شمانیوز
شما نیوز

معادن؛ ثروت ناپیدا

توسعه اکتشافات معدنی یکی از گام‌های ارزنده‌ای بود که برای خودکفایی صنایع کشور و قطع وابستگی به درآمد حاصل از صادرات نفت خام در دولت یازدهم برداشته شد و همچنان در دولت دوازدهم تداوم دارد.

معادن؛ ثروت ناپیدا
به گزارش شمانیوز:امروز نزدیک به چهار دهه از عمر جمهوری اسلامی می گذرد اما اقتصاد تک محصولی و وابسته به صادرات نفت خام، همواره با نوسان قیمت ها تاثیر خود را نشان داده است. در این میان توسعه اکتشافات معدنی یکی از گام های ارزنده ای بود که برای خودکفایی صنایع کشور و قطع وابستگی به درآمد حاصل از صادرات نفت خام در دولت یازدهم برداشته شد و همچنان در دولت دوازدهم تداوم دارد. باید خاطرنشان کرد: تولید ناخالص داخلی یکی از مقیاس های سنجش اقتصاد هر کشور است که از عوامل و بخش های مختلف اقتصادی تاثیر می پذیرد و یکی از آنها، بخش معدن و صنایع معدنی است. معادن تامین کننده مواد اولیه مورد نیاز بسیاری از صنایع کشور محسوب می شود و در خودکفایی صنعتی، ایجاد اشتغال مولد، افزایش تولید ناخالص داخلی و ملی و درآمد سرانه یک کشور نقش بسزایی دارد. حجم گسترده فعالیت های معدنی به طور مستقیم و غیرمستقیم روی بخش های مختلف خدماتی و صنعتی کشور تاثیر دارد و با توجه به پراکندگی معادن در کشور، اشتغالزایی زیادی را در مناطق محروم فراهم می آورد. براساس آخرین اطلاعات، سهم بخش معدن در تولید ناخالص داخلی بیش از یک درصد است و در طول زنجیره تولید مواد معدنی (صنایع معدنی) به پنج تا 6درصد می رسد. آمارهای منتشر شده پیش از سال 93 بیانگر آن بود که میزان ذخیره شناسایی شده معدنی کشورمان حدود 60 میلیارد تن بود که از این رقم نزدیک به 40 میلیارد تن ذخیره قطعی و بقیه احتمالی است. از این رو دولت یازدهم باتوجه به اهمیت توسعه اکتشاف های معدنی، گام جدیدی را در سال 1393 آغاز کرد و براساس چارچوب همکاری تعریف شده بین سازمان های توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) و زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور ابتدا گستره 250 هزار کیلومتر از مساحت کشور در برنامه جستجو قرار گرفت و در دولت دوازدهم این وسعت به 270 هزار کیلومتر مربع افزایش یافت. در همین خصوص پیامد این فعالیت های اکتشافی، شناسایی 42 تن ذخیره جدید طلا را به دنبال داشت که شروع عملیات از دولت یازدهم بود و دولت دوازدهم این روند را تداوم بخشید به طوری که پارسال با دستیابی به تولید حدود 6 تن طلا ، برای نخستین بار تولید شمش این فلز زرد در کشور رکورد زد. در حال حاضر شمار معادن طلای کشور در دولت یازدهم و دوازدهم رو به فزونی گذاشته و برای امسال هم فعال سازی معادن کوچک پیش بینی شده است که با توجه به ارزش اقتصادی این فلز، استخراج از معادن کوچک هم توجیه اقتصادی دارد. برپایه گزارش های موجود، ذخایر طلای جهان به بیش از 100 هزار تن رسیده که از این رقم 47 هزار تن آن قطعی است. از سوی دیگر، اطلاعات منتشر شده در زمینه خصوصیات معدنی کشور نشان می دهد، شماری از معادن در اندازه های جهانی است که از جمله آنها می توان به معادن سنگ آهن گل گهر (کرمان) و سنگان (خراسان رضوی) اشاره کرد. ذخیره شناسایی شده سنگ آهن براساس آمار منتشر شده گذشته در این بخش بیش از 1.3 میلیارد تن برآورد شده که از این رقم 2.4 تا 2.6 میلیارد تن ذخیره قطعی و بقیه احتمالی است. از جمله دستاوردهای مهم در دولت های یازدهم و دوازدهم در توسعه فعالیت اکتشافی، ذخایر معدنی جدید فلزی است که به می توان به 500 میلیون تن ذخیره قطعی جدید سنگ آهن اشاره کرد. انتظار می رود تولید این ماده معدنی با توجه به برنامه سند چشم انداز 1404 که دستیابی به ظرفیت 55 میلیون تن فولاد پیش بینی شده، به 51 تا 52 میلیون تن برسد. اکتشافات سازمان ایمیدرو در چارچوب برنامه دولت های یازدهم و دوازدهم امکان دستیابی به بیش از 500 میلیون تن زغالسنگ را فراهم ساخت که از این رقم 200 میلیون تن زغال حرارتی و 345 میلیون تن زغال کک شو است. بررسی ها نشان می دهد میزان ذخیره کنونی زغالسنگ کشور یک میلیارد و 200 میلیون تن زغال کک شو و 1.5 میلیارد تن زغالسنگ حرارتی است و علاوه براین 2 تا سه برابر این ارقام هم ذخیره احتمالی زغالسنگ کشور است. ایران امسال همچنین برنامه تولید 24 میلیون تن فولاد خام(میانی) را دارد که با توجه به کاهش طرح های عمرانی و کم تحرکی بخش مسکن، انتظار می رود بیش از 10 میلیون تن صادرات زنجیره فولاد در سال 97 محقق شود. پارسال در چارچوب سیاست های پیش بینی شده، ظرفیت فولادسازی کشور به 31 میلیون تن رسید و امسال با نگرش به سند چشم انداز 1404 انتظار می رود به 35 میلیون تن برسد. همچنین انتظار می رود تا پایان امسال حدود 65 درصد هدف پیش بینی شده در قالب سند چشم انداز که دستیابی به ظرفیت 55 میلیون تن است، محقق شود. اطلاعات آماری موجودی نشان می دهد علاوه بر ذخایر جدید طلا، سنگ آهن و زغالسنگ، شناسایی 22 میلیون تن بوکسیت، 103 میلیون تن باریت، 30 هزار آنتیموان و 65 هزار تن عناصر نادرخاکی بخش دیگری از تلاش های به ثمر نشسته در حوزه اکتشاف دولت های یازدهم و دوازدهم است. پیش بینی می شود با تداوم این سیاست مهم دولت در حوزه اکتشاف، تا پایان برنامه ششم توسعه (1400- 1396) ذخایر ارزشمند دیگری در چارچوب فعالیت اکتشافی در 270 هزار کیلومتر مربع از مساحت کشور شناسایی شود. گفته می شود: موقعیت جغرافیایی و راهبردی ایران موجب شده است که با شناسایی 68 نوع ماده معدنی به عنوان یکی از مهمترین کشور های جهان در زمینه ذخایر معدنی معرفی شود. این در حالی است که کارشناسان بخش معدن بر این اعتقادند عمر برداشت ذخایر معدنی سطحی رو به پایان است و اکنون باید وارد مرحله استخراج ذخایر معدنی در عمق شد. اگرچه به نظر می رسد تاکنون غیر از بخش زغالسنگ، در این زمینه فعالیت چندانی انجام نشده است. البته در همین زمینه یکی از اقدام های سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور در دولت های یازدهم و دوازدهم معرفی بیش از 800 محدوده امیدبخش معدنی بوده که ذخایر آنها در عمق واقع شده است. دستیابی به این نتیجه، با بهره گیری از برداشت بیش از هزار کیلومتر اطلاعات ژئوفیزیک هوایی به صورت خطی صورت گرفت. سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور همچنین با هدف کاهش خطرها و هزینه ها، برنامه دارد عملیات اکتشافی را در مرحله شناسایی، پی جویی و عمومی در بیش از 300 هزار کیلومترمربع در استان کشور اجرا کند. سرزمین ایران همچنین دارای ذخایر مختلف سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی از جمله انواع عقیق، فیروزه و گارنت (مانند اواروویت، گراسولا، پیروپ و دیمانتوئید، دُرّ کوهی، ترمالین، یشم، جاسپر آندروزیت، اپیدوت، آمتیست( است. از همین رو سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور با تعریف و اجرای پروژه اکتشاف سنگ¬های قیمتی و نیمه قیمتی در پنج سال گذشته اشتغالزایی کم هزینه و پربازده را رقم زده است. این نوع شغل با گستردگی محلی و مشارکت اجتماعی بالا بویژه در زمینه فرآوری و تراش می تواند ارزش افزوده زیادی را ایجاد کند. در این خصوص بهرام صادقی مدیر موزه علوم زمین سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور می گوید: امروز حجم سالانه تجارت جهانی سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی به یک هزار میلیارد دلار می رسد اما ایران سهم ناچیز سالانه حدود پنج صدم درصد را به خود اختصاص داده است. کشور ما یک درصد جمعیت جهان و هفت درصد منابع طبیعی و ذخایر دنیا را در خود جای داده است؛ بنابراین می تواند از یک درصد تجارت جهانی سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی برخوردار باشد. نگاهی به آمارها نشان می دهد درآمد سالانه ترکیه و تایلند از محل صادرات سنگ قیمتی و نیمه قیمتی به ترتیب 20 میلیارد و 40 میلیارد دلار است. در همین زمینه بررسی کارنامه دولت های یازدهم و دوازدهم نشان از رویکرد به بخش خصوصی باهدف رونق بخشیدن به بخش معدن و صنایع معدنی دارد؛ چنانکه براین اساس راه اندازی 63 طرح با سرمایه گذاری بیش از 5.3 میلیارد دلار در سال های 96- 1393 رقم خورده است. کارشناسان می گویند: سازمان توسعه ونوسازی معادن وصنایع معدنی ایران (ایمیدرو) شاه کلید اصلی تحقق بخشیدن سیاست های مدون دولت در بخش معدن و صنایع معدنی را برعهده دارد، به گونه ای که محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت شهریورپارسال گفت: لازمه توازن صنعتی- معدنی در کشور، تقویت سازمان ایمیدرو است. ایمیدرو با مدیریت جدید در دولت یازدهم، راهبرد جلب مشارکت بخش خصوصی و تامین مالی طرح ها را باهدف رونق بخشیدن به حوزه صنایع معدنی به اجرا گذاشت و این سیاست موجب شد تا در سال های 95- 1393 با مشارکت بخش خصوصی 27 طرح بزرگ در بخش معدن و صنایع معدنی با سرمایه گذاری بیش از 3 میلیارد دلار به بهره برداری برسد. آمارهای منتشر شده بیانگر آن است که در دوره یاد شده اجرای این طرح ها پیامد اشتغال 7 هزار و 660 نفری را به دنبال داشت. در همین خصوص، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور هم در دولت یازدهم با هدف تحقق سیاست واگذاری امور به بخش خصوصی و کاهش تصدی گری دولت، 16 محدوده اکتشافی خود را واگذاری کرد و امسال هم سه محدوده حاصل از عملیات ژئوفیزیک هوایی در استان کردستان را به این آمار افزوده است؛ به طوری که اکنون برای ادامه عملیات سراسری اکتشاف (بویژه در استان های یزد، زنجان و آذربایجان شرقی و غربی) بیش از 200 محدوده دارای ذخیره معدنی در دستور کار قرار دارد. سال 1393 ایمیدرو و زمین شناسی تفاهم کردند عملیات اکتشافی در گستره ای به وسعت 250 هزار کیلومترمربع اجرا شود که اکنون این رقم به 270 هزار کیلومتر مربع افزایش یافته است. از دیگر اقدام های صورت گرفته در دولت های یازدهم و دوازدهم، تولید اطلاعات پایه زمین شناسی و اکتشافات مواد معدنی کشور است و اکنون در قالب 380 لایه اطلاعاتی، حرکت و سرمایه گذاری در فعالیت های معدنی، زیرساختی و زیست محیطی هدایت می شود. بررسی کارنامه دولت های یازدهم و دوازدهم همچنین از افزایش سهم بخش خصوصی در بخش معدن و صنایع معدنی با هدف رونق بخشیدن به این فعالیت ها نشان دارد؛ بر این اساس راه اندازی 63 طرح با سرمایه گذاری بیش از 5 میلیارد و 300 میلیون دلار در سال های 96- 1393 رقم خورد. همچنین امروزه فعالیت های اکتشافی در بخش معادن با بهره گیری از آخرین فناوری ها تسهیل شده و از سرعت لازم برخوردار است.چنانکه در این ارتباط سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور تهیه نقشه های زمین شناسی کاربردی در مقیاس یک- بیست و پنج هزارم را در برنامه دارد.این نقشه ها در مناطق اولویت دار پس از پایان بررسی نقشه های یک- دویست و پنجاه هزارم و یک- صد هزارم تهیه می شود. نقشه های زمین شناسی در مقیاس یک- بیست و پنج هزارم با بهره گیری از اطلاعات ماهواره ای مناسب و برداشت های دقیق تر و استانداردهای مناسب و کاربردی به صورت یک بسته رقومی به دست می آید. از سوی دیگر، وزارت صنعت، معدن و تجارت هم در چارچوب برنامه های هدفمند خود در دولت دوازدهم، تشویق بخش خصوصی به سرمایه گذاری در طرح های صنایع نوین و پیشرفته با فناوری بالا و با مشارکت سازمان های توسعه ای و شرکت های خارجی را دنبال می کند. نکته مهم اینکه هر کجا شرکت های خارجی با فشار دشمنان جمهوری اسلامی عرصه را خالی کردند، بخش خصوصی با میل و رغبت برای سازندگی وارد عمل شده و امروز آوازه توانمندی شرکت های فنی و مهندسی کشورمان مرزهای جغرافیایی را درنوردیده و تاکنون بیش از 60 کشور جهان پذیرای مهندسان ایرانی برای پیاده سازی طرح ها و پروژه های مختلف شده اند. پیشینه اجرای طرح ها در حوزه های مختلف نشان می دهد برخی کارفرمایان دولتی به توان و قابلیت بخش خصوصی کشورمان اعتماد کمتری داشتند و در مواردی از پروژه های دهه 70 شرکت های خارجی برنده مناقصه ها، پروژه را به شکل دست دوم به پیمانکار توانمند ایرانی واگذار می کردند و اکنون اولویت نخست، استفاده از مهندسان داخلی برای پیاده سازی طرح های مختلف است، بگونه ای که تقویت همکاری با بخش خصوصی در دستور کار قرار گرفته است. گزارش ها نشان می دهد اکنون در طرح های معادن و صنایع معدنی ایران، پیمانکاران کشورمان سهم مناسبی یافته اند و چنانچه دغدغه های تامین مالی و فناوری های روز نباشد، استفاده از تخصص شرکت های ایرانی بیشتر ظهور و بروز پیدا می کند. ناگفته نماند: بخش خصوصی علاوه بر اینکه گام های ارزنده ای در فعال سازی پروژه های راکد در بخش معدن و صنایع معدنی برداشته، اسفند 95 نخستین کنسرسیوم معدنی برای فعالیت در بزرگترین معدن سرب وروی کشور واقع در مهدی آباد (یزد) را تشکیل داد. کنسرسیوم ایرانی از شرکت های معدنی مبین، مهندسی کاهنربا، انجمن سرب و روی ایران، مس مسکنی، معادن سرمک و آریا جنوب ایرانیان تشکیل شده و با سرمایه گذاری حدود یک میلیارد و 200 میلیون دلار، معدن مهدی آباد با ذخیره میلیون تن فلز محتوی روی را در اختیار گرفتند که سومین ذخیره روی جهان به شمار می رود. بررسی عملکرد سازمان ایمیدرو در سال 96 نشان می دهد که 27 طرح با مشارکت بخش خصوصی به ارزش بیش از 2.9 میلیارد دلار به بهره برداری رسیده که اشتغال مستقیم چهار هزار و 350 نفر را به دنبال داشته است. راه اندازی واحد احیا فولادسازی استانی که با دانش فنی ایرانی «Pered» انجام شد، بخش دیگری از همسویی بخش خصوصی با دولت در مسیر تحقق اهداف سند چشم انداز 1404 است. وزارت صنعت، معدن و تجارت انتظار دارد دولت دوازدهم در بخش معدن با همکاری بخش خصوصی به رشد 9.3 درصدی دست یابد و این مهم لازمه تحقق رشد اقتصادی هشت درصدی در چارچوب اهداف برنامه ششم توسعه (1400- 1396) محسوب می شود. محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت دوازدهم شهریور 96 گفته بود: فعالان معدنی باید هر روز موضوع دسترسی به رشد 9.3 درصدی توسعه معدنی را در ذهن خود مرور کنند و نقش خود را در تحقق این مهم ارزیابی کنند. اکنون، بخش معدن براساس وعده وزیر صنعت، در انتظار ارایه نقشه راه معدن و صنایع معدنی است که در چارچوب سند چشم انداز دنبال می شود. شریعتمداری مرداد گذشته در زرند کرمان گفته بود، یکی از وعده هایم در شروع دولت دوازدهم این بود که برنامه چهار ساله ای را برای توسعه معدنی کشور تهیه و اجرا کنم و با نظرخواهی از همه اصحاب فکر و اندیشه، نقشه راه معدن و صنایع معدنی پیش روی ماست و بزودی رونمایی می شود. وی افزود: وزارت صنعت، معدن و تجارت با استفاده از همه توان بخش خصوصی برای توسعه اکتشاف که پایه توسعه معدنی است، قدم های اساسی تری بر خواهد داشت. ناگفته نماند:موضوع مهمی که در سال گذشته رقم خورد، صادرات بیش از 9 میلیون تنی زنجیره فولاد بود که در عمر نزدیک به چهار دهه از فعالیت این صنعت در نظام جمهوری اسلامی بی سابقه است؛ ارزآوری 9 میلیارد دلاری در واقع 22 درصد از ارزش صادرات کشور را به خود اختصاص داد. انتظار می رود سیاست های دولت دوازدهم که دستیابی به ارزش صادرات صنعتی - معدنی از رقم 31 میلیارد دلار در سال 96 به 84.5 میلیارد دلار در سال 1400 است، با تسهیل همکاری همه جانبه بخش خصوصی محقق شود. باید خاطرنشان کردTop of Form: ارزش صادرات محصولات معدن و صنایع معدنی ایران در دوره چهار ماهه 97 به رقم 3 میلیارد و 763 میلیون دلار رسید که با درنظر گرفتن هدف 10 میلیارد دلاری برای این بخش تا پایان سال، بیش از 37 درصد برنامه محقق شده است. جداول آماری منتشر شده گمرک نشان می دهد: مجموع وزن صادرات محصولات معدن و صنایع معدنی ایران در مدت یاد شده به 20 میلیون و 917 هزار تن رسید و کشورهای عراق، چین و امارات متحده عربی با جذب 40 درصد این محصولات، شرکای اصلی ایران در چهارماه ابتدایی امسال بودند. مهدی کرباسیان معاون وزیر صنعت، معدن وتجارت فروردین امسال ارزش صادرات بخش معدن وصنایع معدنی در سال گذشته را 9 میلیارد دلار اعلام کرد. در چهار ماهه نخست امسال کشورهای عراق، چین و امارات متحده عربی بیش از 9.9 میلیون تن کالای ایرانی به ارزش افزون بر 1.4میلیارد دلار را جذب کردند. در این میان عراق با سهم 14.3 درصد از ارزش صادرات کشورمان در جایگاه نخست، چین با 13.1 درصد و امارات با12.8 درصد به ترتیب رتبه های دوم و سوم را به خود اختصاص دادند. دستیابی به ارزش صادراتی 10 میلیارد دلاری در پایان امسال نسبت به سال 1395 رشد 51 درصدی را محقق می سازد و در مقایسه با سال گذشته حداقل افزایش 11 درصدی مورد انتظار است. عملکرد صادرات محصولات معدن و صنایع معدنی در چهارماهه امسال نشان می دهد، در بین کشورهای اروپایی ایتالیا با جذب افزون بر 485 هزار تن به ارزش 201 میلیون دلار از کالاهای صادراتی ایران، سهم 3/5 درصدی را به خود اختصاص داد و درجایگاه هفتم قرار گرفت. همچنین هلند در این مدت با واردات بیش از 30 هزار تن کالای ایرانی به ارزش 9.27 میلیون دلار، کمتر از یک درصد از محصولات این بخش را جذب کرد و در بین واردکنندگان رتبه بیستم را در اختیار گرفت. کشورهای افغانستان، تایلند، ترکیه، عمان، مصر، هند، تایوان، اندونزی، مالزی، کویت، پاکستان، سوریه، کره جنوبی، قطر و ترکمنستان از دیگر بازارهای هدف صادراتی ایران در چهارماهه نخست امسال در زمینه محصولات معدن وصنایع معدنی بودند.
منبع:دنیای معدن
آیا این خبر مفید بود؟
بر اساس رای ۰ نفر از بازدیدکنندگان
جهت مشاهده نظرات دیگران اینجا کلیک کنید
copied