جرم ترساندن دیگران چیست؟ | آیا ترساندن دیگران جرم است؟

به گزارش شمانیوز: گاهی اوقات ممکن است که بعضی از افراد با انجام اقدامات مختلفی باعث صدمه دیدن دیگران گردند که منجر به قطع عضو، شکستگی، سوختگی و … گردد که تمامی این موارد قابل مشاهده می باشند اما در پاره ای از موارد ممکن است که این آسیب دیدگی و صدمه زدن به دیگران، بدون وجود هیچ گونه امر ملموس و قابل مشاهده ای باشد که حتی منجر به فوت طرف مقابل شود. در این مقاله به بررسی جرم ترساندن دیگران و مجازات آن مطابق با قانون مجازات اسلامی می پردازیم.

در بعضی از موارد افراد ممکن است که عمدا یا سهوا با انجام اقدامات مختلفی از قبیل اعلام دروغین خبر فوت یکی از نزدیکان، ایجاد سر و صداهای مهیب و ترسناک، ترساندن افراد در زمان خواب و … موجب ترسیدن دیگران شده و به همین دلیل با توجه به شدت ترس ایجاد گردیده و شرایط طرف مقابل اعم از اینکه جوان یا مسن یا کودک باشد، باعث ایجاد عارضه ای از قبیل سکته قلبی و … و یا حتی مرگ طرف مقابل گردند. در اینصورت فرد خاطی، مسئول و مقصر شناخته شده و مستوجب کیفر می باشد.

ماده ۵٠١ قانون مجازات اسلامی در این مورد بیان نموده است:

“هرگاه کسی به روی شخصی سلاح بکشد یا حیوانی مانند سگ را به سوی او برانگیزد یا هر کار دیگری که موجب هراس او می گردد مانند فریاد کشیدن یا انفجار صوتی انجام دهد و بر اثر این ارعاب، شخص بمیرد یا مصدوم گردد حسب مورد بر اساس تعاریف انواع جنایات به قصاص یا دیه محکوم می شود.”

با توجه به ماده فوق الذکر اینگونه استنباط می گردد که فرد مرتکب با انجام این قبیل اقدامات، به دلیل رعب و وحشتی که در طرف مقابل ایجاد نموده و در اثر این رعب و وحشت، فرد دار فانی را وداع گفته و یا آسیب دیده باشد، مقصر محسوب گردیده و محکوم به قصاص یا دیه می شود.

در مورد مسئولیت مرتکب این قبیل جرائم فروض ذیل قابل تصور می باشد:

*اعمال قصاص مرتکب جرم (ترساننده) بنا به درخواست ورثه متوفی یا قربانی

در صورتی که ترساننده مرتکب قتل عمدی گردد، امکان قصاص وی وجود دارد. این نوع قتل عمد در دو حالت ایجاد می گردد حالت اول زمانی است که مرتکب، عمدا و تعمدا قصد انجام قتل را نسبت به قربانی با انجام عمل کشنده دارد، حالت دوم زمانی است که مرتکب، قصد انجام قتل عمد را ندارد اما عملی که انجام میدهد بنا به شرایط قربانی، خطرناک و نوعاً کشنده بوده است (مانند آنکه مرتکب جرم، به دروغ خبر فوت فرزند را به پیرمردی که دارای بیماری قلبی است، بدهد و باعث سکته و فوت وی شود)

بنابراین در موارد فوق الذکر، در هر دو صورت خواه قصد قتل عمد وجود داشته باشد، خواه انجام عمل کشنده و خطرناک بدون قصد قتل باشد، قتل عمد محسوب شده و ورثه قربانی میتوانند مرتکب را قصاص نموده و یا مطالبه دیه نمایند.

*پرداخت دیه توسط مرتکب جرم به وراث متوفی یا قربانی

زمانی که مرتکب جرم (ترساننده) عملی را انجام دهد که صرفا فقط قصد ترساندن قربانی را داشته است اما به هیچ عنوان قصد نداشته است که مرتکب قتل گردد و عملی که مرتکب جرم بابت ترساندن فرد قربانی انجام داده است، عمل شدید و هولناکی محسوب نگردیده است اما بنا به شرایط منجر به فوت قربانی می گردد. در اینصورت قتل، شبه عمد محسوب گردیده و می بایست دیه به وراث متوفی یا قربانی پرداخت گردد. مانند اینکه فردی صرفا جهت مزاح و شوخی با یکی از دوستان خود با او تماس می گیرد و به او اعلام می کند که خودرو وی به سرقت رفته است، دوست مرتکب بر اثر شنیدن این خبر، از ترس سکته نموده و فوت می نماید در اینصورت فرد مرتکب قتل شبه عمد شده است و می بایست دیه پرداخت نماید.

*پرداخت دیه به وراث متوفی توسط اقوام و خویشاوندان مذکر فرد مرتکب (ترساننده)

این مورد زمانی پیش می آید که فرد مرتکب نه قصد انجام قتل نسبت به قربانی را داشته است و نه قصد ترساندن وی را داشته است و اساساً قصد ترساندن شخص دیگری را داشته است بطور نمونه در مثال فوق الذکر، ممکن است پدر دوست قربانی با شنیدن خبر سرقت خودروی فرزندش فوت نماید. در اینصورت دیه توسط خویشاوندان مذکر مرتکب جرم به ترتیب طبقات ارث پرداخت می گردد. اما اگر این افراد، تمکن مالی لازم را نداشته باشند، در درجه اول مرتکب جرم می بایست دیه را پرداخت نماید و اگر او نیز تمکن مالی نداشته باشد، دیه از بیت المال پرداخت می شود.

*پرداخت دیه به وراث متوفی از بیت المال

این مورد در قانون مجازات اسلامی بطور صریح عنوان نگردیده است اما در کتب فقهی بیان شده است. مطابق با روایتی، زمانی که طلحه و زبیر در جنگ جمل شکست خوردند، در راه فرار خود از سپاه حضرت علی به زن حامله ای برخورد نمودند و زن در اثر دیدن این افراد، ترسیده و جنین وی نیز سقط شده و خود او نیز فوت نمودند و حضرت علی دیه آن دو نفر را از بیت المال به وراث پرداخت نمودند.

نکته مهمی که می بایست در تمامی موارد فوق الذکر مدنظر قرار گیرد، این است که در همه موارد، می بایست مرگ متوفی بر اثر ترساندن مرتکب جرم، اتفاق بیفتد در غیر اینصورت کسی مسئول پرداخت دیه نمی باشد. احراز سوء نیت شخص ترساننده (مرتکب جرم) مساله مهمی است که در تعیین نوع قتل، کمک قابل توجهی را به قاضی رسیدگی کننده به پرونده می نماید.

لازم به ذکر است که اگر فردی به هیچ وجه قصد ترساندن نداشته باشد اما فردی ترسیده و فوت نماید، هیچکس مسئول پرداخت دیه نمی باشد. مانند آنکه اگر در لحظه سرقت خودرو از پارکینگ، مالک خودرو این صحنه را ببیند و فوت نماید، کسی مسئول پرداخت دیه او نمی باشد. ماده ۵٠١ قانون مجازات اسلامی که در فوق نیز عنوان گردید، صرفا به مساله ارعاب و ترساندن اشاره نموده است اما بسیاری از علمای علم حقوق معتقدند که این نوع قتل (کشتن دیگری بدون ایجاد تغییر ظاهری) فقط منحصر به ترساندن نیست و حالات دیگری از قبیل اضطراب، خشم، هیجان و … را نیز شامل می شود.

یکی دیگر از موارد مهمی که در تشخیص این نوع قتل باید لحاظ گردد این است که متوفی یا همان قربانی، می بایست بر اثر عمل ترساندن شخص ترساننده فوت نماید. بطور مثال اگر مرتکب، قربانی را بترساند و شخص قربانی فرار کند اما در راه فرار اتفاقی رخ دهد مثلا درون چاهی بیفتد و فوت نماید درباره این نوع قتل، ماده ۴٩٩ قانون مجازات اسلامی بیان نموده است:

“هرگاه کسی دیگری را بترساند و آن شخص در اثر ترس بی اختیار فرار کند یا بدون اختیار حرکتی از او سر بزند که موجب ایراد صدمه بر خودش یا دیگری گردد، ترساننده حسب تعاریف جنایات عمدی و غیرعمدی مسئول است.”

نکته مهمی که در ارتباط با ماده فوق الذکر باید لحاظ گردد این است که در اثر ترساندن قربانی توسط ترساننده، او می بایست بی اختیار گردد و در اثر این امر فوت نماید یعنی اگر آگاهانه عملی را مرتکب شود، هیچ مسئولیتی متوجه ترساننده نخواهد بود. در ارتباط با ترساندن یک خانم باردار که منجر به سقط جنین می شود، باید اینگونه بیان نمود که اگر ترساننده قصد قتل جنین و مادرش را داشته باشد، عمل او قتل عمد است اما اگر اساسا فقط قصد ترساندن مادر را داشته باشد اما از باردار بودن او مطلع نباشد، عمل او شبه عمد است و هم چنین اگر قصد ترساندن همسر خانم باردار را داشته باشد و خانم باردار با این ترس فوت نماید، قتل خطای محض است.