منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس نماد توسعه در دوران تحریم

 

مزیتهای قانونی مناطق ویژه اقتصادی در زمینه معافیت از پرداخت تعرفه های گمرکی برای واردات ماشین آلات، مواد اولیه و قطعات، معافیت از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده برای مبادلات کالا در درون منطقه و یا با سایر مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، صدور مجوزها توسط منطقه و... سرمایه گذاری در زمینه تولید و صادرات کالا، به ویژه کالاهایی که کشور در تولید آنها از مزیت نسبی برخوردار است را تسهیل میکنند. یکی از مزیتهای نسبی ایران فراوانی و ارزانی انرژیهای نفت و گاز است. وجود معادن غنی فلزی و غیرفلزی ای که استخراج و فرآوری آنها نیاز به انرژی فراوان و ارزان دارد، ایران را در رده کشورهای دارای مزیت نسبی برای ایجاد صنایع انرژی بر از قبیل پتروشیمی، تولید آهن و فولاد، آلومینیوم، روی، مس و سیمان قرار داده است. به همین دلیل، شکل گیری مناطق ویژه اقتصادی با موضوع فعالیت صنایع معدنی و فلزی، در کنار بهرهمندی این صنایع از مزیتهای قانونی برای افزایش جذابیت سرمایه گذاری و صادرات، میتواند در رونق اقتصادی و توسعه تولید و صادرات بسیار موثر باشد.

 

منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس، به عنوان نخستین منطقه ویژه اقتصادی با موضوع فعالیت صنایع انرژی بر، برای بهرهمندی از مزیتهای کشور در زمینه تولید و صادرات محصولات صنعتی ای شکل گرفت که نیاز به مواد اولیه و انرژی ارزان و فراوان داشتند.

 

منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس، با ایجاد زیرساختهای پرهزینهای چون اسکله های تخلیه و بارگیری، خط آهن، انبار، تولید آب شیرین، برق و...، سهم عمده ای در شکل گیری صنایع سنگینی چون آلومینیوم و فولاد داشته و توانسته است تا حدود زیادی به برنامه منطقه برای تبدیل شدن به قطب بزرگ تولید مواد فلزی و غیرفلزی کشور عمل کند. با این حال، تحریمهای ظالمانه طی دو دهه گذشته و در برخی موارد، ضعف در برنامه ریزیهای کلان و منطقه ای، مانع از استفاده کامل از ظرفیتهای این منطقه شده است.

 

در حال حاضر، پتانسیل مهم منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس زیرساختهای کلان ایجادشده، دسترسی به آبهای آزاد، ممنوعیت ایجاد صنایع آببر در مناطق غیرساحلی، ذخایر و معادن غنی نفت و گاز، انواع کانیهای فلزی و غیرفلزی کشور و نیروی انسانی آموزش دیده است که هنوز متناسب با ظرفیت موجود، مورد استفاده قرار نگرفته اند. الحاق دو هزار و 400 هکتار اراضی پسکرانه به منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس، که دوبرابر مساحت اولیه این منطقه است، از پتانسیلهای مهم این منطقه به حساب می آید. امید میرود که با برنامه ریزی صحیح در سطح کلان و اولویت بخشیدن به ایجاد و توسعه صنایع معدنی و فلزی در این منطقه و تشویق بخش خصوصی واقعی برای سرمایه گذاری و البته جذب سرمایه گذاران بزرگ خارجی پس از رفع تحریم های ظالمانه، ظرفیتهای واقعی این منطقه به فعلیت برسند.

 

مهمترین ظرفیتهای مورد نیاز برای ایجاد صنایع معدنی و فلزی، وجود منابع غنی انرژی، کانی های فلزی و غیرفلزی، شبکه حمل ونقل ریلی، زمینی و دریایی مناسب، فناوری روز و سامانه مدیریتی کارآمد است. این ظرفیتها، در کنار مناسبات منطقه ای و بین المللی صلح آمیز و اولویت یافتن مناسبات اقتصادی در روابط دو و چندجانبه، عامل اصلی جذب هرچه بیشتر و بهتر سرمایه گذاران داخلی و خارجی محسوب میشوند. امید است که به زودی و با رفع تحریمها و بهبود روابط منطقهای و بین المللی کشور، این منطقه بتواند از ظرفیتهای خویش به شیوه مناسبی برای جذب سرمایه گذاران بهره برداری کند.

 

منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس طی سالهای اخیر تا حدودی توانسته است بر صادرات متمرکز شود. بدیهی است که این منطقه یک ماموریت خاص دارد و صرفا میتواند در حوزه تجارت مواد اولیه، قطعات و ماشینآلات و نیز محصولات مربوط به حوزه فعالیت خود یعنی صنایع معدنی و فلزی اقدام کند که البته طیف بسیار وسیعی از کالاها و مواد اولیه را در بر میگیرد. زیرساختهای بسیار مناسب منطقه، به ویژه اسکله های صدور مواد خام و فله و راه آهن، کمک شایانی به رونق تجارت کلان این محصولات خواهند کرد.

 

قرار گرفتن در کرانه ساحل خلیج فارس و دسترسی به آب دریا، چه در زمینه کاهش هزینه های حمل ونقل برای واردات یا صادرات مواد اولیه و تولیدات معدنی و صنعتی و چه شکل گیری تاسیسات تولید آب شیرین فراوان برای صنایع آببر، تولید برق، وجود صنایع بالادستی و امکان تکمیل زنجیره های تولید با شکل گیری صنایع پایین دستی از مزیتهای خاص این منطقه بر سایر مناطق ویژه اقتصادی اند. دانش فنی شکل گرفته در صنایع منطقه و نیروی انسانی آموزش دیده نیز از دیگر مزیتهای بزرگ منطقه ویژه خلیج فارس محسوب میشوند.

 

طی چهار سال گذشته، به رغم تحریمهای ظالمانه آمریکا، منطقه ویژه اقتصادی صنایع معدنی و فلزی خلیج فارس توانسته است گامهای مناسبی در زمینه تکمیل زیرساختها و جذب سرمایهگذاران بردارد. آماده کردن محدوده الحاقی برای جذب سرمایه گذار و ترغیب صنایع منطقه به افزایش سرمایهگذاری و اجرای طرحهای توسعهای در منطقه ازجمله این اقداماتاند. با این حال، فقدان طرح جامع مصوب، ضعف بزرگ این منطقه است. امیدواریم که با ارائه سریع و تصویب و ابلاغ آن توسط هیئت دولت، اجرای پروژهها و واگذاری اراضی بر مبنای طرح جامع مصوب انجام شود.

 

بدون تردید، با وجود منطقه ویژه خلیج فارس، مجموعهای از صنایع سنگین و نیمه سنگین شکل گرفته است که هرکدام بسیاری از نیروهای انسانی ماهر و نیمه ماهر را جذب کرده اند که شامل متخصصان و تکنسینهای ساکن در استان هرمزگان و شهرستان بندرعباس میشوند. به این ترتیب، این منطقه ویژه اقتصادی سهم بزرگی در اشتغال زایی و افزایش سطح درآمد و زندگی مردم داشته است و دارد و بهزودی و با تکمیل زیرساختها و افزایش سرمایهگذاریها در منطقه ویژه خلیج فارس، این نقش پررنگتر از گذشته خواهد شد. همچنین باید یادآور شد که حجم اشتغالزایی چندین هزارنفری در منطقه ویژه خلیج فارس اشتغالی مولد محسوب میشود که نقشی سازنده در اقتصاد استان و کشور به طور اهم داشته است.