۸۵۰ هزار یوروی یوزپلنگ‌های توران کجاست؟
چهار سال پیش منابع طبیعی سمنان، به درخواست محیط زیست، حقوق عرفی دامداران پارک ملی توران را ارزیابی و اعلام کرد. مبلغی که توسط انجمن حفاظت از یوزپلنگ آسیایی به نهادهای بین‌المللی علام و زمینه ساز دریافت اعتبار برای آزادسازی پارک ملی توران از دامها شد.
شنیده‌ها حاکی از آن است که یک انجمن زیست محیطی تحت عنوان "انجمن یوزپلنگ آسیایی" چهار سال پیش پیش موفق شد از اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) اعتباری معادل 850،000 یورو به منظور پرداخت حقوق عرفی دامداران در پارک ملی توران که یکی از مهمترین زیستگاه‌های یوزپلنگ آسیایی به شمار می‌رود دریافت کرده تا اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان بتواند با همکاری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان این زیستگاه را از آسیب‌های دامداری سنتی در امان نگه دارد، اقدامی مفید در حفاظت از محیط زیست یکی از پارک‌های ملی کشور و البته گامی مؤثر در پیشگیری از تلفات بازماندگان یوز در یکی از مهمترین زیستگاه‌ها که با وجود گذشت زمانی نسبتاً طولانی از دریافت اعتبار هنوز به مرحله اجرا در نیامده و ظاهراً برنامه‌ای هم برای اجرایی شدن آن وجود ندارد.
هر چند مرتضی اسلامی، مدیرعامل انجمن یوزپلنگ آسیایی که این روزها برای استخدام مدیرعاملی جدید فراخوان داده است گفت‌و‌گو با خبرنگار اجتماعی را نمی‌پذیرد اما بهرامعلی ظاهری، معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی محیط زیست سمنان با تأیید دریافت این مبلغ توسط انجمن یوزپلنگ آسیایی در پاسخ پرسش‌های خبرنگار اجتماعی می‌گوید که ترجیح می‌دهد در این‌باره سکوت کند.
این در حالی است که علینقی حیدریان، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان در این‌باره می‌گوید: پارک ملی توران با وسعت حدود صد هزار هکتار شامل حدود 15 سامانه عرفی دامداری است و سازمان حفاظت محیط زیست همواره خواهان آزادسازی این منطقه امن از حضور دامداران بوده است اما تا کنون در عمل اقدامی در این راستا انجام نشده است.
وی ادامه می‌دهد: روال قانونی خروج دامداران از مناطق این گونه است که اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان، به در خواست اداره کل حفاظت محیط زیست، حقوق عرفی و مستحدثات (آغل) دامداران را در منطقه مورد نظر ارزیابی کرده و مبلغ را به مسئولان محیط زیست اعلام می‌کند تا با اعتباری که در اختیار دارند نسبت به پرداخت آن اقدام کنند. این اعتبار می‌تواند از بودجه سازمان محیط زیست و یا تشکل‌ها و یا هر منبع دیگری تأمین شود.
حیدریان ادامه می‌دهد: تا جایی که اطلاع دارم در زمان مدیر پیشین اداره منایع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان، موضوع پرداخت حقوق عرفی و مستحدثات دامداران در این منطقه بررسی شده و حتی ارزیابی قیمت هم صورت گرفته و به محیط زیست اعلام شده اما از آن زمان تا کنون یعنی حدود 4 سال، اقدامی از سوی سازمان حفاظت محیط زیست برای پرداخت این مبلغ و خروج دامداران از منطقه صورت نگرفته است.
وی با بیان اینکه همانند مدیر پیش از خود آمادگی هرگونه همکاری جهت خروج سامانه‌های دامداری از پارک ملی توران را دارد تاکید می کند: حتی به اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان اعلام کردیم که در راستای همکاری در این زمینه می توانیم مراتع مازاد خارج از این منطقه امن را در اختیار دامداران قرار دهیم تا با سوق دادن آنها به این مراتع به کاهش مبلغ قابل پرداخت از سوی سازمان حفاظت محیط زیست کمک کرده باشیم.
حیدریان در پاسخ به این سوال که اگر دامداران با دریافت مبلغی که توسط اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اعلام می‌شود موافقت نکرده و راضی به خروج از منطقه نشوند تکلیف چیست می‌گوید: معمولاً این اتفاق رخ نمی‌دهد اما در صورت عدم موافقت دامداران با قیمتی که ما اعلام می‌کنیم، ارزیابی مجدد توسط کارشناس رسمی دادگستری انجام خواهد گرفت و قیمت به دامدار اعلام خواهد شد که اگر باز هم موافقت نکند سازمان حفاظت محیط زیست مبلغ را به حساب دادگستری واریز کرده و دامدار موظف به ترک منطقه خواهد شد.
وی یادآور شد: به عنوان یکی از بومیان منطقه، برای جلوگیری از انقراض یوز، اهمیت بسیاری قائل هستم اما یوز را با حرف نمی‌توان نجات داد. سازمان حفاظت محیط زیست باید مبلغی را ولو برای پرداخت حقوق عرفی و مستحدثات تعدادی از دامداران اختصاص دهد تا رفته رفته با اعتبارات جدید بتواند یکی از مهمترین زیستگاه‌های یوز را حفظ کند.
حیدریان با اظهار بی‌اطلاعی در ارتباط با مبلغی برابر 350 میلیون تومان که به درخواست انجمن یوزپلنگ آسیایی از نهادهای بین‌المللی دریافت شده می‌گوید: این انجمن تا‌کنون مذاکره‌ای با ما نداشته. البته در هر صورت، طرف ما سازمان حفاظت محیط زیست است که باید در صورت برخورداری از اعتبار مجدداً درخواست ارزیابی حقوق عرفی و مستحدثات دامداران منطقه را به ما بدهد تا قیمت‌ها را به روز کنیم و به عنوان واسطه میان سازمان حفاظت محیط زیست و دامداران، مقدمات آزادسازی این منطقه امن را فراهم آوریم.
با جمع‌بندی گفته‌های حیدریان به این نتیجه می‌توان رسید که اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان چهار سال پیش، درخواست ارزیابی حقوق عرفی دامداران پارک ملی توران را با اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان در میان گذاشته و نتیجه در قالب طرح آزادسازی پارک ملی توران، به عنوان یکی از مهمترین زیستگاه‌های یوزپلنگ آسیایی، از سوی انجمن یوزپلنگ آسیایی به اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت اعلام و اعتبار 850،000 یورویی دریافت شده است اما اینکه چرا این مبلغ تا‌کنون، علی‌رغم آمار بالای کشتار یوز توسط دامداران و سگ‌های گله مورد استفاده قرار نگرفته از یک سوی و سکوت مدیرعامل انجمن یوزپلنگ آسیایی و مسئولان محیط زیست استان از سوی دیگر شبهه احتمال سوء‌استفاده از یوزپلنگ را به میان می‌آورد. گربه سانی که تنها در ایران روزگار می‌گذراند و یکی از مهمترین عوامل نابودی آن، دامداران و سگ‌های گله به شمار می‌روند.
چند پیش انتشار اظهارات مرتضی اسلامی، مدیرعامل انجمن یوزپلنگ آسیایی مبنی بر اینکه در سطح کشور تنها دو قلاده ماده یوز وجود دارند حاشیه‌های بسیاری را به دنبال داشت و ساعاتی توسط وی اصلاح شده و توسط سازمان حفاظت محیط زیست مورد تکذیب قرار گرفت.
