کلاف سردرگم افزایش حقوق فرهنگیان

چندی قبل بود که خبر «افزایش ۶۷ درصدی حقوق معلمان»، موجی از واکنش‌ها را با خود به همراه داشت. واکاوی این افزایش حقوق به همراه بررسی «طرح آمایش دانشگاه فرهنگیان» و «تنگناهای استقرار نظام جامع مشاوره» موضوعات خبرنامه شصت و هفتم پرسا هستند. در طول سال‌های اخیر، دغدغه‌ی رسیدگی به معیشت معلمان هیچ‌گاه وزرای آموزش و پرورش را رها نکرده، به گونه‌ای که بحث از افزایش حقوق فرهنگیان عموماً در صدر گزارش‌های سالانه آنان قرار داشته است. در همین راستا معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزیر آموزش و پرورش فروردین ماه ۹۵، از افزایش حقوق و مزایای فرهنگیان خبر داد. بنا به اعلام وی، «در آبان ماه ۹۴ نسبت به شهریور سال ۹۲» حقوق و مزایای فرهنگیان ۶۷ درصد افزایش یافته و به میانگین حدود دو میلیون و صد هزار تومان رسیده است. این آمار واکنش‌های متعددی را به همراه داشت که شاید تأمل‌برانگیزترین آن‌ها از سوی یکی از معاونین سابق وزارت آموزش و پرورش مطرح شد. بنا به گفته وی، افزایش حقوقِ اعلامی مربوط به کارکنان ستادی وزارت آموزش و پرورش بوده و نه معلمان! البته وزارت آموزش و پرورش در پاسخ رسمی به تشکیک‌های صورت گرفته، بدون اینکه به شائبه تفاوت در میانگین پرداختی به معلمان و نیروهای ستادی آموزش و پرورش اشاره کند، آمار خزانه‌داری را شاهدی بر افزایش حقوق ۶۷ درصدی معلمان معرفی نموده است. فارغ از ادعای مذکور و پاسخ آن، چنین به نظر می‌رسد که افزایش ۶۷ درصدی مذکور برای بسیاری از معلمان چندان ملموس نبوده‌ و مشکلات معیشتی همچنان بر دوش ایشان سنگینی می‌کند؛ همچنان که معاون وزیر آموزش و پرورش نیز اذعان نموده که «اگر معلمان امروز شغل دوم نداشته باشد، امکان گذران زندگی ندارد». در حالی که میانگین اعلام شده برای دستمزد معلمان در آبان ۹۴، بیش از دو برابر حداقل حقوق یک کارگر در سال۹۴[۱] بوده است! با وجود این اختلاف دستمزد در محاسبات، اما گویا که واقعیت در آمار و اعداد خلاصه نمی‌شود. با این همه، تلاش مسئولین برای ارتقای سطح معیشتی معلمان قابل تقدیر است لکن به نظر می‌رسد مقوله افزایش حقوق همچنان با ابهاماتی همراه است. بنابراین انتشار میانگین سالانه حقوق و مزایای فرهنگیان (به تفکیک معلمان و کارمندان ستادی و سایر پرسنل) به طور شفاف، همراه با ارائه آمار مقایسه‌ای میان حقوق معلمان و سایر اقشار جامعه، می‌تواند زمینه قضاوت توسط افکار عمومی و کارشناسان را فراهم نماید[۲]. بیم و امیدهای طراحی نظام جامع مشاوره «طراحی و تدوین نظام جامع مشاوره» یکی از راهکارهای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش است که اقداماتی نیز در این راستا صورت گرفته و وعده‌هایی داده شده است. در همین خصوص هفته گذشته، شکوهی، مدیر کل امور تربیتی و مشاوره آموزش و پرورش خبر داد که ظرف مدت یک سال آتی، نظام جامع مشاوره طراحی می‌شود. البته پیش از وی در دی ماه ۹۴، معاون پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش از آماده شدن نظام مذکور خبر داد و اندکی بعد نیز اتمام آن را به خرداد ۹۵ موکول کرد. هر چند بخشی از تعلل مذکور به آغاز دیرهنگام طراحی و تدوین این نظام کلیدی بر می‌گردد، اما نمی‌توان از دشواری‌های نظری و مبنایی پیش‌روی آن نیز چشم پوشید؛ دشواری‌هایی که می‌طلبد وزارت آموزش و پرورش از همه توان کارشناسی کشور ـ اعم از دانشگاهی و غیردانشگاهی ـ برای تحول در نظام مشاوره بهره بگیرد. در کنار دشواری‌های نظری، نباید از موانع اجرایی نیز غفلت نمود که واقعیت تلخ کمبود مشاور در مدارس کشور از آن جمله است؛ به ویژه اینکه مشاوران از جمله نقش‌آفرینان اصلی نظام مذکور هستند. به رغم اینکه کمبود حداقل ۱۷ هزار مشاور از سوی مسئولین امر مورد اشاره قرار گرفته است، به نظر می‌رسد با توجه به عدم اختصاص ردیف استخدامی کافی و تنگناهای اقتصادی، معضل مذکور تا مدت‌ها آموزش و پرورش را رها نکند. در همین راستا، بهمن ماه ۹۴ علی اصغر فانی، با اعتراف به ضرورت حضور مشاورین در مدارس، امکان جذب مشاور در شرایط فعلی را منتفی دانست و بدین ترتیب آب پاکی را روی دست همه ریخت. با وجود چنین محدودیت‌های، برخی معتقدند که می‌توان در شرایط فعلی و به عنوان راه‌حل میان‌مدت، از ظرفیت معلمان خبره و مستعد بهره برد و با توانمندسازی آنان برای ارائه خدمات مشاوره‌ای به دانش‌آموزان، معضل کمبود مشاور در مدارس را تا حدودی جبران نمود. گویا مشابه چنین ایده‌ای پیش‌تر در طرحی موسوم به «رابطان هسته‌های مشاوره» برای دوره ابتدایی به اجرا درآمده است که درباره اثربخشی آن گزارشی در دسترس نیست. آمایش دانشگاه فرهنگیان سال ۹۳ بود که زمزمه‌های تصویب «سند راهبردی دانشگاه فرهنگیان» از زبان مسئولین این دانشگاه شنیده شد. در همین راستا مهرمحمدی در شهریور ۹۳، از برنامه راهبردی و سناریوی توسعه دانشگاه فرهنگیان به عنوان دستورکارهای جلسه هیئت امنای دانشگاه یاد کرد. حدود یک سال و نیم از این وعده‌ها گذشت تا اینکه اردیبهشت ۹۵، سرانجام برنامه راهبردی دانشگاه فرهنگیان در جلسه هیئت امنا به تصویب رسید و اعلام شد که به زودی این سند به صورت عمومی منتشر می‌شود. بنا به شواهد، این سند مبنای توسعه کمی و کیفی دانشگاه فرهنگیان تا افق ۱۴۰۴ خواهد بود. در همین رابطه، مهرمحمدی، چندی قبل اعلام نمود که برنامه راهبردی دانشگاه برای تربیت سالانه ۳۰ هزار نیرو تدوین شده است. اما هفته گذشته، معاون آموزشی دانشگاه فرهنگیان از تولید «نقشه جامع توسعه آموزش در دانشگاه فرهنگیان (طرح آمایش دانشگاه)» سخن گفت که مراحل پایانی تدوینش را در معاونت آموزش دانشگاه طی‌ می‌کند. با توجه به اظهارات مذکور، این پرسش مطرح می‌شود که طرح اخیر آمایش دانشگاه فرهنگیان با برنامه راهبردی دانشگاه چه تفاوتی دارد؟ البته توضیحات مسئولین امر و انتشار کامل نقشه راهبردی و جزئیات طرح آمایش دانشگاه فرهنگیان می‌تواند در پاسخ به این ابهام راهگشا باشد. علاوه بر این در بحبوحه تصویب اسناد فرادستی برای دانشگاه فرهنگیان، به نظر می‌رسد که نسبت میان برنامه‌های کلان دانشگاه با برنامه‌های اجرایی زیرنظام‌ منابع انسانی سند تحول بنیادین نیز نامشخص است. توجه به این نسبت اهمیت مضاعفی می‌یابد که بدانیم طبق اعلام مهرمحمدی، دانشگاه فرهنگیان به نوعی نماینده اجرای زیرنظام منابع انسانی سند خواهد بود. این در حالی است که زیرنظام منابع انسانی سند هنوز به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش نرسیده، اما برنامه‌های کلان دانشگاه فرهنگیان در حال تصویب و اجرا است. سایر اخبار فقط برنامه درسی یک رشته کارشناسی دانشگاه فرهنگیان بازنگری شده موسی پور، معاون آموزشی دانشگاه فرهنگیان: در تلاش هستیم تا با بازنگری در برنامه های درسی جاری در دانشگاه شرایط را برای فارغ‌التحصیلی بر اساس سقف واحد پیش بینی شده یعنی ۱۵۰ واحد پیش بینی کنیم./ اما در عمل چون برنامه های این گروه، به استثنای یک رشته، بازنگری نشده و به تایید دبیرخانه شورای برنامه ریزی آموزش عالی نرسیده، بنابراین فعلاً همه دانشجومعلمان مخصوصاً دانشجویان دبیری لازم است تمام واحدها را بر اساس برنامه مصوب بگذرانند. اعتقاد راسخی به تربیت معلم در دانشگاه فرهنگیان دیده نمی‌شود نقوی حسینی، نماینده مجلس: متأسفانه مسئولان دانشگاه فرهنگیان این دانشگاه را مانند سایر دانشگاه‌ها می‌بینند و تعلیم و تربیت و نوع آموزش و پرورشی که باید در این مرکز مورد توجه قرار بگیرد را مد نظر قرار نمی‌دهند. نماینده مجلس: در بسیاری کشورها کیفیت مدارس دولتی بالاتر از مدارس خصوصی است سلیمی، نماینده مجلس: در بسیاری از کشورها کیفیت سرویس‌دهی امور آموزشی و تربیتی در مدارس دولتی بالاتر از مدارس خصوصی است. همچنین آموزش و پرورش باید در بخش جذب معلم، آموزش‌های ضمن خدمت، نظارت و ارزیابی به صورت جدی‌تر ورود کند. واگذاری زمین‌های با کاربری آموزشی به بخش خصوصی گُرد، رئیس سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی: تفاهم‌نامه میان وزارت آموزش و پرورش با وزارت راه و شهرسازی که قرار شد زمین‌هایی که با کاربری آموزشی شناسایی شده‌اند و وزارت آموزش و پرورش توان ساخت آن را ندارد تحت شرایط و تسهیلاتی در اختیار بخش غیردولتی گذاشته شود. پرداخت معوقات مدارس غیردولتی تا پایان سال تحصیلی گُرد: رای حدود ۱۹۵ هزار دانش‌آموز از طریق خرید خدمات آموزشی با بخش مؤسسان مدارس غیردولتی وارد قرارداد و تفاهم شدیم/ به ازای هر دانش‌آموز ۷۵۰ هزار تومان نرخ تعیین شده بود، که البته فقط در حد ۲ ماه از این کار پرداخت شد و مابقی نیز به مؤسسان پرداخت می‌شود. ابراز تأسف دبیر همایش توسعه عدالت آموزشی از کمک‌های دولتی به مدارس غیردولتی دبیر همایش توسعه و عدالت آموزشی: مایه تأسف بسیار است که ردیف مستقلی در بودجه دولت برای کمک به مدارس غیردولتی در نظر گرفته شده است؛ از طرف دیگر برخی از نهادهای دولتی و شبه‌دولتی هم امکانات مختلف به ویژه زمین رایگان در اختیار تاسیس کنندگان مدارس غیردولتی قرار می‌دهند، درحالی‌که حتی ارایه شیر رایگان در مدارس مناطق محروم کشور را به بهانه کمبود بودجه قطع می‌کنیم. باید به سمت آسان‌سازی صدور مجوز مدارس غیردولتی جدید برویم. هنوز هم برخی مدارس غیردولتی سقف شهریه را رعایت نمی‌کنند گزارش// خبرنگار «ایران» در پیگیری‌هایش به این نتیجه رسید که در شمال شهر تهران برخی از مدارس تا سقف ۱۶ میلیون تومان در دوره متوسطه همچنین ۱۰ میلیون تومان در دوره ابتدایی از خانواده‌ها شهریه دریافت می‌کنند.// هر خانواده برای ثبت نام فرزندش در مدارس غیر انتفاعی دلایل خاص خود را دارد. برخی می‌گویند مدرسه‌های دولتی استاندارد و کیفیت لازم را ندارد و برخی دیگر هم بر این باورند که مدارس دولتی با کیفیت در نزدیکی محل زندگی‌شان وجود ندارد. تشکل‌ها سالانه چند صد میلیارد تومان تعهد از خیرین مدرسه‌ساز را اخذ می‌کند رئیسی، رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور با بیان اینکه دولت بستر را برای مشارکت مردمی در مدرسه‌سازی فراهم کرده است، افزود: این تشکل‌ها سالانه چند صد میلیارد تومان تعهد از خیرین مدرسه‌ساز در اقصی نقاط کشور اخذ می‌کند./ این تعهدات در قالب اهداء زمین، ساخت مدرسه، خرید تجهیزات آموزشی، مشارکت در ساخت پروژه‌های نیمه‌تمام آموزشی و…جذب می‌شود تخصیص ۲درصدی درآمد فروش گاز برای تأمین تجهیزات آموزشی مدارس زرافشان، معاون آموزش متوسطه: یک ردیف اعتباری از سال ۱۳۹۴ از محل ۲ در صد درآمد حاصل از فروش گاز نیز برای تأمین تجهیزات آموزش مدارس و هنرستان‌ها در نظر گرفته شده است که در سال جاری تجهیزات لازم خریداری و در بین استان‌ها در حال توزیع است. استقبال معاونِ فانی از هیئت امنایی شدن مدارس بطحایی، معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش: هیئت امنایی کردن وزارت آموزش و پرورش یک گام مثبت برای مشارکت سایر نهادها است. اعتبارات دولتی در اختیار آنان [هیئت امنا] قرار می‌گیرد و سایر منابع مورد نیاز را نیز از جاهای مختلف به دست می‌آورند و آموزش و پرورش را اداره می‌کنند. آموزش پیش از دبستان نیازمند قانونی مستقل است مسعودی فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور از عدم وجود قانون ویژه کودکان پیش از سن دبستان در کشور انتقاد کرد/ طبق گفته وی فرقی میان سازمان بهزیستی یا آموزش و پرورش در تولی گری مراکز پیش از دبستان وجود ندارد، زیرا هردو این نهادها زیر مجموعه قوه مقننه هستند اما آنچه مهم است، آنست که بدانیم تعیین تکلیف در خصوص این گروه سنی در قالب یک تبصره از قانون مدارس غیر انتفاعی صحیح نیست. آموزش و پرورش ده‌ها طرح تحولی را در حوزه معاونت پرورشی اجرا کرده کفاش، معاون پرورشی و فرهنگی: وزارت آموزش و پرورش علاوه بر فعالیت‌های مستمر روزانه، ده‌ها طرح تحولی را اجرا کرده که اغلب آن‌ها برای اولین بار در تاریخ آموزش و پرورش ایران، اجرایی شده است که می‌توان به اجرا و عملیاتی شدن طرح جامع تقویت و تعمیق فرهنگ اقامه نماز در مراکز آموزشی و تربیتی اشاره کرد مدیر کل دفتر وزارتی: به ازای هر سه بازنشسته، یک نفر در آموزش و پرورش استخدام می‌شود فاضل، مدیر کل دفتر وزارتی آموزش و پرورش: بنا بر اظهارات سخنگوی دولت، به ازای یک سوم از بازنشستگان هر نهاد، پذیرش نیروی انسانی جدید صورت می‌گیرد و در آموزش و پرورش نیز این روند اجرایی می‌شود. هشدار معاون فانی درباره حضور معلم زن در کلاس‌های پایه ششم پسران محمدیان، معاون پژوهشی وزیر آموزش و پرورش: متأسفانه در شهر تهران توازن جنسیتی بین معلمان و دانش آموزان در دوره ابتدایی برقرار نیست. تقریباً ۸۵ درصد معلمان ابتدایی زن هستند و حضور معلم زن در کلاس‌های پایه ششم پسران می‌تواند مشکلاتی را در پی داشته باشد. فانی: طی سه سال آینده مشکل نیروهای غیر بومی آموزش و پرورش حل می‌شود فانی، وزیر آموزش و پرورش: سیاست آموزش و پرورش در استخدام نیروهای جدید بومی گزینی است که با اجرای این طرح و همچنین مدیریت نیروی انسانی در استان‌ها، طی سه سال آینده مشکل نیروهای غیر بومی آموزش و پرورش حل می‌شود.