این گروه را دیگر نمی‌توان نادیده گرفت!

«با تجربه‌ای که در 19 ماه گذشته پیدا کرده‌ایم، بعد از ما هر کسی با هر نوع نگرشی روی کار بیاید با استناد به آمارهای نه صرفا کیفی، بلکه کمی هم نمی‌تواند سینمای «هنر و تجربه» را نادیده بگیرد.»

امیر حسین علم الهدی مدیر اجرایی و دبیر شورای سیاستگذاری سینمای «هنر و تجربه» با حضور در ایسنا از دستاوردهای این گروه و برنامه‌های پیش روی آن سخن گفت و در عین حال به برخی حاشیه‌ها و انتقادات هم پاسخ داد.

در ادامه، مشروح مصاحبه‌ ایسنا با علم‌الهدی را می‌خوانید:

ایسنا: در ابتدا می‌خواهیم گروه سینمایی «هنر و تجربه» را از منظر آماری بررسی کنیم. لطفا آماری از تعداد فیلم‌های به نمایش درآمده از ابتدای تاسیس این گروه ارائه کنید؟

از پاییز سال گذشته که فعالیتمان را در این گروه آغاز کردیم تا امروز نزدیک به 50 فیلم سینمایی را به نمایش درآورده‌ایم؛ فیلم‌هایی که 70 درصد از آنها دارای پروانه ساخت و نمایش سینمایی بوده‌اند و 30 درصدشان پروانه نمایش ویدئویی داشته‌اند.

ما فقط 700 صندلی را اشغال کردیم

این 50 فیلم - فارغ از بحث سینمای مستند و کوتاه - که در طول یک سال و نیم به اکران در آورده‌ایم، چیزی در حدود 450 هزار نفر مخاطب داشته‌اند که بیش از 100 هزار نفر از آنها مخاطبان ما در شش ماه گذشته بوده‌اند.

ضریب بهره‌وری ما در حدود 25 تا 30 درصد است که از 140 هزار صندلی رسمی سینمای ایران که قبل از فعالیت گروه ما مشغول بودند، ما فقط 700 صندلی را اشغال کردیم و در عین حال نزدیک به 350 تا 400 صندلی توسط این گروه به ناوگان نمایشی کشور اضافه شد.

ایسنا: کدام سالن‌ها اضافه شدند؟

خانه هنرمندان یکی از پنج سالن تهران، «هویزه‌»ی مشهد، «سوره»ی اصفهان، تالار «مهر» یا هنر و تجربه شیراز و یکی از سالن‌های سینما «پرشین» در مهرشهر کرج که همزمان با جشنواره به ما پیوست. برای برنامه‌های آینده هم در پایان فروردین‌ماه سالنی در شهر بابل استان مازندران و سالن دیگری در شهر رشت استان گیلان به ما اضافه خواهند شد؛ البته چند شهر دیگر هم متقاضی هستند.

اگر مسائل بودجه‌ای به ما اجازه بدهد، امیدواریم تا پایان سال 95 از 31 استان کشور بتوانیم در 20 تا 22 استان، سالن اکران فیلم «هنر و تجربه» داشته باشیم و به آن عدالت فرهنگی که همه به دنبالش هستیم، برسیم.

اگر بخواهیم به آمار استناد کنیم، همان چیزهایی است که الان گفته شد اما از نظر من به عنوان یک فعال حوزه پخش و نمایش، ضمن اینکه باید بحث آمارهای کیفی در اولویتی بالاتر از آمارهای کمی‌مان باشد،‌ معتقدم که مخاطب‌های سینمای هنر و تجربه به معنای فیلم‌بین بودن، کیفی‌تر از مخاطبان سینمای بدنه هستند که عمدتا در شاخه تجاری و سرگرمی تعریف می‌شوند. ضمن اینکه فیلم‌های خوبی هم در این گروه اکران می‌شود. همچنین فیلم‌هایی در گروه بدنه اکران شدند که ما دوست داشتیم در «هنر و تجربه» اکران شوند مانند فیلم‌های «چند متر مکعب عشق»‌، «در دنیای تو ساعت چند است؟» و «من دیگو مارادونا هستم» که پیش از اکران ما به همه‌ آنها خیرخواهانه توصیه کردیم که بهترین جا برای نمایش، فضای مجموعه هنر و تجربه است چرا که روش‌هایی که این گروه دارد، روش‌های طولانی‌مدت اکران است، نه روش‌های سینمای تجاری که دوست دارد در سه چهار هفته بیاید و تعداد عظیمی از مخاطب را جذب کند و بعد فیلم بعدی بیاید.

در این گروه، حداقل مدتی که فیلم در اکران می‌ماند، سه ماه است و بیشترین مدت اکران بستگی به خود فیلم دارد که نمونه‌اش الان فیلم‌هایی مانند «پرویز» و «ماهی و گربه» هستند که حدود 19 ماه‌ در این گروه اکران شدند و همچنان در حال نمایش هستند. پیش‌بینی می‌کنیم که فیلم‌هایی مانند «خواب تلخ» و «احتمال باران اسیدی» نیز از اکران‌های طولانی‌مدتی برخوردار شوند.

مخاطبان ما در طول مدت اکران دعوت می‌شوند، نه در عرض

ما مخاطب‌هایمان را در «طول» مدت اکران برای تماشای فیلم‌ها دعوت می‌کنیم نه در «عرض» چون عرض به این معناست که به طور مثال در مدت دو سه هفته، 40 سینما یک فیلم را همزمان نمایش دهند و بعد به یک‌باره تمام شود که این همان تعریف سینمای تجاری و سرگرمی است. با توجه به مدون بودن برنامه‌ اکران‌ها در گروه هنر و تجربه که در آن سانس‌ها و سینما‌ها تعریف‌شده هستند، یکی از دلایل موفقیت گروه «هنر و تجربه» این بود که توانست با داشتن برنامه‌ای منظم و روشن به مخاطب احترام بگذارد. مخاطب با یک برنامه‌ریزی می‌توانست در روزها و ساعات مختلف بر اساس سیستم چرخشی فیلم‌ها را ببیند و بهانه‌ای برای مدت زمان اکران آن نداشته باشد. چرا که همیشه یکی از مشکلات سینمای متفاوت در ایران، پیش از ایجاد گروه هنر و تجربه، دوره‌ کوتاه اکران آن بود که تا مخاطب از نمایش آن اطلاع پیدا می‌کرد، دوره اکران آن به اتمام می‌رسید.

وقتی رسانه‌های فارسی‌زبان آن طرفی اظهار تعجب کردند!

از نظر آمار کمی، ما در بعضی بخش‌ها از شاخص‌های جهانی مانند سینماهای آمریکا هم جلوتر هستیم. یک رسانه فارسی‌زبان آن‌طرفی از اکران‌های طولانی‌مدت «هنر و تجربه» اظهار تعجب کرده بود که سینمای ایران که سرانه‌ مخاطب زیادی ندارد، چطور فیلم‌هایی مانند «ماهی و گربه» یا «پرویز» یا احتمالا «احتمال باران اسیدی» و «خواب تلخ» که کاملا بر ضد جریان اصلی سینمایی هستند در آن توانسته بیش از 150 هزار مخاطب داشته باشد.

ایسنا: حالا به عملکرد خودتان به عنوان مدیر این گروه چه نمره‌ای می‌دهید؟

شاید درست نباشد که ما به خودمان نمره بدهیم ولی با در نظر گرفتن اینکه کار کردن در حوزه فرهنگ حداقل 10 سال زمان می‌خواهد، احتمالا از نمره 20 می‌توانیم به خودمان 15 بدهیم. چراکه بعد از 10 سال ما وارد تغییر ذائقه عمومی می‌شویم. ملت ایران به دلیل حساسیت‌هایی که در حوزه فرهنگ دارد، فرهنگش دیر تغییر می‌کند ولی ما آمده‌ایم تا عادت‌های سینما رفتن را تغییر دهیم.

با تمام این مسائل و با کمک سازمان سینمایی، شورای سیاست‌گذاری، عوامل اجرایی، اهالی رسانه و خود فیلمسازان، دست به دست هم داده‌ایم که بتوانیم در طی 19 ماه گذشته، تجربه‌ای موفق در حوزه‌ اکران سینمای ایران و حتی در تاریخ سینمای ایران داشته باشیم.

پیش‌بینی‌مان این است که اگر دچار تغییر مدیریت و تلاطم‌های سیاسی نشویم، بتوانیم تا پنج سال آینده فرهنگ‌ فیلم دیدن‌های متفاوت و مستقل یا همان هنر و تجربه را در ایران نهادینه کنیم تا علاقه‌مندان و کسانی که بخش کوچکی از جامعه هستند بتوانند هر روز بخش زیادی از زمانشان را صرف فیلم دیدن بکنند.

سینمای هنر و تجربه

ایسنا: بر اساس این صحبت‌ها، آیا شما احساس می‌کنید که توانسته‌اید مخاطبان خاموش را هم به سینما بکشانید؟

بر اساس گزارش‌های رسیده در سینماهایی که ما حضور داریم - به جز خانه هنرمندان که با آمدن ما سینما شد و پیش از آن سینما نبود - موزه سینما، فرهنگ، کورش، پیش‌تر آزادی و الان هم چارسو، خود مدیران سینمایی و سینماداران به سبب حرفه‌شان که با مخاطبان ارتباط مستقیم و رو در رویی دارند می‌گویند که پس از اکران فیلم‌های «هنر و تجربه» مخاطبان جدیدی پیدا کرده‌اند، چرا که آنها مخاطبان خود را می‌شناسند و می‌دانند هر کس به چه دلیلی به سینما آمده‌ است. آنها معتقدند چیزی حدود 15 تا 20 درصد مخاطب‌هایشان افرادی بوده‌اند که در طول سال سینما نمی‌رفته‌اند و به واسطه این گروه به سینما آمده‌اند.

همچنین از طریق ارتباطات مجازی یا صحبت‌های حضوری که با نمایندگانمان در سینماها می‌شود، افراد اذعان می‌کنند که سالیان سال است سینما نرفته ‌بودند و با توجه به اینکه شنیده‌اند سینمای متفاوتی با سینمای اکران عام در حال نمایش فیلم است، آمده‌اند و ما شاهد ورود مخاطبان جدیدی به سینما هستیم. البته من برای سینمای عام هم احترام قائل هستم چرا که هیچ‌وقت نمی‌شود اقتصاد را از فرهنگ جدا کرد.

ایسنا: یعنی شما به عنوان مدیر این گروه، برای جذب مخاطب خاموش، برنامه‌ریزی کرده‌اید؟

قطعا همینطور است. باید یادمان باشد که در حوزه فرهنگ و اطلاع‌رسانی همه‌چیز دست ما نیست. یکی از مشکلات سینمای عاممان این است که بسته تبلیغاتی خود را نمی‌تواند درست به مخاطب ارائه دهد. اینکه فیلم‌ها استراتژی تبلیغ دارند یا نه، بحث دیگری‌است ولی ما در حوزه فضای مجازی می‌توانیم ادعا بکنیم که حضوری جدی‌ داریم و حرف اول را می‌زنیم چون می‌دانیم مخاطبان ما بیشتر در فضای مجازی هستند و بیشتر وقتشان را در آنجا می‌گذرانند. در کنار توجه به فضای مجازی، تا به امروز حدود 20 کانال و گروه تلگرامی را با پوشش اخبار روزانه‌مان به راه انداخته‌ایم که روزی حداقل 6 تا 10 خبر در آنها منتشر می‌شود.

با این حساب مطمئنا اگر امکانات معرفی ما در تبلیغات محیطی و حتی در فضای تبلیغات تلویزیونی بیشتر بود و می‌توانستیم خودمان را در آنجا معرفی کنیم و به صورت مشخص بگوییم که به دنبال چه سینمایی هستیم، اتفاقات بهتری می‌افتاد.

ارزیابی اولیه ما در یک پروسه سه ساله، جلب توجه مخاطبان فیلم‌بین سینما به این نوع سینماست که تقریبا محقق شده است و همچنین در ادامه جلب توجه مخاطبانی که به سینما نمی‌روند و می‌گویند که سینمای اکران برای ما آورده‌ای ندارد که در این بخش هم تا حدودی توانسته‌ایم موفق عمل کنیم ولی برنامه‌ریزی بلندمدت ما بعد از دو سه سال فعالیت که توانستیم گروه‌های مرجع مانند دانشجویان، هنرمندان، اساتید دانشگاه‌ها و به صورت کلی کسانی که در گروه‌های مرجع تعریف می‌شوند را مخاطب خودمان قرار دهیم،‌ این است که بسته‌های تبلیغاتی خود‌مان را با شرایط معرفی به مخاطب عامی که فقط به دنبال سرگرمی نیست و می‌خواهد نوع دیگری از سینما را ببیند‌، عرضه کنیم.

هیچ وقت این ادعا را نداریم که می‌خواهیم مقابل سینمای اکران بایستیم

ولی قطعا بعد از گذشت دو سه سال از شروع فعالیت‌های این گروه، روش‌های جدید تبلیغاتی را بررسی خواهیم کرد تا به یک گستره‌ عمومی‌تر ورود پیدا کنیم.

با تمام این تفاسیر می‌دانیم که در شرایط ایده‌آل هم به دنبال مخاطب بیش از پنج تا 10 درصد افرادی که به سینما می‌روند - به طور مثال در سال 94، فقط 12 تا 12.5 میلیون نفر به سینما رفته‌اند - نیستیم. البته اگر بیشتر از این میزان اتفاق بیفتد که همه‌ ما خوشحال می‌شویم ولی هیچ وقت این ادعا را نداریم که می‌خواهیم مقابل سینمای اکران بایستیم.

نکته‌ دیگری که باید به آن اشاره کرد این است که موفقیت ما، موفقیت خوبی است ولی قطعا کسانی که ناظر هستند باید آن را تایید کنند. در کشوری که مردمانش هر هشت سال یک بار به سینما می‌روند، کار ما به عنوان بخشی کوچک که در سینمای اندیشه فعالیت می‌کند، کار بسیار سختی است؛ چرا که ما به تنهایی نمی‌توانیم باعث رونق سینما شویم.

شاید بتوانیم جنب و جوشی را در حوزه فعالان سینما و مخاطبان حداقلی آن پیدا کنیم ولی رونق ما یعنی گروه هنر و تجربه، بستگی به رونق کلی سینمای ایران دارد و اگر آن فضا رونق پیدا کند ما می‌توانیم به ایده‌آل جذب 10 درصدی مخاطبان خود برسیم اما اگر مخاطبان سینمای ما همچنان سالانه بین 10 تا 12 میلیون نفر در نوسان باشد، شاید مخاطبان ما هم در همان تعداد پانصد ششصد نفر بماند. ولی دورخیز ما برای جذب تعداد بیشتر مخاطب هر روز در حال افزایش است تا بتوانیم مخاطبان بیشتری را جذب کنیم که البته همه‌ مسائل و زمین بازی دست ما نیست و اصل سینما و اقتصاد و سرانه مخاطب به دست سینمای عام است که اگر آن رونق داشته باشد، ما هم رونق خواهیم داشت.

ایسنا: با توجه به این فضای فرهنگی، فکر می‌کنید چقدر می‌توانید به این برنامه‌ بلندمدتتان اتکا کنید و نگران تغییر مدیریتی که هر چند سال یک بار در ایران اتفاق می‌افتد، نباشید؟

اگر بخواهیم به این سوال خیلی جدی فکر کنیم، دیگر نباید وارد هیچ کار فرهنگی‌ای بشویم. متاسفانه این یکی از خصوصیات منفی ما ایرانی‌هاست که شما امکان برنامه‌ریزی بلندمدت در هیچ شاخه‌ای را ندارید؛ نه صرفا فرهنگ، در حوزه‌های دیگر هم به همین شکل است. ولی به هر حال با تجربه‌ای که در 19 ماه گذشته پیدا کرده‌ایم، بعد از ما هر کسی با هر نوع نگرشی روی کار بیاید با استناد به آمارهای نه صرفا کیفی، بلکه کمی هم نمی‌تواند سینمای «هنر و تجربه» را نادیده بگیرد.

این در حالی است که سهم سینمای اکران به طور میانگین 55 فیلم و سهم سینمای هنر و تجربه 35 فیلم است. این کار ما یک نوع برداشتن بار از دوش سینمای حرفه‌ای ایران است که کارگردانان هم عمدتا راضی هستند چرا که می‌دانند نوع فیلمسازی‌ای که انجام می‌شود، فیلمسازی متفاوتی است و می‌دانند اگر به سمت اکران عام بروند دچار آسیب می‌شوند و برای همین است که ترجیح می‌دهند به سمت ما بیایند تا فیلمشان مدت بیشتری اکران شود.

این رقم در تاریخ سینمای ایران بعد انقلاب بی‌سابقه بوده است

مجموع 35 فیلم اکران‌شده‌ در «هنر و تجربه» و 55 فیلم سینمای بدنه به 90 فیلم می‌رسد که در تاریخ سینمای ایران پس از انقلاب، بی‌سابقه بوده است. این یعنی برداشتن بار از دوش سینمای حرفه‌ای، چه در بخش مدیریت دولتی و چه در بخش مدیریت صنفی. به این معنا که اگر شما با دوستان شورای صنفی هم از این منظر صحبت کنید، آنها می‌گویند که سینمای «هنر و تجربه» سرشان را خلوت کرده است و اگر ما نبودیم، قطعا این سی، سی و پنج فیلم به نمایش در نمی‌آمد که تبعات اجتماعی و جامعه‌شناسی‌ای را در پی داشت و فارغ از اینکه چه سرمایه‌هایی را از دست می‌دادیم، فیلمسازانمان نیز دچار تلاطم‌های روحی می‌شدند.

در کل می‌توان ثابت کرد که ما چه میزان بار را از دوش مدیریت دولتی و صنفی برداشته‌ایم و با تنها حدود 1000 صندلی توانسته‌ایم به این اقبال عمومی برای مخاطبان و برای فیلمسازان در جای خود، دست پیدا کنیم که دستاورد کمی برای سازمان سینمایی به عنوان متولی این امر نیست.

علم الهدی

ایسنا: برنامه‌ریزی خاص یا ویژه‌ای برای اکران انیمیشن دارید؟

مطمئنا! ما الان در حوزه اکران‌ فیلم‌های کوتاه، انیمیشن را هم نمایش می‌دهیم ولی باید درخواستی از طرف سازندگان آنها باشد که ما این نوع فیلم‌ها را به نمایش درآوریم. به صورت کلی اگر ‌آنها درخواست کنند ما استقبال هم خواهیم کرد.

البته در شرایطی ما با تعامل با صاحبان فیلم‌ها چه انیمیشن، چه فیلم‌های بلند سینمایی، از آنها می‌خواهیم که فیلمشان را در این گروه اکران کنند که این اتفاق به طور مشخص برای سه فیلم افتاد. البته ما این نکته را به صورت شفاف با آنها مطرح نکردیم ولی در بررسی فیلم‌های امسال جشنواره فیلم فجر، فیلم‌های «ایستاده در غبار»، «اژدها وارد می‌شود» و حتی «ابد و یک روز» جنسشان از جنس سینمای هنر و تجربه بود و ورود آنها به فضای سینمای اکران عام، ممکن است به دلیل روشن نبودن ساز و کار آن نوع سینما، این فیلم‌ها را به مهلکه‌ ببرد.

به آدرسی که دادیم متعهد بودیم

همچنین یکی از موفقیت‌های ما در 19 ماه گذشته آن بود که ما آدرس درستی به مخاطبان خود دادیم البته از منظر اینکه می‌توانستیم بعضی فیلم‌ها را نمایش ندهیم، به ما هم نقد‌هایی وارد است اما به طور کلی به آن آدرسی که دادیم متعهد بوده‌ایم که البته با وجود اینکه این فیلم‌ها را برای هنر و تجربه مناسب‌تر می‌دانیم، هیچ اصرار و فشاری را به کسی نمی‌آوریم و دوستان براساس میل و برنامه‌ خود می‌توانند فیلم‌های خود را در سینمای بدنه یا «هنر و تجربه» اکران کنند.

ایسنا: پیرو همین صحبت‌ها، پیش‌بینی می‌شود افراد زیادی هستند که هنوز «هنر و تجربه» را نوعی انگ زدن به فیلم می‌دانند و به اشتباه فکر می‌کنند که اگر فیلمشان را در گروه اصلی اکران کنند، مخاطبان بیشتری خواهند داشت ولی در این مورد همان بررسی شما درست‌تر به نظر می‌آید.

بله، کاملا همینطور است! حتی در انیمیشن هم می‌تواند به دو سینما مجزا شود؛ سینمایی که دنبال مخاطب عام است و سینمایی که نگاهی تجربی در حوزه‌ انیمیشنی که هنوز در ایران نوپاست، دارد ولی قطعا مالکان فیلم‌ها کسانی هستند که باید در این مورد تصمیم بگیرند. واقعیت این است که نه ما و نه وزارت ارشاد، هیچ فیلمی را زور نمی‌کنیم که در کدام گروه اکران شود. مگر اینکه صاحبان فیلم‌ها خودشان علاقه‌مندی به اکران در «هنر و تجربه» داشته باشند.

البته در مواردی هم استثناء داشته‌ایم که شورای پروانه نمایش، خودش توصیه کرده است که یکی دو فیلم در حوزه‌ سینمای «هنر و تجربه» به نمایش درآید تا بتواند از آن فضای امن برای موفقیت در نمایشش استفاده کند، مانند فیلم «خانه پدری» که بر اساس نظر ما و موافقت جناب آقای عیاری و تایید شورای پروانه نمایش در این گروه اکران شد. ما به این نتیجه رسیدیم که اکران آن فیلم در این گروه اتفاق بیفتد تا بتواند تجربه‌ای جدید هم از منظر رده‌بندی سنی که کمتر از پانزده شانزده سال به سینمای ما نمی‌آید، چون کم‌سن‌تر از آنها تعلق خاطری به این سینما ندارد و هم از منظر ممیزی که می‌تواند تعریفی جدید و مدرن در حوزه ممیزی باشد را صورت بدهد، به طوری که سینمای هنر و تجربه فیلم‌هایی که بعد هنری و تجربی دارند ولی گرفتار ممیزی هستند و ممیزی آنها بر اساس مصالح کلی است را بتواند به نمایش درآورد.

در مورد اتفاقاتی هم که پس از اکران «خانه پدری» رخ داد می‌توان گفت که آن تصمیم، تصمیم درستی بود ولی اینکه وزارت ارشاد چطور نتوانست از پروانه صادر شده‌اش دفاع کند، بحث دیگری‌ است که در مورد فیلم «رستاخیز» هم این اتفاق افتاد.

ایسنا: ولی در آن مقطع خود شما تصمیم گرفتید که «خانه پدری» از اکران خارج شود. درست است؟

با توجه به شرایطی که داشت به وجود می‌آمد، وزارت ارشاد در این مورد توصیه‌ خودش را کرد ولی دو سه سینما برخلاف قراردادی که با آنها داشتیم، خلف وعده کردند که ما بعد از آن تصمیم گرفتیم وارد مسائل حاشیه‌ای نشویم.

سینمای هنر و تجربه، سینمایی است که باید از آن مراقبت شود. ما نمی‌خواستیم همه‌ سرنوشت این گروه سینمایی را به یک فیلم - هر چقدر هم که آن فیلم (خانه پدری) با ارزش باشد - گره بزنیم ولی هر زمان که ارشاد به ما اجازه دهد، ما همان زمان فیلم را به نمایش درمی‌آوریم ولی مانند مساله‌ فیلم «رستاخیز» وزارت ارشاد ترجیح داد که نمایش آن به تعویق بیفتد.

ایسنا: شما به دو فیلم به عنوان فیلم‌هایی که ارشاد توصیه کرد که در گروه «هنر و تجربه» اکران شود، اشاره کردید. به جز فیلم «خانه پدری» که در موردش صحبت کردیم چه فیلم دیگری با این توصیه ‌مواجه شد؟

فیلم «احتمالا باران اسیدی» ساخته‌ بهتاش صناعی‌ها که ارشاد به اکران هنر و تجربه‌ای توصیه‌اش کرد که مالکانش هم رضایت دادند، چرا که اگر مالکانش موافقت نمی‌کردند باید شرایط ارشاد را در بحث پروانه نمایش عمومی رعایت می‌کردند.

البته اعضای محترم شورای پروانه نمایش متوجه شده‌اند که مخاطب‌های گروه ما چون افراد دسته‌بندی‌شده‌ای هستند، دیگر با سینمای هنر و تجربه با سعه‌ صدر بیشتری برخورد خواهند کرد که این دستاوردی‌ است که می‌تواند به اسم سیستم‌های هوشمند جدید نام‌گذاری شود؛ سیستمی که می‌تواند مشکل ممیزی فیلم‌ها را رفع کند تا وضعیت همه‌ فیلم‌ها دیگر فقط یا توقیف یا نمایش نباشد.

ایسنا: پراکندگی سالن‌های سینماهای هنر و تجربه بسیار خوب است؛ اینکه مخاطب مجبور نشود هر بار مسافتی طولانی را برای رفتن به سینما طی کند ولی به نظرم اگر پاتوقی هم برای فیلم‌های هنر و تجربه در نظر بگیریم که دانشجویان و اساتید دانشگاه‌ها بیایند و در آنجا بحث‌های نظری انجام شود تا در کنار نمایش فیلم‌ها جریان‌سازی‌ای نیز رخ دهد، اتفاق بسیار خوبی است.

درست است، چرا که ما قبل از راه‌اندازی این گروه بحث و نظرمان بر این بود که تا زمانی که مکانی اختصاصی برای اکران فیلم‌ها نداشته باشیم کارمان را شروع نکنیم ولی داشتن مکان اختصاصی به این معناست که ما منابع مالی و بودجه‌ کافی داشته باشیم. ما حتی با مالکان سینمای «عصر جدید» به خاطر فضای مرکز شهری و نوستالژیکی که دارد، برای اجاره‌ طولانی‌مدت و حتی برای خرید آن وارد مذاکره شدیم ولی اگر جایی اختصاصی بخواهیم که در مرکز شهر باشد، اگر هم مشکل مالکیتی که اکثر سینماها دارند را نداشته باشد، اعداد و ارقامی را به ما پیشنهاد می‌دهند که سینمای هنر و تجربه نمی‌تواند به سمتش برود.

اولویت هنر و تجربه‌ای‌ها در سال 95

ولی مطمئنا یکی از اولویت‌های ما در سال 95 این است که مرکزی با دو تا سه سالن مخصوص که بتواند آرم و تابلوی «هنر و تجربه» را داشته باشد راه بیندازیم؛ مرکزی که از طراحی نمای بیرونی تا افرادی که در آن برای خدمات دادن به افراد در آنجا حضور دارند تا نوع چینش نمایش سالن انتظار و نوع خدمات‌دهی رفاهی و حتی سالن نمایش و تا زمانی که افراد می‌خواهند خارج شوند، دارای یک سناریو و فرهنگ باشد.

یک و نیم درصد بودجه کل سینمای ایران در اختیار «هنر و تجربه» است

اما متاسفانه از کل بودجه‌ای که به وزارت ارشاد تعلق می‌گیرد، دو درصد آن برای ماست. با در نظر گرفتن اینکه بودجه‌ وزارت ارشاد، امسال 140 میلیارد تومان می‌شود، می‌توان گفت که یک و نیم درصد بودجه کل سینمای ایران در اختیار «هنر و تجربه» است.

کل بودجه‌ ما در سال به اندازه‌ هزینه‌ ساخت یک فیلم سینمایی است

با توجه به این مسائل و بودجه‌ کم هنر و تجربه، نمی‌دانم چه برداشتی است که بعضی‌ از منتقدین دارند و می‌گویند که سینمای «هنر و تجربه»، بودجه ارشاد را حیف و میل می‌کند! کل بودجه‌ ما در سال به اندازه‌ هزینه‌ ساخت یک فیلم سینمایی است و ما با هزینه ساخت یک فیلم سینمایی توانسته‌ایم در این 19 ماه، نزدیک به 45 تا 50 فیلم سینمایی را که پشت اکران مانده بودند به نمایش درآوریم که اکثر دوستان هم از این برنامه راضی بودند.

ما قطعا ایراداتی داریم و اگر هم کسی ناراضی باشد باید بدانیم که بضاعت سینمای ایران از نظر بودجه همین است و ما تا اطلاع ثانوی درخواست بیشتری نداریم چرا که معتقدیم پول زیاد ممکن است کنار خود حیف و میل هم به همراه داشته باشد. سینمای «هنر و تجربه» در این 19 ماه گذشته نشان داد که همه چیز فقط پول نیست. یک برنامه‌ریزی درست و با کمترین میزان پولی که در اختیار گروه قرار بگیرد می‌تواند بیشترین خروجی را داشته باشد.

ایسنا: برای مذاکره با بخش خصوصی در زمینه بودجه، برنامه‌ای ندارید؟

جذب اسپانسر یکی از ایده‌آل‌های ماست ولی شرایط اقتصادی در دو سال گذشته، خوب نبود. همچنین عمده اسپانسرها به دنبال اعداد کمی هستند و پس از درخواست ما شرایط را با عرضه‌ تبلیغاتشان در تلویزیون مقایسه می‌کنند و می‌گویند که با نصف پولی که می‌توانند به ما بدهند تا نهایتا 450 هزار نفر (تعداد مخاطبان هنر و تجربه تاکنون) را درگیر کند، می‌توانند تبلیغاتشان را در تلویزیون نمایش دهند تا مثلا 50 میلیون نفر درگیر شوند! ولی نمی‌توان انکار کرد که با گذشت زمان، شاخک‌های اسپانسرها به سمت هنر و تجربه تیز شده است، چرا که بالاخره متوجه شده‌اند همه‌ چیز فقط اعداد و ارقام نیست و امیدواریم در سال 95 با بهبود شرایط اقتصادی مملکت، سینمای «هنر و تجربه» بتواند جذب اسپانسر هم داشته باشد.

ایسنا: بودجه‌ی سال 95 «هنر و تجربه» چقدر است؟

حدود دو میلیارد و 500 میلیون تومان.

ایسنا: فروش فیلم‌های هنر و تجربه حدود دو میلیارد تومان در سال گذشته اعلام شد. آیا شما خودتان پیش‌بینی این رقم را می‌کردید؟

نه، به این شکل پیش‌بینی نمی‌کردیم! حتی کمتر از آن را در نظر می‌گرفتیم. من بارها گفته‌ام که اولویت یک تا 10 سینمای «هنر و تجربه» امکان دیده شدن فیلم‌هاست. البته به فروش هم فکر می‌کردیم ولی این نوع فروش را که بتوانیم در یک سال باعث شکل‌گیری کسب و کار خُرد شویم - که متاسفانه همیشه در سینمای ایران از آن غفلت ‌شده است و همه به دنبال اعداد میلیاردی هستند - نمی‌کردیم.

اتفاقی که در سینمای «هنر و تجربه» شکل گرفته است، این است که توانسته‌ایم کسب و کار خُرد زیادی را شکل دهیم. شاید بتوان به این کسب و کار خُرد، بنگاه‌های زودبازده هم گفت؛ بنگاه‌هایی که شاید برای تولید فقط به یک اتاق نیاز داشته باشند و چون سینمای هنر و تجربه عمدتا کم‌هزینه است، می‌تواند بازارهای جدیدی را برای خودش تعریف کند. یکی از این بازارها، همین اکران‌هایی است که ما در حال انجامش هستیم.

به طور مثال، یک فیلم هنر و تجربه با 150 تا 200 میلیون تومان ساخته می‌شود. حدود 70 تا 80 درصد فیلم‌های ما با همین میزان هزینه ساخته می‌شوند. یک فیلم اگر قابل دفاع باشد، حداقل می‌تواند به فروش 50 تا 70 میلیون تومانی برسد و ما نوع مکانیزمی که با کمک شورای سیاست‌گذاری‌مان توانستیم در سینمای «هنر و تجربه» راه بیندازیم، طوری طراحی شده است که تقریبا از 85 درصد مجراهایی که در دست ماست، 100 درصد فروش به مالک فیلم برمی‌گردد.

همانطور که می‌دانید، اگر فیلمی در هنر و تجربه 60 میلیون تومان بفروشد، با 200 میلیون تومان در سینمای عام برابری می‌کند، چرا که تمامی 60 میلیون تومان به صاحبش برمی‌گردد.

در رابطه با قیمت بلیت این گروه سینمایی نیاز به توضیح است که درتمام سینماهای این گروه طی 19 ماه گذشته، بلیت سینماها ارزان‌تر از سایر سینماها بوده است و با مکانیزم‌های طراحی‌شده، مخاطبان همیشگی می‌توانند با کارت‌های مختص این گروه از 50 درصد تخفیف و با خرید اینترنتی بلیت فیلم‌ها از 30 درصد تخفیف در سال 95 استفاده کنند و امید داریم که با شکل‌گیری تدریجی تماشای فیلم‌های هنر و تجربه در سراسر کشور توسط علاقه‌مندان این سینمای پایه، شاهد شکل‌گیری حمایت از سینمای مستقل و تجربی و هنری توسط مردم هنردوست کشور باشیم.

در حوزه نمایش‌های خانگی هم بین 40 تا 70 میلیون تومان بسته به کیفیت فیلم، درآمد وجود دارد که این پول هم به صاحب فیلم برمی‌گردد. اگر تلویزیون هم رایت آن را بخرد، پول دیگری‌ است که به صاحب اثر می‌رسد. بخش عمده‌ای از فیلم‌های «هنر و تجربه» هم که توانسته‌اند موفق باشند، فیلم‌هایی هستند که در جشنواره‌های جهانی موفق شده‌اند منابع مالی خوبی را جذب کنند. خود این مسئله توانسته است رونق خوبی به گیشه فیلم‌ها بدهد.

از 45 فیلمی که تا الان اکران کرده‌ایم، حدود 50 درصد بچه‌ها با این پولی که برای فروش فیلمشان در این گروه به آنها داده‌ایم، الان در حال ساخت فیلم‌های دیگرشان و در حال آماده کردن برای دورهای بعدی اکران ما هستند.

این چرخه توانسته است گستره‌ بزرگی از فعالان سینما را که در محیط ایزوله‌تری در حال نمایش فیلمشان هستند به سینما وارد کند و از نظر اقتصادی هم فتح باب جدیدی را صورت داده‌ است که کم‌کم اگر بخواهند تولیدات حرفه‌ای خود را در این سطح در سینمای هنر و تجربه ادامه بدهند مطمئنا کیفیت بالاتری خواهد داشت.

الان دیگر کسی نمی‌تواند بگوید فیلمی ساخته‌ام که هیچ‌کسی نمی‌تواند آن را درک ‌کند. سینمای هنر و تجربه، توانسته است یک اثر تولیدی را به بازار - حتی اگر بازار جمع و جوری باشد - بیاورد و مدعی هستیم که اگر کسی در طول زمان بخواهد می‌تواند از سینمای هنر و تجربه، با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، دفاع کند.

از 330 فیلم متقاضی فقط به 110 اثر جواب مثبت دادیم

ایسنا: در بین فیلمسازان افرادی هستند که فکر می‌کنند می‌توانند هر فیلمی را در این گروه اکران کنند و در عین حال افرادی هم هستند که شما به آنها توصیه ‌می‌کنید فیلمشان را در هنر و تجربه اکران کنند و آنها نمی‌پذیرند و می‌بینیم که در نهایت هم شکست می‌خورند. این یک تناقض است و نشان می‌دهد که هنوز فرهنگ «هنر و تجربه» در بین فیلمسازان جا نیفتاده است.

در این مدتی که گروهمان ایجاد شده است، نزدیک به 330 فیلم سینمایی به ما مراجعه کرده‌اند که عمده‌ آنها به 10 سال گذشته مربوط می‌شوند و از میان آنها، 70 تا 80 درصدشان مربوط به چهار پنج سال اخیر است. ما از این تعداد فیلم، نزدیک به 110 فیلم را برای اکران هنر و تجربه پذیرفتیم و به بقیه‌ آنها جواب رد دادیم.

ما تمام فیلم‌های پذیرفته‌شده را ارزیابی‌ می‌کنیم تا در زمان اکران بتوانیم به آنها امکاناتی در خور درجه‌شان بدهیم. فیلم‌هایی مانند «ماهی و گربه»، «احتمال باران اسیدی»، «پرویز»، «خواب تلخ» و «اعترافات ذهن خطرناک من» که می‌دانیم مخاطب بیشتری دارد، تعداد سانس‌های متفاوتی نسبت به فیلم‌های دیگری که مخاطب کمتری دارند، خواهند داشت. تعداد سانس‌های هفتگی فیلم‌ها قابل تغییر است و در هر دوره بستگی به استقبال مخاطب در دوره قبل دارد. مانوری که در چینش سانس‌ها وجود دارد باعث می‌شود که کسی نتواند مدعی شود که فیلم من مخاطب دارد ولی به آن سانس تعلق نمی‌گیرد.

همچنین باید یادمان باشد که در «هنر و تجربه» سانس بیشتر به معنای مخاطب بیشتر نیست، چرا که اعتقاد داریم چون مخاطب محدود است و تازه دارد یاد می‌گیرد که با برنامه‌ریزی وارد سینما شود، ما باید در هر سانس که یک عدد 150 صندلی است به یک عدد 30 درصدی برسیم.

البته این به این معنا نیست که اگر فیلم به 15 درصد رسید، آن را از دوره اکران‌هایمان حذف می‌کنیم اما حداقل زمانی که برای اکران یک فیلم در نظر می‌گیریم سه ماه است. به صورت میانگین به مدت شش تا هفت ماه اکران می‌شود و بیشترین مقداری که یک فیلم در اکران مانده است 19 ماه است.

ایسنا: از طرفی فیلمسازانی هم هستند که وقتی خبر تولید فیلمشان را می‌دهند، می‌گویند که دارند برای هنر و تجربه فیلم می‌سازند که البته از جهتی اتفاق خوبی است ولی می‌خواهم بدانم وقتی این موضوع را می‌گوید، فیلمنامه‌اش از شما تایید گرفته است یا از وزارت ارشاد؟

این اتفاق به این صورت رخ نمی‌دهد. افراد زیادی هستند که به ما مراجعه می‌کنند که فیلمنامه‌هایشان را بخوانیم ولی ما در «هنر و تجربه» با فیلم‌های ساخته‌شده روبه‌رو هستیم. اگر کسی در زمان ساخت فیلمش می‌گوید که می‌خواهد فیلمش را برای هنر و تجربه بفرستد، پیش‌بینی خودش است که البته اینکه کسی نمی‌خواهد خودش را در کنار فیلم‌های میلیاردی مطرح کند اتفاق خوب و فرخنده‌ای است. ما در زمان ساخت فیلم هیچ قولی به کسی نمی‌دهیم و همه برنامه‌هایمان بعد از دیدن فیلم مشخص می‌شود و خیلی از فیلمساران می‌آیند و ما با آنها همدردی می‌کنیم و مجبوریم که به آنها جواب نه بدهیم. همان اتفاقی که در 19 ماه گذشته برای حدود 220 فیلم سینمایی بلند، کوتاه یا مستند افتاد.

ایسنا: این رقم کمی زیاد نیست؟ یعنی این تعداد فیلمساز هستند که فیلم ساخته‌اند و نمی‌توانند آن را اکران کنند!

یادمان باشد در این مقطع زمانی که تجهیزات ثبت تصویر به صورت رایگان در اختیار افراد قرار دارد، اولین فکری که به ذهن هر کس می‌رسد این است که فیلمساز شود. این یعنی تولید بیشتر! خیلی‌ها فیلمشان که اکران نمی‌شود، از ما گله می‌کنند که حالا چه کار کنیم؟ ما هم جواب می‌دهیم که این سوال را باید قبل از ساخت فیلم از خودتان می‌پرسیدید!

آمدن تکنولوژی‌های دیجیتال و جدید که شما حتی با یک گوشی موبایل هم می‌توانید فیلمسازی کنید، باعث می‌شود که تولید بسیار بالا برود. البته این را می‌توان یک خطر هم دید، چرا که بحث سرمایه‌های ملی است که تولید می‌شود و فیلمشان در هیچ جایی اعم از سینمای عام، هنر و تجربه، نمایش خانگی و تلویزیون نمی‌تواند به نمایش درآید و یک‌سری آدم‌ها هم از لحاظ مالی دچار مشکل می‌شوند و هم زمانشان از دست می‌رود و حتی ممکن است دچار افسردگی شوند.

البته باید دستگاه‌های متولی تولید، فکری به حال این مساله که فعالان حوزه سینما دچارش هستند، بکنند. شاید این تب فیلمسازی در دو سه سال آینده فروکش کند که افراد متوجه شوند صرف داشتن ابزار نمی‌توانند فیلمساز شوند و فیلمساز هنر و تجربه علاوه بر ابزارش حتما باید ایده‌ای قوی در کارش وجود داشته باشد.

ایسنا: از زمان تقاضای فیلم‌ها با هنر و تجربه تا زمانی که شما آنها را تایید یا رد کنید، چه مدت طول می‌کشد و بعد از جواب شما چه مدت طول می‌کشد تا به اکران برسد؟

ظرف دو تا سه هفته تکلیف فیلم‌ها را مشخص می‌کنیم. فیلم‌هایی داشتیم که در حدود یک سال است پشت اکران مانده‌اند و همینطور فیلم‌هایی که در حال تولید هستند. در هر دوره اکران ما 50 تا60 درصد فیلم‌ها جدید است و 40 تا50 درصد هم فیلم‌های دوره پیشین است. نه می‌خواهیم خیلی بوی کهنگی بدهیم و نه خیلی به فیلم‌های قدیمی بی‌اعتنا باشیم ولی در هر برنامه‌مان قطعا فیلم‌های قدیمی را در کنار فیلم‌های جدید قرار می‌دهیم و می‌دانیم که سه چهار سال زمان می‌خواهیم تا به یک تعادل در اکران برسیم.

ایسنا: الان چند فیلم در نوبت اکران دارید؟

ما نزدیک به همین تعداد که تا به امروز فیلم اکران کرده‌ایم که در حدود40 تا 45 فیلم بوده است، فیلم در نوبت اکران داریم.

ایسنا: این دغدغه را ندارید که قطعا در هر مقطعی فیلم پرفروش داشته باشید؟

یادمان باشد که سینمای عام ما فقط چند فیلم پرفروش داشته باشد، نمی‌توانیم بگوییم که هر کسی که فیلم می‌سازد شخص نخبه‌ای است و باید فیلمش مورد استقبال قرار گیرد. ما هم در این 19 ماه گذشته، همانند سینمای عام که ممکن است در زمان‌هایی دچار خلاء مخاطب شود، این تلورانس را داریم.

البته امیدواریم که در سال 95 بحث فیلم خارجی جنس هنر و تجربه‌ای را در اولویت قرار دهیم، چرا که در کنار سینمای ایران نمی‌توانیم به سینمای خارج از کشور بی‌اعتنا باشیم چون جنس فیلم دیدن‌هایمان در پرده سینما از منظر تمرکزی که می‌تواند بکند، بسیار به یکدیگر نزدیک است.

به قول مدیران سالن‌های سینما در تنها سالن‌هایی که شما صدای خش‌خش چیپس و پفک نمی‌شنوید، سالن سینمای هنر و تجربه‌ است. چون تمرکز بر فیلم و دیده‌شدن فیلم از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است ولی ما برای موفقیتمان باید یک ضریب 20 تا 25 درصدی برای فیلم‌های خارجی هم در نظر بگیریم که علاقه‌مندان در کنار سینمای ایران، بتوانند فیلم‌های خارجی را روی پرده سینما ببینند.

ایسنا: با توجه به مقاومت‌هایی که در مقابل سینمای خارجی از سوی سینمای بدنه وجود دارد، فکر می‌کنم شروع اکرانش در هنر و تجربه باشد بهتر است.

ما با نمایش فیلم‌های خارجی به دنبال سهم آنها نیستیم. سهم 140 هزارتایی صندلی سینمای عام، اگر قرار باشد با 700 صندلی به مخاطره بیفتد، بهتر است که گرفتاری در همان 140 هزار صندلی رفع شود! ما اگر فیلم خارجی را برای اکران بیاوریم، قطعا در همان هزار صندلی خودمان تعریف می‌کنیم. این یک اشتباه استراتژیک در سینمای ایران در سه دهه‌ گذشته بوده است که اکران فیلم خارجی را حذف کردند. غیرممکن است که کشوری بخواهد به توسعه سینمایی دست پیدا کند ولی فیلم خارجی در آنجا وجود نداشته باشد! حداقل من این کشور را سراغ ندارم.

ایسنا: در مورد هزینه‌ای که به فیلم‌ها می‌دهید هم توضیح می‌دهید که به چه صورت است؟

مقدار بودجه‌ای که ما به صورت میانگین برای فیلم‌هایمان در