همه چیز در مورد سقط جنین
نخستین بار در سال ۱۳۷۶، با فتوای رهبری جهت تالاسمی ماژور اجازهی سقط جنین صادر شد. پس از آن در سال ۱۳۸۱ فهرست موارد مجاز سقط جنین مشخص شد و در نهایت در سال ۱۳۸۴ ماده واحده سقط جنین به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در حال حاضر این قانون در سراسر کشور اجرا میشود.
سقط جنین در قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شد ه است. یعنی قانونگذار این عمل را جرم انگاشته و برای آن مجازات در نظر گرفته است. البته در قوانین جزایی ایران قبل و بعد از انقلاب اسلامی تعریف دقیقی از سقط جنین ارائه نشده است. اما با توجه به مواد قانونی میتوان سقط جنین را چنین تعریف کرد: «سقط جنین از نظر حقوقی به انجام هرگونه عمل مجرمانهای که موجب وقفه در سیر طبیعی بارداری و از بین رفتن قابلیت حیات جنین در بیرون یا داخل رحم بشود، اطلاق میگردد.» نخستین بار در سال ۱۳۷۶، با فتوای رهبری جهت تالاسمی ماژور اجازهی سقط جنین صادر شد. پس از آن در سال ۱۳۸۱ فهرست موارد مجاز سقط جنین مشخص شد و در نهایت در سال ۱۳۸۴ ماده واحده سقط جنین به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در حال حاضر این قانون در سراسر کشور اجرا میشود. بر اساس این قانون سقط درمانی با تشخیص قطعی سه پزشک متخصص و تأیید پزشکی قانونی مبنی بر بیماری جنین که پس از ولادت موجب حرج والدین یا طفل میشود و یا بیماری که با تهدید جانی مادر توأم باشد، قبل از ولوج روح (۴ ماه و ۱۰ روز) ب. ارضایت زن و شوهر مجاز بوده و مجازات و مسئولیتی متوجه پزشک مباشر نخواهد بود. اما
قانونگذار برای سقط عمدی جنین، هم مجازات تعزیری و هم پرد اخت د یه د ر نظر گرفته است. یعنی اگر کسی باعث سقط جنین د یگری شود علاوه بر مجازات تعزیری که د ر قانون آمد ه موظف به پرد اخت د یه هم هست. سقط جنین توسط مادر براساس ماده ۷۱۸ قانون مجازات اسلامی هرگاه زنی جنین خود را در هر مرحلهای که باشد به عمد، شبه عمد، یا خطا از بین ببرد محکوم به پرداخت دیه خواهد بود. همان طور که از این ماده برمیآید قانونگذار در هیچ حالتی برای مادر مجازات حبس، جریمه و ... پیش بینی نکرده است و در هر حال مادر حتی اگر به عمد و شخصاً جنین خود را سقط نماید فقط به پرد اخت دیه به پدر محکوم خواهد شد. تعیین میزان دیه جنین تعیین مقدار دیه بر حسب مراحل رشد جنین تعیین میشود و این مقدار قبل از دمیدن روح یا بعد از دمیدن روح و در مراحل مختلف رشد، متفاوت است که در ذیل به آنها اشاره میشود: الف: اگر جنین چهار ماه تمام داشته باشد یعنى زمانى که روح در آن دمیده مىشود، در حکم مسلمان آزاد است و دیه او به مقدار یک انسان کامل (هزار مثقال) است، دیه جنین دختر نصف دیه جنین پسر (پانصد مثقال) مى باشد. ب:، اما اگر در مراحل
قبل از پایان چهارماهگى و دمیدن روح به جنین باشد: ۱- نطفه: که تا مدت چهل روز، نطفه است و دیه آن بیست مثقال مى باشد. ۲- عَلَقه- خون بسته: که در چهل روز دوم تشکیل مى شود و دیه آن چهل مثقال مى باشد. ۳- مضغه- پاره گوشت: که در چهل روز سوم تشکیل مى شود و دیه آن شصت مثقال است. ۴- استخوان: که دیه آن هشتاد مثقال است. ۵- روییده شدن گوشت: هنگامى که روى استخوان گوشت مى روید و دیه آن یکصد مثقال است. در کلیه مراحل فوق، تا قبل از دمیده شدن روح به جنین، بین پسر بودن و دختر بودن آن در مقدار دیه تفاوتى نیست. معاونت در جرم سقط جنین کسانی که د ر ارتکاب این جرم مساعد ت یا مشارکت میکنند حال پزشک، ماما یا اشخاص عادی فرقی ند ارد قانونگذار آنها را معاون جرم سقط جنین مید اند و آنها را مستوجب مجازات مید اند. به عبارت د یگر افرادی که به هر طریقی سقط جنین را تسهیل کنند چه با آموزش د اد ن، چه با د ارو د اد ن و چه با اقد امی که باعث شود که ماد ر یا شخص د یگری جنین را سقط کند د ر همه این موارد آن افراد، به عنوان معاون جرم قابل مجازات هستند. اما در این خصوص باید افراد را به د و د سته تقسیم کرد : د سته اول افراد
عادی و د سته د وم شاغلین به مشاغل پزشکی و مامایی و مشاغل مشابه. در قوانین ما برای دسته دوم مجازات سنگینتری پیشبینی شده است، چرا که این دسته به واسطه شغلشان مسئولیت بیشتری داشتهاند لذا بنابر قانون مجازات اسلامی، اگر کسی که زن حامله را به سقط جنین دلالت میکند، فرد معمولی باشد علاوه بر پرداخت دیه، به سه ماه تا ۶ ماه حبس محکوم میشود. بیشتر بخوانید: فریب در ازدواج چیست و چه مجازاتی دارد باید توجه شود که در این حالت مرتکب عملاً در سقط جنین مباشرت نداشته و صرفاً با دلالت مادر به خوردن دارو یا به کار بردن سایر وسایل سقط جنین، وی را در ارتکاب جرم مساعدت میکند. حال اگر همین فرد عملاً در سقط مباشرت داشته باشد به طور مثال به واسطه دادن ادویه یا وسایل دیگری موجب سقط جنین زن شود به مجازات حبس از ۶ ماه تا یک سال و پرداخت دیه محکوم میشود. اما اگر فاعل، پزشک، ماما یا فروشند ه د ارو یا مشاغل مشابه باشد، علاوه بر پرد اخت د یه، به حبس از د و تا پنج سال محکوم خواهد شد این یعنی اینکه حد اقل مجازات برای د سته د وم د و سال است. همچنین کسانی که از کاد ر د رمانی رسمی کشور نبود ه، اما خود را پزشک یا ماما معرفی کرد ه و با
این عناوین اقد ام به سقط جنین کنند، مجازات د سته د وم د ر مورد آنها اعمال میشود. شرایط لازم برای اجازه سقط جنین مواردی وجود د ارد که گاه ماد ر به بیماری مبتلاست که اد امه بارد اری برای سلامتی وی بسیار خطرناک و مهلک است یا اینکه جنین موجود د ر رحم د چار ناهنجاریهایی باشد که با حیات جنین منافات د اشته و جنین بعد از زایمان قاد ر به حیات نباشد. د ر این موارد، قانونگذار با چند شرط اجازه سقط جنین را صاد ر کرد ه است. به عبارت د یگر با توجه به قانون سقط د رمانی، صد ور مجوز سقط د رمانی منوط به وجود شرایط ذیل است: ۱- بیماری جنین که به علت عقب افتاد گی یا ناقصالخلقه بود ن موجب حَرج ماد ر است البته احراز این شرط با تشخیص سه پزشک متخصص و معتمد و با تأیید پزشکی قانونی خواهد بود. ۲- هنوز روح د مید ه نشد ه باشد یعنی قرار د اشتن جنین د ر مرحله پیش از ولوج روح (چهارماهگی)؛ احراز این شرط بر اساس سونوگرافیهای معتبر د ورهای صورت خواهد گرفت. ۳- رضایت زن، زن باید با حضور د ر پزشکی قانونی و تکمیل فرم د رخواست اعلام رضایت کند. (حضور پد ر برای صد ور مجوز سقط د رمانی، ضرورتی نخواهد د اشت) همان طور که اشاره شد
سقط جنین بالای ۴ ماه در هیچ شرایطی قانونی و مجاز نیست برای درخواست سقط جنین، والدین قانونی باید با جلب نظر یک پزشک متخصص، معرفی نامهای از وی دریافت کند. این معرفی نامه به پزشکی قانونی ارسال میشود و دو مشاور متخصص آنرا تایید میکنند. بعد از انجام سونوگرافی و مشخص شدن سن دقیق جنین، مادر میتواند برای سقط اقدام کند.