگر انسان بر اساس یک فکر درست به این نتیجه رسید که کاری را انجام دهد، باید تمام امور بیرونی و درونی اش را برای پیشبرد آن کار متمرکز کند تا بهترین نتیجه حاصل شود. «امور بیرونی»، امکانات و توانمندیهای مادی و جسمی است که میتوانیم آنها را برای کارمان به خدمت بگیریم و «امور درونی»، پذیرشی درونی است که بهترین تعبیر آن شاید «حضور قلب» باشد.
در تمرکز، غیر از امور درونی و بیرونی؛ عامل سومی هم وجود دارد که باید آن را رعایت کرد و آن «مانع شدن از دخالت غیر» است. یعنی امکانات و حضور قلب شما صرفاً برای یک کار متمرکز شود و هیچ کار دیگری در این میان نباشد.
پس اگر شما نیت کردهاید که در یک زمان مشخص، کتابی را مطالعه کنید؛ بایستی:
● شرایط زمانی، مکانی و امکانات موجود را برای این کار فراهم کنید
● از لحاظ درونی کاملا بر مطالعه کتاب متمرکز شوید
● کارهای دیگر مثل دیدن تلوزیون، پاسخ به تلفن، صحبت با دیگران و از این قبیل امور را به عنوان یک مزاحم ببینید و در خلوت بین خودتان و کتاب؛ به آنها اجازه حضور ندهید.
«تمرکز» یکی از پایهایترین ویژگیهایی است که برای یک زندگی خوب به آن نیاز داریم و در نبودش، زندگی دچار اختلالهای اساسی خواهد شد.
کسب این ویژگی _مانند بسیاری از ویژگیهای دیگر_ با تمرین و مراقبت به دست میآید و اگرچه ممکن است این تمرین، مدت زیادی ادامه داشته باشد؛ اما نتایج حاصل از آن، برای یک عمر، زندگی شما را تضمین خواهد کرد.