چطور پا به دنیای تئاتر بگذاریم؟

به گزارش شمانیوز: به طور معمول برای این که فردی وارد دنیای هنر بازیگری تئاتر شود، سه راه پیش رو دارد. اولین راه، کنکور هنر و تحصیلات دانشگاهی این رشته است که معمولا افراد را وارد دنیای آکادمیک هنر و ارتباط با هنرمندان تحصیل‌کرده می‌کند. راه دوم، شرکت در کلاس های آزاد معتبر بازیگری است. و راه سوم، رابطه و پارتی و شانس است! هرچند هیچ کدام از این راه‌ها، تضمینی برای بازیگر شدن نیست و مهم، وارد شدن به فضای بازیگری نیست، بلکه ماندگاری و محبوبیت است. وقتی با علم و آگاهی وارد این حیطه شوید، موفقیت‌تان تا حد زیادی تضمین شده است. چگونه یک نمایش‌نامه اجرا کنیم؟ شش عنصر مهم نمایش نامه از نظر «ارسطو»، شخصیت، داستان، زبان(گفتار)، ایده(اندیشه)، ریتم و مَنظر نمایش است که هر کدام محور مهمی در نمایش به حساب می آیند. هر تئاتر به یک داستان یا نمایش نامه نیازمند است که در پس اتفاقات و جریان‌های نمایش نامه، هدف خاصی را دنبال ‌کند. نویسنده هر نمایش، موقعیت ها و روابط بازیگران را بهتر و عمیق‌تر درک می‌کند و برای همین معمولا نویسنده‌ها، کارگردانی اثر خود را بر عهده می‌گیرند. کارگردانی شامل دو مرحله است: تهیه و تدارک، تمرین نهایی. تهیه و تدارک هر اثر، شامل مراحل گزینش ایده، تجزیه و تحلیل متن، انتخاب عوامل، تعیین حرکات و تعیین دیالوگ‌هاست و تمرینِ نهایی یا به‌قول خودِ تئاتری‌ها، اجرای ژنرال، تمرینی است که در آن لباس ها و گریم ها حاضر شده است و بازیگران با تصور یک اجرای کامل باید روی صحنه بروند. چگونه مجوز اجرای یک تئاتر بگیریم؟ گروه های نمایش معمولاً داوطلبانه، خودجوش و براساس روابط دوستانه و آشنایی و همکاری‌های قبلی تشکیل می‌شوند اما متاسفانه معمولا حیات این گروه ها آسیب پذیر و کوتاه مدت است. تجربه های موفق تئاتری نشان می دهد انسجام، موفقیت، توسعه و تداوم فعالیت‌های تئاتری تا حد زیادی بستگی به ثبات و استمرار فعالیت گروه ها دارد. براین اساس، شورای عالی انقلاب فرهنگی با هدف همگانی شدن و گسترش و ارتقای فعالیت های نمایشی، «آیین نامه تأسیس و ثبت گروه های نمایش» را تنظیم و ابلاغ کرده است. برای دریافت مجوز اجرای نمایش توسط یک گروه، باید سه نسخه از نمایش نامه تان را به دبیرخانه تئاتر استان محل سکونت تان ارائه کنید و فرم تقاضانامه توسط شخص نویسنده یا نماینده او تکمیل شود. هر نمایش نامه در دو مرحله «متن نمایش نامه» و «اجرای نمایش نامه» بازبینی می شود. معمولا زمان پاسخ گویی به بازخوانی متن نمایش نامه، بین سه تا چهار هفته است و کارشناسان شورای نظارت بر صدور پروانه نمایش، به سه صورتِ مشروط به بازبینی(قبول)، مشروط به اصلاح و مردود پاسخ می‌دهند. در صورت تأیید متن نمایش نامه، کارگردان موظف است نامه درخواست مدیر سالن برای تاریخ اجرا و محل اجرا را به شورای نظارت بر صدور پروانه نمایش استان ارائه کند. در صورت تأیید اجرای نمایش، در همان روز متقاضی می تواند به دبیرخانه تئاتر استان مراجعه و مجوز نمایش را بنا به درخواست مدیر سالن با زمان مشخص و تعداد اجرای مشخص دریافت کند. مهم‌ترین جشنواره‌های تئاتر در ایران، کدام‌ها هستند؟ جشنواره بین المللی تئاتر فجر، جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان، جشنواره بین المللی نمایش عروسکی تهران، جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی، جشنواره سراسری تئاتر رضوی، جشنواره بین المللی تئاتر خیابانی مریوان، جشنواره تئاتر خیابانی لاهیجان، جشنواره ملی تئاتر مقاومت خرمشهر و...، از جمله مهم ترین جشنواره های هنرهای نمایشی کشورمان است. چگونه از تئاتر بیشتر بدانیم؟ از جمله مجلاتی که در کشورمان به صورت تخصصی در مورد تئاتر می‌نویسند و تولید محتوا می کنند، می‌توان به «دو ماهنامه شیوه»، مجله «نمایش»، «فصل‌نامه نمایش‌نامه»، «ماهنامه تئاتر» و «ماهنامه هنرهای نمایشی پاراگراف» اشاره کرد. همچنین کتاب‌های بسیار زیادی در زمینه تئاتر در بازار نشر وجود دارد که «به سوی تئاتر بی چیز» اثر «یرژی گروتفسکی» که تجربه سال ها فعالیت های نمایشی خود را بی پرده و صادقانه در اختیار مخاطب می گذارد؛ «کارگاه تئاتر» اثر «عبدالرضا فریدزاده» که سال‌ها در محله‌های جنوب‌شهر تهران به اجرای تئاترهای خیابانی با مضامین اجتماعی مشغول است و تجربیات خود را در قالب دروس و توصیه های آموزشی در اختیار علاقه مندان گذاشته است؛ و «این صحنه، خانه من است» اثر «افسانه ماهیــان» که مجموعه آثار و اندیشه و مصاحبه های استاد بی‌بدیلِ تئاتر ایران، حمید سمندریان را گردآوری کرده، از این جمله است. با شکل‌های مختلف تئاتر آشنا شوید تئاتر، قالبی برای حرف زدن و نشان دادن مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی یک جامعه است که به دسته‌های پانتومیم(نمایش بی‌کلام)، نمایش روحوضی، پرده‌خوانی و نقالی، نمایش عروسکی، تئاترخیابانی، تعزیه و به شکل جزئی‌تر، کابوکی و اپرا تقسیم می‌شود. «نمایش عروسکی» به نمایشی گفته می‌شود که عروسک‌ها بازیگران صحنه هستند و افرادی آن ها را به حرکت درمی آورند؛ افرادی که «عروسک گردان» خوانده می شوند. «روحوضی» به نمایشی گفته می‌شود که بازیگرانِ آن روی یک حوض بزرگ، تخته می‌چیدند و فرش پهن می‌کردند و به اجرای داستان نمایش می پرداختند؛ این گونه از نمایش، چند دهه پیش در جشن‌ها و عروسی‌ها رواج داشت و این روزها اجرا نمی شود. «اجرای خیابانی» شکلی از تئاتر است اما رها و راحت، بدون نیاز به طراحی لباس،گریم، طراحی صحنه و نورپردازی که توسط یک یا چند بازیگر، در محیط باز و در دلِ جامعه شکل می‌گیرد و به شاخه‌هایی مثل تردستی و شعبده بازی یا حتی معرکه گیری دسته بندی می شود. «اپرا»، آمیزه ای از دو هنر موسیقی و نمایش است که با زبانی متفاوت، فاخر و سحرانگیز به روایت داستان‌های قابل تامل می‌پردازد. «پانتومیم»، نمایشی است که فقط توسط یک بازیگر انجام می‌شود و در آن از هیچ کلامی استفاده نمی‌شود. و در نهایت «کابوکی» نوعی تئاتر ژاپنی است که مجموعه‌ای از حرکات موزون و آواز سنتیِ ژاپنی‌هاست. دانستنی‌های جالبِ تئاتری تئاتر از کی و چگونه وارد ایران شد؟ تئاترهای اولیه ایرانی پیوند عمیقی با واقعه کربلا و سایر وقایع و زندگی پیامبران دارد که عموماً تعزیه نامیده می‌شود. تئاتر جدید و مدرن اروپایی همچون بسیاری دیگر از مظاهر غربی در زمان ناصرالدین شاه به ایران آمد. عظمت و شکوه اپراها و سالن‌های نمایشی فرنگ، دل شاه را برد و وی که شیفته ظاهرسازی و قبل از آن تکیه دولت را برای اجرای تعزیه تأسیس کرده بود، برای اجرای تئاتر مدرن، فرمان به تأسیس سالنی در تهران داد. او تئاتر اروپایی را اندکی دیده بود و چون به ایران بازگشت، مسبب تحولی در اجرای تعزیه‌های درباری شد. چندین نمایش کوچک که موضوع آن ها، اوضاع اجتماعی ایران بود، نوشته یا از زبان تُرکی، ترجمه شد و اولین نمایش‌ها شکل گرفت. با طلوع مشروطیت، جوش و خروش عجیبی در زمینه ادبیات و فرهنگ به وجود آمد و تئاتر هم مانند هر شاخه دیگری از هنرهای ادبی و ذوقی، از این تحول عظیم بهره‌مند شد. «تئاتر فرهنگ» در عمارت مسعودیه، «تئاتر ملی» در هتل فاروسِ لاله زار و «کمدی ایران» که اولین موسسه منظم تهران به شمار می‌رفت و وزارت تئاتر ایران، آن را به رسمیت شناخت، سه فضای تئاتری اولیه ایران بودند که چهره های تئاتری زیادی در آن تربیت شدند. اگر به مطالعه تاریخ تئاتر در ایران علاقه مندید، کتاب «نمایش در ایران»ِ بهرام بیضایی را که از مهم‌ترین مورخان هنرهای نمایشیِ ایران است، از دست ندهید. از نمایش‌درمانی چه می‌دانید؟ هنر درمانی یکی از راه های درمان معضلات و مشکلات روحی و روانی است. یکی از شاخه های هنردرمانی، بازی درمانی است که خود به شاخه های گوناگونی چون سایکودرام و درام(نمایش)درمانی تقسیم می شود. نمایش درمانی، درمانی کمکی و غیر دارویی محسوب می‌شود که با مدد تکنیک‌ها و فرآیند‌های نمایشی و بهره گیری از تئوری‌های نمایشی در مسیر رفع مسائل روحی، روانی و رفتاری اشخاص گام بر می‌دارد. شاید بتوان نـخـسـتـیـن نشانه‌های نـمـایـش درمانی را در رفتارهای رازآلود جادوگران و شفادهندگان بدوی قبایل کهن، جست و جو کردکه به شکلی بیانگر تأثیر فعالیت های نمایشی بر روان و حتی جسم آدمی است. در نمایش درمانی به فرد کمک می شود تا با تجسم و بازی کردن یک مسئله به جای فقط صحبت کردن، مسئله را بازنگری کند تا برای آن راه حل مناسب پیدا کند. به صورت کلی درگیر کردن جسم و ذهن، نظرات و احساس هایی را به سطح آگاهی فرد منتقل می کند که به آن ها وجوه غیرکلامی گفته می‌شود و نه تنها به کیفیت گفت و گو کمک می‌کند بلکه سرنخ هایی از انگیزه‌های نهفته درونی هر فرد را آشکار می‌کند. در نمایش درمانی، هنر ابزاری برای اصلاح رفتار و پالایش روح انسان‎‌ها را بر عهده دارد اما در خور ذکر است که برای صحنه طراحی نشده است و برای مخاطب اجرا نمی‌شود. با زیباترین سالن‌های تئاتر در جهان آشنا شوید همواره در همه جای دنیا، سالن های اجرای تئاتر، به لحاظ وسعت، معماری و تزیینات زیباشناسانه، اهمیت داشته و دارد. «رویال آلبرت هال»ِ لندن، یکی از معروف‌ترین و البته باشکوه‌ترین سالن‌های اجرا در دنیاست که در سال ۱۸۷۱ میلادی توسط ملکه ویکتوریا افتتاح شد و بیش از پنج هزار نفر ظرفیت دارد. «سالن بزرگ لیسئو»ِ اسپانیا هم از دیگر سالن‌های زیبای دنیاست با سرگذشتی عجیب! این مجموعه که در سال ۱۸۴۷ میلادی ساخته شد، از آن زمان تا کنون، دو بار دچار آتش سوزی وحشتناک شده و دوباره از نو، بازسازی شده است. این تالار که ظرفیتی حدود ۲۲۰۰ نفر دارد، به لحاظ معماری و طراحی داخلی، بی شباهت به «تالار وحدت» تهران نیست. «سالن مترو پلیتن» در «لینکلن سنتر» در محله برادوی در منطقه منهتن آمریکا، از دیگر سالن های مشهور و مهم‌ و البته باشکوه نمایش‌ در دنیاست که بازی روی استیج آن، آرزو و افتخاری بزرگ برای بازیگران تئاتر جهان است. شاید فیلم «بِردمن» که ماجرای بردنِ یک تئاتر بر سن این سالنِ مهم را که منجر به چه استرس ها و ماجراهایی شد به یاد داشته باشید. حیف است از زیباترین سالن‌های تئاتر دنیا حرف بزنیم و اسمی از «خانه تئاتر سیدنی» نبریم. به جرئت می‌توان گفت که پس از کانگورو، این ساختمان نماد کشور استرالیاست و همه ما با شنیدن نام سیدنی، شکل ساختمان این مجموعه برایمان تداعی می‌شود. ظرفیت کلی این مجموعه به حدود ۵۶۰۰ نفر می‌رسد و معمار دانمارکی آن، «خورن اوزون»، با ساختنش شهرتی جهانی برای خود رقم زد و جوایز بین‌المللی بسیاری را نصیب خود کرد. از این بنا به عنوان یکی از زیباترین بناهای ساخته شده در قرن بیستم نام می‌برند.