همهپرسی شوم
سرانجام تلاشها و فشارها و تهدیدهای داخلی و بینالمللی جواب نداد و مسعود بارزانی تصمیم خود را برای برگزاری همهپرسی عملی کرد.
به گزارش شمانیوز: سرانجام تلاشها و فشارها و تهدیدهای داخلی و بینالمللی جواب نداد و مسعود بارزانی تصمیم خود را برای برگزاری همهپرسی عملی کرد. به نظر میرسد رییس منطقه کردستان عراق که در پرتگاه مرگ سیاسی قرار داشت، خود را از این ورطه نجات داده اما او بدون توجه به نتایج این اقدام که با اجماع بینالمللی مورد مخالفت قرار گرفته به نمایندگی از مردم کردستان میگوید ما تاوان تصمیمی که گرفتهایم را پرداخت خواهیم کرد. تهدیدهای بینالمللی به تحریم کردستان روزبهروز شدیدتر میشود و پیشبینی آینده سیاسی، اقتصادی و امنیتی این منطقه چندان خوشایند به نظر نمیرسد. بارزانی که حالا همه پلهای پشت سر خود را خراب کرده، بهای سنگینی را به مردم کردستان تحمیل خواهد کرد و به این ترتیب نه تنها مردم کُرد بلکه اعراب، ترکمانها و ایزدیها نیز به آتش جاهطلبی سیاسی و خانوادگی آل بارزانی میسوزند. همهپرسی غیرالزامآور جدایی کردستان در شمال عراق روز دوشنبه ٢٥ سپتامبر ٢٠١٧ ساعت ٨ صبح به وقت محلی آغاز شد و ... سرانجام تلاشها و فشارها و تهدیدهای داخلی و بینالمللی جواب نداد و مسعود بارزانی تصمیم خود را برای برگزاری همهپرسی عملی کرد. به نظر میرسد رییس منطقه کردستان عراق که در پرتگاه مرگ سیاسی قرار داشت، خود را از این ورطه نجات داده اما او بدون توجه به نتایج این اقدام که با اجماع بینالمللی مورد مخالفت قرار گرفته به نمایندگی از مردم کردستان میگوید ما تاوان تصمیمی که گرفتهایم را پرداخت خواهیم کرد. تهدیدهای بینالمللی به تحریم کردستان روزبهروز شدیدتر میشود و پیشبینی آینده سیاسی، اقتصادی و امنیتی این منطقه چندان خوشایند به نظر نمیرسد. بارزانی که حالا همه پلهای پشت سر خود را خراب کرده، بهای سنگینی را به مردم کردستان تحمیل خواهد کرد و به این ترتیب نه تنها مردم کُرد بلکه اعراب، ترکمانها و ایزدیها نیز به آتش جاهطلبی سیاسی و خانوادگی آل بارزانی میسوزند. همهپرسی غیرالزامآور جدایی کردستان در شمال عراق روز دوشنبه ٢٥ سپتامبر ٢٠١٧ ساعت ٨ صبح به وقت محلی آغاز شد و در ساعت ١٩ به وقت محلی به پایان رسید. شمارش آرا به محض پایان رایگیری آغاز شد و نتایج این همهپرسی ٧٢ ساعت بعد از پایان رایگیری اعلام میشود و احتمالا نتیجه آن رای آری مردم کردستان با جدایی این منطقه از خاک عراق خواهد بود. نتیجه این همهپرسی به مسعود بارزانی، رییس منطقه کردستان عراق اختیاراتی میدهد تا بر اساس آن برای اعلام استقلال وارد رایزنی با کشورهای مجاور عراق و دولت مرکزی این کشور شود. ایران، ترکیه و سوریه سه کشوری هستند که بارزانی باید برای جلب رضایت آنها به منظور اعلام دولت موسوم به دولت کردستان وارد مذاکره شود. وی در نشست خبری که شب پیش از همهپرسی برگزار شده بود تاکید کرد که اربیل دست دوستی خود را به سوی این کشورها دراز کرده و یادآور شد که مذاکره برای جدایی از عراق ممکن است یک تا دو سال به طول بینجامد. این همهپرسی در مناطق مورد مناقشه میان اربیل و بغداد از جمله استان سرشار از ثروت نفت کرکوک که دارای تنوع قومیتی هم هست برگزار شد. کمیته برگزاری همهپرسی اعلام کرد که حدود ٦/٥ میلیون نفر حق مشارکت در این همهپرسی را در منطقه کردستان و مناطقی که در کنترل نیروهای نظامی وابسته به این منطقه است، داشتهاند. بغداد شدیدا با برگزاری همهپرسی در استان کرکوک که تحت سلطه اتحادیه میهنی کردستان و نیروهای امنیتی این حزب یعنی نیروهای آسایش است، مخالفت کرده بود و دولت مرکزی عراق از کردستان خواست تا کنترل همه فرودگاهها و گذرگاههای مرزی را به دولت مرکزی تحویل دهد. حیدر العبادی، نخستوزیر عراق با صدور بیانیهای اعلام کرد که دولت بغداد از کشورهای مجاور عراق خواسته تجارت نفت با منطقه کردستان را متوقف کنند و همکاری در زمینه فرودگاهها و مرزها فقط از طریق دولت بغداد صورت بگیرد. اردوغان: شبانه میآییم ترکیه همسایه شمالی عراق که بیشترین حجم تبادل تجاری با منطقه کردستان را دارد و اصلیترین مسیر اربیل برای تعامل اقتصادی و امنیتی به شمار میرود از مخالفان سرسخت تحولات اخیر منطقه کردستان است. هر اقدامی که بعد از برگزاری همهپرسی به جدایی منطقه کردستان از عراق یا تحریک کُردهای ترکیه برای قدم گذاشتن در مسیر مشابهی منجر شود بدون شک با واکنش سخت آنکارا مواجه خواهد شد. ترکیه که پیش از این بدون توجه به درخواستهای مکرر بغداد نیروهای خود را در شمال عراق مستقر کرده است و دست به انجام عملیات نظامی در شمال عراق هم زده، از تکرار این اقدامات خود ابایی ندارد. وزارت خارجه این کشور با صدور بیانیهای اعلام کرد که نتیج همهپرسی از دید آنکارا باطل است و اگر این مساله برای امنیت ملی ترکیه خطرساز شود ترکیه از اقدام نظامی در این خصوص ترسی ندارد. ترکیه همچنین از شهروندان خود که در منطقه کردستان حضور دارند خواسته تا در اسرع وقت این منطقه را ترک کنند و یادآور شد که دولت منطقه کردستان عراق امنیت، صلح و ثبات عراق و منطقه را به خطر میاندازد. رجب طیب اردوغان، رییسجمهور ترکیه هم که در طول چند روز گذشته مواضع تندی علیه منطقه کردستان عراق داشته در جدیدترین موضعگیری خود تاکید کرد که این همهپرسی هر نتیجهای داشته باشد، باطل و غیرقانونی است و پیامدهای اقتصادی و نظامی برای این منطقه به همراه خواهد داشت. وی تاکید کرد که گذرگاه مرزی «الخابور» در مرز ترکیه و عراق که اصلیتریم گذرگاه مناطق کُردنشین این کشور به دیگر مناطق جهان به شمار میرود در حال حاضر باز است اما ممکن است در آینده به صورت کامل بسته شود. روزنامه دیلی صباح گزارش داد که ترکیه ممکن است روند صادرات نفت منطقه کردستان را متوقف کند و افزود: آن وقت میبینم که منطقه کردستان نفت خود را به چه کسی میفروشد. اردوغان در اشاره به خط لوله انتقال نفت عراق از کرکوک به جیهان، گفته که ما کنترل شیرخط لوله انتقال نفت منطقه کردستان را در دست داریم. وی همچنین هشدار داده که اگر لازم شد علیه منطقه کردستان اقدام نظامی هم صورت میگیرد و افزود: همانگونه که شهرهای جرابلس، الراعی، و الباب را در سوریه از چنگ داعش خارج کردیم اگر ضروریت ایجاب کند در اتخاذ تصمیم مشابه در عراق درنگ نخواهیم کرد و شبانه و بدون هیچ هشداری به آنجا میرویم. مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه هم تاکید کرد در صورتی که ترکمانهای عراقی مورد هدف قرار بگیرند ترکیه فورا دست به اقدام نظامی در شمال عراق خواهد زد و در گفتوگویی تلویزیونی گفت که طرف اصلی و اساسی که ترکیه از این به بعد در خصوص پیامدهای همهپرسی کردستان با آن مذاکره خواهد کرد، دولت عراق خواهد بود. سازمان ملل نیز نسبت به نتایج احتمالی همهپرسی هشدار داده است و اعلام کرده که این اقدام به بیثبات کردن منطقه منجر خواهد شد. شورای امنیت سازمان ملل نیز پیشتر تاکید کرده بود که همهپرسی غیرالزام آور کُردها ثبات منطقه را به خطر میاندازد و تلاشها برای مقابله با داعش و بازگشت آوارگان عراقی به شهرهایشان را با چالش مواجه میکند. اعلام جنگ علیه وحدت عراق نوری المالکی، معاون اول رییسجمهور عراق که پیش از این نیز با همهپرسی مخالفت کرده بود روز دوشنبه نیز تاکید کرد که اقدام منطقه کردستان در برگزاری همهپرسی نوعی اعلام جنگ علیه وحدت مردم عراق است. مالکی در تجمع اعتراضی مردم به همهپرسی کردستان عراق که در بغداد برگزار شده بود اعلام کرد که همه بر غیرقانونی بودن همهپرسی کردستان پافشاری میکنند اما کاملا واضح و روشن است که این اقدام وحدت کشور را هدف قرار داده است و میتواند پیامدهای خطرناکی برای آینده عراق به طور کلی و آینده کردستان به صورت مشخص داشته باشد. وی از دولت بغداد خواست تا همه تدابیر لازم برای پایان دادن به اقدامات غیرقانونی منطقه کردستان را اتخاذ کند و گفت به جای مذاکره با صاحبان همهپرسی باید همه آنها را تحریم کرد. وی همچنین حامیان همهپرسی کردستان را مسوول هرگونه بحران و درگیری که احتمال دارد در آینده صورت بگیرد، دانست و گفت: از اتفاقاتی که افتاده خوشحال نیستیم، مسوولیت عواقب این اقدامات را بر دوش منطقه کردستان و رییس آن میدانیم که دوره ریاستش بر این منطقه به پایان رسیده است. وی همچنین از کشورهای مجاور عراق که مواضع قاطع و روشنی در خصوص همهپرسی داشتهاند خواست تا روابط سیاسی، اقتصادی و امنیتی خود را با منطقه کردستان قطع کرده و با این منطقه هیچگونه همکاری نداشته باشند. حنان الفتلاوی، نماینده پارلمان عراق نیز با صدور بیانیهای از دولت این کشور خواست تا قانون را در بخشی از کشور که عصیان کرده است، اجرا کند. الفتلاوی گفت: بعد از اینکه دیکتاتور بارزانی بدون توجه به همه هشدارهای عاقلانه، همهپرسی شوم خود را برگزار کرد ضرورت ایجاب میکند که دولت عراق قانون را در بخش عصیان کرده کشور اجرا کند. الفتلاوی از دولت عراق خواسته تمام گذرگاههای منطقه کردستان با استانهای مجاور آن را مسدود و ممنوعیت انتقال و خروج هرنوع کالایی به منطقه کردستان و از این منطقه را اجرا کند. وی همچنین یادآور شد که دولت عراق باید همه کارمندان، مسوولان ارشد و سفرای کُرد را از کار برکنار کرده و این اقدام پیش از همه باید در خصوص فواد معصوم، رییسجمهور عراق صورت بگیرد. این نماینده پارلمان عراق خواستار اعمال تحریم همهجانبه علیه منطقه کردستان شده و گفته دولت باید بودجه مالی کردستان از جمله بودجه انرژی را قطع کند و از صدور گذرنامه برای ساکنان منطقه کردستان خودداری کند، زبان کردی را از اسناد دولتی حذف کند. حریم هوایی عراق را به روی پروازهایی که به مقصد کردستان صورت میگیرد ببندد و تمام افسران و خلبانهای کُرد را از ارتش عراق اخراج کند زیرا آنها خطری برای امنیت ملی عراق به شمار میروند. تلاش برای عزل فواد معصوم پارلمان عراق هم که روز دوشنبه و همزمان با برگزاری همهپرسی تشکیل جلسه داده بود حیدر العبادی، نخستوزیر عراق و فرمانده کل نیروهای مسلح این کشور را ملزم کرد تا نیروهای امنیتی مرکزی را در همه مناطق مورد مناقشه مستقر کند. این نیروها تا پیش از سال ٢٠١٤ در مناطق مورد مناقشه حضور داشتند. بر اساس این خبر پارلمان عراق همچنین از دولت خواسته علیه همه کارمندان دولت مرکزی که در همهپرسی کردستان شرکت کردهاند اقدام قانونی صورت بگیرد و فعالیت همه شرکتهایی که در مناطق مورد مناقشه حضور دارند به ویژه شرکتهای نفتی به حالت تعلیق درآید. در حالی که انتشار پیام ویدیویی دختر فواد معصوم، رییسجمهور عراق و حمایت او از برگزاری همهپرسی کردستان، خشم کاربران عراقی را در فضای مجازی برانگیخت و هشتگی با عنوان برکناری معصوم در فضای مجازی به راه افتاد، نمایندگان پارلمان در بخشی از طرح خود همچنین خواستار عزل فواد معصوم از ریاستجمهوری عراق شدند. پیش از این هم سکوت او در خصوص همهپرسی با واکنش تند مسوولان و افکار عمومی عراقی مواجه شده بود. حاکم الزاملی، رییس کمیته امنیتی پارلمان عراق بیانیه پارلمان خطاب به دولت را قرائت کرده و در آن از بغداد خواسته شده همه گذرگاههای مرزی و داخلی در اطراف منطقه کردستان عراق مسدود شود. این در حالی است که حیدرالعبادی، نخستوزیر عراق از نهادهای نظامی خواسته تا امنیت شهروندان عراق در مناطق مورد مناقشه را حفظ کنند. پیشتر حزب الحل اعلام کرده بود که مسوولیت جان شهروندان عرب عراقی در مناطق مورد مناقشه بر عهده نخستوزیر این کشور است و تاکید کرده بود که نیروهای پیشمرگه در استان کرکوک و برخی شهرهای نینوا، دیالی و صلاحالدین شهروندان عرب را به زور سلاح وادار میکنند تا در همهپرسی کردستان شرکت کرده و به سود جدایی از عراق رای دهند. سازمان دیدبان حقوق بشر عراق اعلام کرد که مسوولان منطقه کردستان عراق خانوادههای آواره عراقی در استان کرکوک را تحت فشار قرار داده تا در همهپرسی شرکت کنند. این سازمان اعلام کرد که نیروهای آسایش، شاخه نظامی اتحادیه میهنی کردستان از خانوادههای آواره عراقی که با شرکت در همهپرسی مخالفت کردهاند خواسته تا استان کرکوک را ترک کنند. بر اساس این خبر فشارهای زیادی به آوارگان عراقی در کرکوک وارد شده است و در طول دو روز گذشته دست کم ٢٥٠ خانواده عراقی که مخالف مشارکت در همهپرسی بودهاند از این استان خارج شدهاند. دعوت مقتدی صدر در مقابل تجزیه عراق مقتدی صدر، رهبر جریان صدر روز دوشنبه با صدور بیانیهای از دولت عراق خواست تا همه گذرگاههای زمینی و هوایی به روی کردستان بسته شود و تاکید کرد باید نیروهای مسلح در حالت آمادهباش باشند. وی تاکید کرد: ممکن است برادران کُرد ما فکر کنند تحقق آرزوی آنها برای تاسیس دولت کُرد فواید زیادی برای آنها داشته باشد. با وجود اینکه به آرزوهای آنها احترام میگذاریم اما باید بدانند که همیشه آرزوها برآورده نمیشود و قرار نیست تا آرزوهای آنها به قیمت منافع دیگران محقق شود. مقتدی صدر گفت: آرزوها و آمالی که به دور از دانایی و تعقل عملی میشود، میتواند صاحبان خود را به نابودی بکشاند به همین دلیل از مبدأ تلاش برای آشتی ملی و حفظ وحدت عراق از همه علما و روحانیون شیعه و سنی میخواهم که در نشستی گسترده فتواهایی در مقابل تجزیه عراق صادر کنند. رهبر جریان صدر از همه جریانهای سنی و شیعه عراقی هم دعوت کرده در نشستی فوری مشارکت داشته باشند و از جریانهای کُرد معارض جدایی از عراق هم خواست در این نشست حضور پیدا کنند. مقتدی صدر خواستار همکاری کشورهای اسلامی، عربی و نهادها و سازمانهای بینالمللی در خصوص این مساله شد و گفت باید در شرایطی که عراق با بحران جدیدی دست و پنجه نرم میکند در کنار بغداد باشند. کمیته برگزاری همهپرسی کردستان عراق اعلام کرد که میزان مشارکت در همهپرسی از مرز ٧٦ درصد گذشته است. زمان رایگیری در منطقه کردستان تا ساعت ١٩ تمدید شد در حالی که با پایان رایگیری در کرکوک در ساعت ١٨ در این منطقه ممنوعیت آمد و شد اعمال شد. از سوی دیگر یک مسوول ارشد در جبهه ترکمانهای عراق اعلام کرد که مردم از همهپرسی در مناطق ترکمننشین کرکوک استقبال نکردهاند و مراکز اخذ رای در این مناطق خالی بوده است. گزارشهای زیادی حاکی از تخلفات انتخاباتی در جریان برگزاری همهپرسی کردستان است، علی الحسینی، معاون رییس شورای شهر طوزخورماتو اعلام کرد که همهپرسی کردستان در این شهر با شکست مواجه شده است. به گفته او فقط ٤ درصد از واجدین شرایط رایدهی در این شهر در همهپرسی شرکت کردهاند و یادآور شد دلیل این مساله این است که اغلب ساکنان این شهر را ترکمانها تشکیل میدهند که با مشارکت در همهپرسی مخالف بودهاند. در همین راستا شورای استانی دیالی اعلام کرد که مردم منطقه قرهتبه در این استان ناظران برگزاری همهپرسی را مجبور کرده بودند تا صندوقهای اخذ رای خود را به خارج از این منطقه ببرند. صادق الحسینی، رییس کمیته امنیتی شورای استانی دیالی تاکید کرد که نیروهای آسایش از صبح روز دوشنبه فشارهای خود بر مردم این استان را برای مشارکت در همهپرسی تشدید کرده بودند اما مردم به دلیل مخالفت با برگزاری همهپرسی در استان دیالی، مسوولان منطقه کردستان را وادار کرده تا مناطق آنها را ترک کنند. از سوی دیگر گزارشهایی مبنی بر درگیری میان نیروهای پیشمرگه کُرد و نیروهای الحشدالشعبی در این شهر نیز گزارش شده بود که الحشدالشعبی با صدور بیانیهای این خبر را تکذیب کرد. اختلاف در خانه اتحادیه میهنی برهم صالح، معاون دوم دبیرکل اتحادیه میهنی کردستان بعد از اینکه رای خود را به صندوق انداخت تاکید کرده که مردم کردستان هم مانند دیگر ملتهای دنیا این حق را دارند که یک دولت مستقل برای خود تشکیل دهند. وی تاکید کرد که این حق با تفاهم و رضایت ایجاد میشود و روز همهپرسی کردستان عراق را روزی برای اظهار رای تاریخی مردم کُرد در راه رسیدن به دولتی مستقل توصیف کرد. وی ابراز امیدواری کرد که این اقدام آغازگر نزاع و درگیری میان اعراب و کُردها در عراق نباشد و با تفاهم و مذاکره به نتیجهای رسید که به سود خاورمیانه باشد. صالح که از مسوولان سیاسی ارشد اتحادیه میهنی کردستان است از همه عقلا و دانایان منطقه نیز خواست تا به رایزنی هدفمند و متعادل روی بیاورند و بدانند که احقاق حق کُردها به معنی نقض حق اعراب نیست. با این حال روزنامه العرب چاپ لندن در گزارشی اعلام کرد که اتحادیه میهنی کردستان اخیرا و در پی موضوع همهپرسی جدایی کردستان شاهد درگیریهای داخلی زیادی بوده است. بر اساس این خبر رهبران اتحادیه میهنی به دو جناح تقسیم شده و رهبری گروه اول را کوسرت رسول علی، معاون جلال طالبانی و از افراد نزدیک به مسعود بارزانی برعهده دارد و گروه مقابل هم مخالف برگزاری همهپرسی در شرایط فعلی بوده است. العرب گزارش داد که جدل و اختلافنظر بر سر مساله همهپرسی جدایی از عراق به حزب بارزانی هم رسیده بود و منابع آگاه گزارش دادهاند نچیروان بارزانی، نخست وزیر منطقه کردستان عراق و برادرزاده مسعود بارزانی که روز همهپرسی به همراه خانوادهاش رای خود را به صندوق انداخت از مخالفان اصلی برگزاری همهپرسی در شرایط فعلی بوده و آلا طالبانی، رییس جریان اتحادیه میهنی کردستان در پارلمان عراق گفت که او (نچیروان) نگرانیها در خصوص همهپرسی را درک میکند. منابع آگاه گزارش دادهاند که نچیروان بارزانی از عموی خود دستور گرفته تا در خصوص همهپرسی کردستان با رسانهها صحبت نکند. از سوی دیگر کمپین «حالا نه» که در مخالفت با برگزاری همهپرسی کردستان تشکیل شده بود روز دوشنبه خبر داد که این کمپین از نظارت بر روند اخذ رای در مراکز رایگیری ممنوع شده است. بر اساس این خبر فقط جریانها و گروههای حامی همهپرسی اجازه داشتهاند نمایندگان خود را به عنوان ناظر بیطرف به مراکز اخذ رأی اعزام کنند. کمپین حالا نه تاکید کرد که جریانهای حامی برگزاری همهپرسی کردستان اقدامات برنامهریزی شدهای برای اعمال فشار بر فعالیتهای کمپین حالا نه داشته و این فشارها تا حدی بوده که این کمپین حتی اجازه نداشته تا در یکی از سالنهای اجتماعات اربیل یا دهوک نشستی برگزار کند. در بیانیه این کمپین آمده که کمیته مستقل انتخابات کردستان، صلاحیت خود را از دست داده و در اعمال فشار بر جریانهای مخالف همهپرسی از جمله کمپین حالا نه نقش بهسزایی داشته است. این کمپین از همه نهادهای بینالمللی و مسوولان داخلی خواسته تا آنچه سیرک همهپرسی در کردستان خواند را رد کنند. در حالی که مخالفان کُرد برگزاری همهپرسی کردستان معتقدند که حدود ٧٠٠٠ صندوق اخذ رای بدون حضور ناظری بیطرف در محل رأی مردم را دریافت کرده است. سربست مصطفی رشید، رییس کمیساریای عالی مستقل انتخابات عراق اعلام که نظارتی بینالمللی بر همهپرسی کردستان عراق وجود داشته است. وی ضمن رد اتهامات مربوط به مشارکت کمیساریای عالی انتخابات در روند رایگیری گفته که ٤٠٠ ناظر بینالمللی و چند سازمان محلی بر روند اخذ رای نظارت داشتهاند. وی تاکید کرده که دقت نتایج همهپرسی بعد از شمارش آرا و اعلام نتایج مشخص خواهد شد و افزود: به عنوان یک نهاد و موسسه عراقی در روند اخذ رای هیچ دخالتی نداشتهایم و با کمیته همهپرسی کردستان هیچ همکاری صورت نگرفته است. بعد از تاکید دولت عراق بر ممنوعیت حضور کارکنان دولتی در همهپرسی کردستان، رشید گفت: تایید نتایج همهپرسی کردستان بسته به مذاکرات سیاسی است که بعد از همهپرسی میان کردستان و دولت مرکزی صورت میگیرد. وی همچنین تاکید کرد که کمیساریای عالی انتخابات عراق به همه نیروهای خود دستور داده بود در روند اخذ رای مشارکت نداشته باشند.