نگاهی به عملکرد اعراب حاشیه خلیج فارس در 2015

به گزارش مشرق، تحولات مهم سه کشور کویت، امارات و قطر در سال 2015 را می‌توان در همگاهی با عربستان برای حمله به یمن، همراه شدن با موج ایران‌ستیزی علیه ایران و نیز کسری بودجه در پی کاهش قیمت نفت خلاصه کرد؛ در این بین عُمان تنها عضو شورای همکاری بود که نه تنها با ریاض در حمله به یمن همراه نشد بلکه روابط حسنه خود را با ایران حفظ کرد.

عُمان

امضای موافقتنامه تعیین مرزهای دریایی بین ایران و عمان

در ماه می 2015 محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران به منظور انجام سفری یک روزه و دیدار با مقامات عمان راهی مسقط شد. در این سفر موافقتنامه تعیین مرزهای دریایی بین سلطنت عمان و جمهوری اسلامی ایران میان ظریف و «سید حمود بن فیصل البول سعیدی» وزیر کشور عمان امضا شد.

بر طبق این توافقنامه، طولانی‌ترین مرز دریایی در دریای عمان بین جمهوری اسلامی ایران و عمان به طول تقریبا 450 کیلومتر تحدید حدود شد؛ بر این اساس این اولین تحدید حدود پس از انقلاب اسلامی است که بین ایران و عمان امضا شد.

مسقط، میزبان نشست‌ها برای حصول توافق هسته‌ای ایران

عُمان در سال 2015 میزبان جلسه‌هایی میان ایرانی‌ها و اعضای وابسته به 5+1 با هدف حصول یک توافق هسته‌ای بود. در همین راستا، «علی اکبر سیبویه» سفیر ایران در مسقط در گفت‌وگویی با روزنامه انگلیسی زبان «عُمان آبزرور» اعلام کرد مسقط نقشی سازنده و محوری در مذاکرات ایران و 5+1 بازی کرد.

سیبویه در این مصاحبه گفت: عُمان تلاش‌های بسیار زیادی برای نزدیک کردن دیدگاه‌ها میان مسئولان خواه در ایران و خواه در آمریکا و 5+1 داشت.

تهران و گروه موسوم به 1+5 روز سه‌شنبه (23تیر /14 جولای) به یک توافق نهائی در مورد برنامه هسته‌ای ایران رسیدند. «یوسف بن علوی» وزیر خارجه عُمان «جمع‌بندی مذاکرات هسته‌ای ایران» را تبریک گفت و آن را سبک جدیدی از دیپلماسی آرام و دقیق خواند.

عُمان، میزبان رایزنی‌ها برای حل مسأله یمن

مسقط پایتخت عُمان در سال 2015 شاهد تحرکات دیپلماتیک گسترده میان طرف‌های یمنی با نظارت فرستاده سازمان ملل بود تا شاید راه‌حلی برای مسأله این کشور پیدا شود.در همین راستا عمان طرحی 7 ماده‌ای به شرح زیر ارائه کرد:

1- عقب‌نشینی حوثی‌ها و نیروهای «علی عبدالله صالح» از تمامی شهرهای یمن و پس دادن تجهیزات نظامی

2- بازگشت «عبد ربه منصور هادی» رئیس‌جمهور مستعفی به رأس امور

3- اجرای انتخابات پارلمانی و ریاست‌جمهوری در سریعترین زمان ممکن

4- تشکیل حکومتی جدید متشکل از تمام طیف‌ها ملت یمن و احزاب آن

5- حوثی‌ها به یک حزب سیاسی تبدیل شوند که در تمام زندگی سیاسی یمن به صورت مشروع شرکت داشته باشند

6- برگزاری کنفرانس بین‌المللی برای کشورهای کمک‌کننده به یمن با هدف کمک به اقتصاد این کشور و اجرای طرح‌های سرمایه گذاری

7- تقدیم پیشنهاد افزودن یمن به شورای همکاری خلیج فارس

حضور پررنگ عُمانی‌ها در انتخابات مجلس شورا

انتخابات هشتمین دوره مجلس شورای عُمان با مشارکت پررنگ مردم این کشور به خصوص در مسقط برگزار شد. این انتخابات سوم آبان‌ماه (25 نوامبر) با شرکت 590 نامزد از جمله 20 زن برای انتخاب مستقیمِ فقط 85 نماینده برگزار شد.

بر اساس گزارش‌ها، 611.906 نفر آرای خود را در 107 مرکز رأی‌گیری که در 61 ولایت این کشور مستقر بودند، به صندوق انداختند.نکته برجسته این انتخابات، انتخاب یک زن به نام « نعمه بنت جمیل بن فرحان البوسعیدیه» به عنوان یکی از نمایندگان مجلس شوراست.

***

کویت

سناریوی «گروهک العبدلی» در کویت

بیست و دو مردادماه (13 آگوست) کویت اعلام کرد یک گروهک را به همراه مقادیر زیادی اسلحه و مهمات را در منطقه «العبدلی» این کشور بازداشت کرده و از آن زمان موج اتهامات علیه ایران و حزب‌الله در این رابطه آغاز شد و برخی مقامات کویتی و رسانه‌‌های این کشور مدعی شدند گروهک مذکور با ایران و حزب‌الله ارتباط داشته‌اند.

اسلحه و مهمات کشف شده شامل 56 راکت، 144 کیلوگرم تی ان تی و ماده منفجره بسیار قوی «پی.ای.4»، 19 تن مهمات، ‌سه قبضه راکت‌انداز ضد تانک، آر.پی.جی،‌ 56 نوع مختلف از سلاح‌های گرم و همچنین 204 نارنجک بود.روزنامه «الجریده » کویت در آن زمان ادعا کرد که اعضای تیم بازداشت شده چگونگی استفاده از مواد منفجره و «آر.پی.جی» را یک سال قبل از طریق افرادی ایرانی آموزش دیده‌اند.

واکنش سفارت ایران به ادعای دادستانی کویت

سفارت ایران با انتشار بیانیه‌ای به ادعای دادستانی کویت مبنی بر ارتباط داشتن چند تن از اعضای یک تیم بازداشت شده در این کشور با ایران واکنش نشان داد و ناخرسندی عمیق خود را از به میان آمدن نام ایران در یک پرونده داخلی کویت اعلام کرد.

سفیر و کاردار ایران در کویت ارتباط تیم بازداشت شده با تهران را رد کردند

«علی‌رضا عنایتی» سفیر ایران در کویت در گفت‌‌وگویی با «الرأی» بر عمق روابط تهران و کویت تاکید کرد و افزود برخی دست‌های پشت‌پرده به دنبال تخریب این روابط هستند.

کاردار ایران تأکید کرد که اعضای یک تیم بازداشت شده به همراه مقادیر زیادی اسلحه در این کشور هرگز ارتباطی با ایران نداشته‌اند و ندارند. حسن زرنگار به وبگاه روزنامه کویتی «الرأی» گفت: «تاکید می‌کنم که افراد بازداشت شده هیچ ارتباطی با ایران نداشته‌اند».

حمله انتحاری به مسجد شیعیان «امام صادق "ع"» کویت

یکی از عوامل انتحاری داعش در 25 ژوئن به مسجد امام صادق (ع) در منطقه «الصوابر» حمله کرد. در این حمله 27 شیعه شهید و 227 نفر دیگر زخمی شدند.

دادگاه کویت ویژه محاکمه 29 متهم این پرونده به ریاست «محمد راشد الدعیج» در چهارم آگوست 2015 آغاز شد.از مجموع این 29 نفر 7 تن کویتی، 5 نفر عربستانی، 3 نفر پاکستانی هستند و 13 نفر به صورت غیرقانونی در کویت زندگی می کنند و یکی از متهمان که تابعیت او مشخص نشده، فرار کرده است. در بین متهمان 7 زن نیز وجود دارند.

صدور حکم اعدام متهم ردیف اول

دادگاه تجدیدنظر کویت حکم اعدام «على عبد الرحمن عیدان» متهم ردیف اول انفجار مسجد شیعی امام صادق (ع) این کشور را تایید کرد.

***

قطر

پیش‌بینی کسری بودجه 12 میلیارد دلاری قطر

قطر نیز از تبعات کاهش شدید قیمت نفت در سال 2015 در امان نماند به نحوی که مقامات این کشور پیش‌بینی کردند در پی کاهش قیمت جهانی نفت و گاز کسری بودجه‌اش در سال 2016 به 46.5 میلیارد ریال (12.77 میلیارد دلار آمریکا) برسد.درآمد قطر در سال 2016 به 156 میلیارد ریال (4285 میلیارد دلار) خواهد بود و این در حالیست که درآمد سال جاری (2015) قطر 226 میلیارد ریال (6207 میلیارد دلار) آمریکا بوده است.

از نیمه سال گذشته (2014) هر بشکه نفت بیش از 100 دلار سقوط کرده است.کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس با رهبری عربستان از 18 ماه پیش سیاست افزایش تولید و به تبع آن کاهش قیمت نفت (با هدف ضربه زدن به ایران و روسیه) را در پیش گرفتند و این موضوع بر اقتصاد آنها تاثیر منفی بسیاری گذاشته است.

قطر، ارتش ترکیه را پس از 100 سال به قلب خلیج فارس بازگرداند

«احمد دیمبرروک» سفیر ترکیه در قطر اعلام کرد کشورش یک پایگاه نظامی مشترک در دوحه می‌سازد. وی افزود: این پایگاه نظامی در چارچوب توافق دفاعی مشترک و در راستای کمک به هر دو طرف برای مقابله با دشمنان مشترک ساخته می‌شود.

روزنامه « السفیر» لبنان در گزارشی پیرامون ساخت یک پایگاه نظامی ترکیه در قطر نوشت دوحه با این اقدام ، ارتش ترکیه را به قلب خلیج فارس بازگردند. در این گزارش آمده است دوحه بدون مقدمات قبلی، پنجره‌ای در اختیار ترکیه قرار داد تا برای اولین بار از زمان فروپاشی حکومت عثمانی حدود 100 سال پیش، در خلیج فارس متمرکز شود.

بازگشایی دفتر طالبان در قطر

طالبان افغانستان در اول دی‌ماه (22 دسامبر) با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد این گروه نشستی را با حضور «ملا اختر منصور» رهبر جدید طالبان برگزار و برای آغاز مجدد دفتر قطر به توافق رسیدند.مقامات امنیتی طالبان روز دوشنبه اعلام کردند که برای دفتر خود در قطر نماینده جدید انتخاب کرده که طرفدار مذاکرات صلح است.

«دیلی میل» به نقل از یکی از اعضای شورای کویته نوشت: «ملا اختر منصور»، «عباس استانکزی» را به عنوان نماینده و «عبدالسلام حنفی» را به عنوان معاون وی انتخاب کرده است.بنابر این گزارش، عباس استانکزی از فرماندهان سابق افغانستان است که علیه اتحاد جماهیر شوروی سابق جنگیده بود.

***

امارات

بازداشت معلمان ایرانی در امارات

14 مهر ماه (2 اکتبر) بود که 22 معلم ایرانی اعزامی به مدارس ایرانیان امارات به شُرطه ( اداره پلیس) احضار شدند؛ از این تعداد 9 معلم مرد بازداشت شدند و مقرر شد 13 معلم دیگر که زن بودند نیز در روز دادگاه حضور پیدا کنند.

مشکل این معلمان، نداشتن ویزای العین عنوان شد چرا که آنها فقط روادید دبی را داشتند و این در حالی بود که در مدرسه ایرانی العین تدریس می‌ کردند. پس گذشت حدود 10 روز از زندانی شدن معلمان مرد ایرانی در امارات و پس از پیگیری‌های وزارتخانه‌های آموزش و پرورش و امور خارجه، این معلمان 24 مهرماه آزاد شدند.

ایدئولوژی امنیتی امارات و تلاش برای تحمیل آن

امارات عربی متحده که پس از فوت موسس آن یک «ایدئولوژی امنیتی» را انتخاب کرده، با چهار اهرم سعی دارد این ایدئولوژی را بر دیگر کشورها تحویل کند.

امارات در این مسیر از روش‌های مختلفی استفاده کرده است که مهم‌ترین آنها را در موارد فوق می‌توان طبقه‌بندی کرد: استفاده از دیپلمات‌های بین‌المللی، کمک‌های خیرخواهانه به مراکز پژوهشی، باج‌گیری اقتصادی، بستن قرارداد با شرکت‌های روابط عمومی.

استفاده امارات از مزدوران کلمبیایی، پانامایی، السالوادوری و شیلیایی در جنگ یمن

روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» در گزارشی اذعان کرد که امارات عربی متحده مزدورانی از چند کشور آمریکای لاتین از قبیل کلمبیا را به جنگ یمن اعزام کرده است. در حالی که پیشتر خبرهایی مبنی بر خروج نظامیان اماراتی از یمن به دلیل بالا رفتن تلفات نظامی این کشور در یمن خبر داده بودند، رسانه‌ها اخبر دادند که ابوظبی رو به اعزام مزدوران از کشورهای مختلف آورده است .

این در حالی است که امارات پس از کشته شدن دهها نظامی‌اش در یمن، تعدادی زیادی از نیروهای خود را از این کشور عقب کشید.

در همین راستا در سوم سپتامبر مرگ شیخ «راشد بن محمد بن راشد آل مکتوم» پسر 34 ساله حاکم دبی در رسانه‌های مختلف عربی منتشر شد و دفتر حاکم دبی نیز این خبر را تایید و دلیل آن را سکته قلبی اعلام کرد اما اخبار موثق حاکی از آن بود که وی در یمن کشته شده است.

تکرار ادعاهای واهی امارات درباره جزایر سه‌گانه

امارات عربی متحده در سال 2015 بارها ادعای واهی خود مبنی بر اینکه ایران جزایر سه‌گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی را اشغالی کرده، تکرار و حتی ایران را تهدید کرد.

امارات عربی متحده که به تحریک برخی دولت‌های غربی به تنش بر سر این جزایر ادامه می‌دهد، توجه ندارد که حاکمیت جمهوری اسلامی ایران بر جزایر سه‌گانه ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک ریشه در دورهٔ حکومت‌های تاریخی ایرانی دارد. جزایر سه‌گانه در سال 1908 به طور کامل تحت اشغال بریتانیا در آمد اما تا سال 1971 هیچ‌یک از دولت‌های وقت ایران این اشغال را قبول نداشتند.

سرانجام در سال 1971 پس از توافق ایران و بریتانیا و پیش از خروج نیروهای نظامی بریتانیا از منطقه و قبل از تأسیس کشور امارات عربی متحده، ابوموسی به همراه تنب بزرگ و تنب کوچک پس از نزدیک به 70 سال شکایت‌های مداوم دولت ایران علیه اشغالگری بریتانیا سرانجام به ایران بازگردانده شد.

***

ادامه ایران‌ستیزی شورای همکاری

شورای همکاری در سال 2015 به مواضع ایران‌ستیزانه خود ادامه داد؛ به عنوان مثال «عبداللطیف الزیانی» دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس در گفت‌وگویی با «الشرق» قطر و در پاسخ به سوالی درباره روابط با ایران مدعی شد: اعضای شورای همکاری همیشه بر برقراری روابط سازنده با جمهوری اسلامی ایران بر اساس قانون بین‌الملل، سند سازمان ملل و سازمان همکاری اسلامی تاکید داشته است به شرطی که ایران به حاکمیت ملی و عدم مداخله در امور داخلی اعضا (-ی شورای همکاری) و حسن همجواری پایبند باشد.

الزیانی بار دیگر از لفظ «اشغال» برای جزایر سه‌گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی استفاده کرد و گفت: ما ایران را به پایان اشغالگریش در جزایر سه‌گانه اماراتی و توقف کلیه اشکال مداخله در امور داخلی اعضای شورای همکاری فرا می‌خوانیم.

گفت‌وگوی ایرانی-عربی؛ ایده قطری، استقبال عُمان، سکوت کویت، محافظه‌کاری‌ عربستان، امارات، بحرین

یک مقام عالیرتبه در حاشیه خلیج فارس درگفت‌وگو با روزنامه عربستانی «الشرق‌ الاوسط» جزئیات ایده گفت‌وگوی ایرانی-عربی (کشورهای عرب خلیج فارس) را توضیح داد.

این مقام مسئول در این گفت‌وگو در 18 آگوست گفت: «خالد بن عطیه» وزیر خارجه قطر پیشنهاد دهنده این گفت‌وگو بوده و آن را در آخرین نشست وزرای خارجه کشورهای حاشیه خلیج فارس در ریاض مطرح کرد. عُمان از این پیشنهاد قطر استقبال و بر اهمیت گفت‌وگوی ایران و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (GCC) تاکید کرد اما عربستان، امارات و بحرین محافظه‌کاری‌های عمیقی در رابطه با این گفت‌وگوها داشته‌اند.

نشست اوباما و سران 6 کشور جنوب خلیج فارس در کمپ دیوید

باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا و سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (کویت، قطر، امارات، عمان، بحرین و عربستان سعودی) روز پنجشنبه (24 اردیبهشت) نشست یک روزه‌ای را در گردشگاه «کمپ دیوید» در شمال واشنگتن برگزار کردند.

نشست کمپ دیوید در حالی برگزار شد که آمریکا در ماه های گذشته با برخی از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس اختلافاتی پیدا کرده بود. البته هرچند دو طرف تمام سعی خود را به کار بردند تا این اختلافات نمایان نشود اما اختلاف در مواضع و اقدامات طرفین در ماه های اخیر این اسرار را آشکار کرد.

بنابراین یکی از اهداف مهم این نشست بررسی اختلافات و رفع آن ها بود. هدف دیگر باراک اوباما از برگزاری نشست کمپ دیوید، اطمینان دادن به نگرانی‌های کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در زمینه توافق هسته ای با ایران و تأکید بر این نکته بود که این توافق امنیت آن‌ها را تهدید نمی‌کند.

توافق احتمالی با ایران ، نگرانی‌های اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس را برانگیخته بود. از سوی دیگر بحران یمن، عراق و سوریه از دیگر محورهایی بود که دو طرف سعی داشتند با برگزاری نشست کمپ دیوید مواضع خود را در باره آن ها به یکدیگر نزدیک تر کنند.