آفت دهان ، علل و روش های درمان
آفت دهان عبارت است از زخمهای دردناکی که در مخاط دهان به وجود می‌آیند. آفت دهان سرطانی نیست. آفت دهان ممکن است با عفونت هرپسی (ناشی از ویروس تبخال) اشتباه گرفته شود. این نوع زخم می‌تواند در هر دو جنس رخ دهد، اما در زنان شایعتر است. آفت عود کننده از مهمترین نوع آفتهاست؛ زخمهای عود کننده بطور معمول در دوران طفولیت تا بلوغ شروع می‌شوند و بهبودی آن حدود ۱ تا ۴ هفته طول می‌کشد. زخم آفت معمولاً گرد یا بیضی بوده و یک حاشیه قرمز رنگ با مرکز زرد یا خاکستری دارد.
آفت دهان عبارت است از زخمهای دردناکی که در مخاط دهان به وجود می‌آیند. آفت دهان سرطانی نیست. آفت دهان ممکن است با عفونت هرپسی (ناشی از ویروس تبخال) اشتباه گرفته شود. این نوع زخم می‌تواند در هر دو جنس رخ دهد، اما در زنان شایعتر است.
آفت عود کننده از مهمترین نوع آفتهاست؛ زخمهای عود کننده بطور معمول در دوران طفولیت تا بلوغ شروع می‌شوند و بهبودی آن حدود ۱ تا ۴ هفته طول می‌کشد. زخم آفت معمولاً گرد یا بیضی بوده و یک حاشیه قرمز رنگ با مرکز زرد یا خاکستری دارد.
علل و عوامل ایجاد کننده
علت واقعی این بیماری هنوز ناشناخته است. سابقه خانوادگی در یک سوم بیماران دیده می‌شود. در حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد بیماران اختلالاتی مانند کمبود آهن یا فولیک اسید یا ویتامین B12 دارند. عواملی مانند هیجانات روحی، ضربه، قاعدگی، حساسیتهای غذایی نیز در ایجاد این بیماری مؤثرند. این بیماری همچنین در ایدز و بندرت در کودکان همراه با گلودرد و تب و در بعضی از بیماریهای دیگر دیده می‌شود. با گذشت سن شدت بیماری کاهش و یا بهبود می‌یابد و تاکنون عامل عفونی برای این بیماری کشف نشده است. اما علل زیر محتمل‌تر به نظر می‌رسند:
استرس عاطفی یا جسمانی، اضطراب، یا ناراحتی و عصبی بودن پیش از عادت ماهانه
آسیب به مخاط دهان در اثر خشن بودن دندانهای مصنوعی، غذای داغ
مسواک زدن، یا کار دندانپزشکی
آزردگی و تحریک ناشی از غذاهایی مثل شکلات، غذاهای ترش و اسیدی (سرکه، غذاهای دودی)، آجیل‌ها یا چیس‌های نمک زده شده
علایم شایع آفت دهان
کوچک، بسیار دردناک، و کم عمق هستند و توسط یک غشای خاکستری پوشیده شده‌اند. حاشیه آنها توسط یک هاله قرمز پررنگ احاطه شده است.
این زخمها می‌توانند روی لب‌ها، لثه‌ها، داخل گونه‌ها، زبان، کام و گلو ظاهر شوند. به هنگام حمله آفت معمولاً 3-2 زخم به وجود می‌آیند، اما ظهور یک باره 15-10 زخم با هم دیگر خیلی بعید نیست.
زخمها ممکن است در 3-2 روز اول بسیار دردناک باشند به نحوی که فرد موقع خوردن یا صحبت کردن دچار ناراحتی می‌شوند.
گاهی قبل از بروز زخم، برای 24 ساعت احساس مورمور یا سوزش وجود دارد.
انواع آفت
آفت یک بیماری شایع بوده و تا ۲۰ درصد جمعیت را مبتلا می‌سازد. در افرادی که سطح اقتصادی و اجتماعی بالاتری دارند شایعتر است و سه فرم عمده دارد:
آفت مینور
فرم مینور یا کوچک حدود ۸۰ درصد موارد را شامل می‌شود. این فرم عمدتاً در گروه سنی ۱۰ تا ۴۰ سال دیده شده و ناراحتی مختصری ایجاد می‌نماید. زخمهایی بین ۲ تا ۴ میلیمتر در لب‌ها ، گونه‌ها ، کف دهان و زیر زبان ایجاد می‌شود. این زخمها در لثه‌ها ، کام و روی زبان شایع نیستند. تعداد زخم ها در یک زمان معمولاً کم بوده و بین ۱ تا ۶ عدد متغیر است. ضایعات طی ۷ تا ۱۰ روز بهبود یافته ولی با فواصل نامنظمی ممکن است عود کند. زخمهای معمولاً گرد و یا بیضی بوده ولی ممکن است خطی باشند. رنگ زخم ابتدا زرد رنگ بوده ولی بتدریج خاکستری می‌شود. حاشیه زخم ملتهب و قرمز رنگ است و بهبودی بدون جوشگاه صورت می‌پذیرد.
آفت ماژور
فرم ماژور یا بزرگ حدود ۱۰ درصد موارد را شامل می‌شود. این زخمها بزرگتر بوده ، عود بیشتری داشته ، مدت بیشتری باقی می‌ماند و از نوع مینور دردناکتر می‌باشد. اندازه آنها ممکن است از یک سانتیمتر هم بزرگتر شده و در هر جای دهان حتی روی زبان و کام نیز دیده شوند. تعداد آنها کم ( معمولاً ۱ تا ۶ عدد ) و طی ۱۰ تا ۴۰ روز بهبود می‌یابند. بهبودی آنها می‌تواند با بجا گذاشتن جوشگاه باشد.
فرم شبه تبخال
این فرم در سنین کمی بالاتر از فرمهای قبلی دیده شده در خانمها شایعتر است. این فرم به شدت دردناک بوده و آنقدر فواصل عود کم است که زخم تقریباً بطور مداوم وجود دارد. این فرم با ایجاد تاولهای ریز شروع می‌شود که سریعاً تبدیل به زخمهای کوچک ( ۲ میلیمتری ) می‌شوند. این ضایعات در هر جای دهان ممکن است باشند. این زخمها بزرگتر شده و به یکدیگر می‌پیوندند تا یک زخم بزرگ که طی ۱۰ روز یا بیشتر بهبود می‌یابد، تشکیل شود. به دلیل شباهت ظاهری این فرم آفت به تبخال ، فرم شبه تبخال نام گرفته است، ولی دلیلی بر دخالت ویروس تبخال در این بیماری وجود ندارد.
روش های پیشگیری
دندانهای خود را روزانه حداقل دوبار مسواک بزنید و مرتباً از نخ دندان استفاده کنید تا تمیزی و سلامتی دهان و دندانها حفظ شود.
حتی‌المقدور سعی کنید استرس نداشته باشید.
از تماس نزدیک با افراد دچار عفونت خودداری کنید.
دقت کنید که آفت، بیشتر بعد از خوردن چه نوع غذایی رخ می‌دهد.
از خوردن غذاهایی که به نظر باعث آغاز حمله می‌شوند، خودداری کنید.
روش درمان
تنها راه درمان آفت راجعه، رعایت مواردی است که باعث صدمه و تحریک مخاط، دهان می‌شود مثلا از مصرف غذاهای سفت و خشن مانند برنج برشته شده (ته دیک) و یا مسواک زدن به طرز ناصحیح، خوردن گردو و غذاهای محرک خیلی سرد و خیلی داغ خوددداری شود. همچنین بهتر است آزمایشهایی جهت انداره گیری آهن خون و ویتامین B12 و اسید فولیک نیز داده شود تا چنانچه کمبودی از این حیث در بدن وجود دارد، برای همیشه برطرف شود. اگر علائم دیگری مثل زخم در ناحیه تناسلی و مشکل چشمی یا مفصلی وجود نداشته باشد، موارد یاد شده کفایت می‌کند.
عموما در اکثر بیماران با گذشت عمر بهبود یافته یا دفعات عود کم می‌شود. در صورتی که در یک فرد بالغ آفت شروع یا تشدید شود بایستی به یک عامل زمینه‌ای مشکوک شویم. اکثر زخمهای آفتی بدون برجای گذاشتن جوشگاه در عرض 2 هفته خوب می‌شوند. حملات مکرر آفت شایع هستند. آفت ممکن است به صورت یک زخم حداکثر 3-2 بار در سال تا بروز بدون وقفه چندین زخم در سال رخ دهد. ابتدا بایستی بیماریهایی که آفت معمولاً به همراه آنها دیده می‌شود یا عوامل مستعد کننده عمومی برای ایجاد آفت رد شوند. درمان همیشه رضایت بخش نیست ولی رعایت بهداشت دهان و استفاده از دهان شویه تتراسایکلین، می‌تواند به بهبودی بیمار کمک نماید. در صورتی که ارتباط با یک ماده غذایی ( مثل گردو ، پسته و ... ) دیده می‌شود بایستی آن ماده غذایی از رژیم غذایی بیمار حذف شود.
امکان دارد توصیه به کشت زخم شود تا بتوان آفت را از زخم هرپسی افتراق داد، یا احیاناً اگر عفونت باکتریایی ثانویه وجود داشته باشد آن را تشخیص داد.
دهان را روزانه 3 بار یا بیشتر با محلول نمک (نصف قاشق چایخوری نمک در حدود یک لیوان آب حل شود) شستشو دهید، البته به شرط اینکه خیلی دردناک نباشد.
زخمها را مرتباً با کمک گوش پاک کن یا چیزی شبیه آن که آغشته به پراکسید هیدروژن 2% باشد پاک کنید.
اگر آفت در اثر خشن بودن دندان، بریس یا دندان مصنوعی ایجاد شده باشد، بایستی به دندانپزشک مراجعه شود. تا زمانی که این نوع مشکلات برطرف نشود آفت دهان خوب نمی‌شود.
بی‌حس‌کننده‌های موضعی برای تخفیف درد مناسب است.
خمیر حاوی یک مشتق استرویید به همراه تریامسینولون استوناید. اگر به محض شروع زخم مالیده شود، می‌تواند از بروز درد جلوگیری کند.
دارویی که برای حمله قبلی آفت تجویز شده است را نگاه دارید. در صورت بروز مجدد آفت، بلافاصله آن را مصرف کنید. درمان هر چقدر زودتر آغاز شود، آفت خفیف‌تر خواهد بود.
10 روش درمان خانگی آفت دهان
آلوئه ورا برای درمان آفت دهان
آلوئه ورا یک گیاه درمانی فوق العاده با خاصیت ضد التهابی است و می‌تواند به درمان تمامی زخمها همچون آفت دهان کمک کند. اگر به گیاه آلوئه ورا دسترسی دارید، برگ‌های آن را ببرید و ژل درون آن را با فشار خارج کنید. شما باید از آلوئه ورای طبیعی استفاده کنید.
ژل حاصل از آلوئه ورا را در روز هر چقدر که توانستید روی زخم قرار دهید.
ژل یا آب آلوئه ورا را به عنوان دهانشویه استفاده کنید و سه بار در روز دهان خود را با آن بشویید.
درمان آفت دهان با کمک روغن نارگیل
این روغن خاصیت ضد میکروبی و آنتی باکتریایی دارد و همین امر آن را برای درمان آفت دهان بسیار محبوب کرده است. سعی کنید تا جایی که می توانید از روغن طبیعی نارگیل استفاده کنید تا تاثیر بیشتری بر روی زخم داشته باشد.
روغن نارگیل را چند بار در روز با یک پارچه نخی تمیز بر روی زخم قرار دهید.
یک قاشق غذاخوری روغن نارگیل را بردارید و روزانه دوبار به مدت ۱۵ دقیقه دهان خود را با آن بشویید.
استفاده از گشنیز برای بهبود آفت دهان
گشنیز به خاطر خاصیت آنتی باکتریایی‌اش می‌تواند درمان شگفت انگیزی برای آفت دهان باشد.
اگر برگ‌های گشنیز را در اختیار دارید، کمی از آن را در داخل آب بجوشانید.
بعد از ولرم شدن آب گشنیز، می‌توانید ۴ بار در روز دهان خود را با آن بشویید.
اگر دانه‌های گشنیز را در منزل دارید، در داخل ۲۲۶ گرم آب یک قاشق چایخوری دانه گشنیز بریزید و اجازه دهید یک روز در داخل آب بماند. سپس آبکشی کنید و دهان خود را ۴ بار در روز با آن بشویید.
روغن درخت چای یک درمان خانگی عالی برای آفت
روغن درخت چای یک اسانس فوق العاده با خواص ضد میکروبی و آنتی باکتریایی است و می‌تواند به درمان آفت دهان کمک کند. مطمئن شوید که از روغن ۱۰۰ درصد طبیعی استفاده می‌کنید.
نصف قاشق غذاخوری از آب تمیز را در داخل یک ظرف کوچک بریزید.
دو قطره روغن درخت چای به آن اضافه کنید.
این ترکیب را روزانه سه بار بر روی زخم اعمال کنید.
شما همچنین می‌توانید ۱۰ قطره از روغن درخت چای را به ۲۲۶ گرم آب بیفزایید و از آن ۴ بار در روز استفاده کنید.
درد آفت دهان را با فلفل تند کمتر کنید
تقریبا فلفل تند در هر آشپزخانه‌ای پیدا می شود. این روش بسیار ارزان بوده و استفاده از آن اسان است. اگر از این ماده استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که فلفل به دهان یا زبان شما برخورد نمی‌کند.
ابتدا خمیری از فلفل و آب تهیه کنید.
مقدار بسیار اندکی از آن را روی زخم بگذارید. مواظب سایر نواحی دهان باشید.
ممکن است حس خوبی نداشته باشید اما نگران نباشید.
اگر حساسیت دارید از این روش استفاده نکنید.
درمان سریع آفت دهان با عسل
اگر در منزل عسل خام دارید، می‌توانید از آن برای درمان زخم خود استفاده کنید. عسل حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی مختلفی است و خواص ضد عفونی کننده آن می‌تواند به درمان آفت دهان کمک کند.
خود را برای درد بیشتر آماده کنید. اما به یاد داشته باشید که نتیجه اینکار بسیار خوب خواهد بود.
یک قاشق چایخوری از عسل را روی زخم قرار دهید.
اجازه دهید چند دقیقه روی زخم بماند. در این حالت ممکن است درد زخم بیشتر شود.
با آب ولرم عسل را از دهان خود بشویید و اینکار را دوبار در روز تکرار نمایید.
درمان آفت با جوش شیرین
شما می‌توانید از جوش شیرین برای ساخت مواد دارویی زیادی استفاده کنید. این ماده برای درمان آفت دهان نیز موثر است زیرا قادر است اسیدیته را خنثی نماید.
یک قاشق چایخوری جوش شیرین را به ظرف تمیزی اضافه کنیدو با آب ترکیب نمایید تا خمیر نرمی حاصل شود.
این خمیر را روی زخم بگذارید.
۱۰ دقیقه صبر کنید و سپس با آب ولرم دهان خود را بشویید.
اینکار را ۴ بار در روز تکرار نمایید.
بهبود آفت دهان با شستن دهان با آب نمک
این روش ساده‌ترین، ارزان‌ترین و بهترین روش برای درمان سریع آفت دهان است. نمک باعث آزاد شدن مایع درون آفت می‌شود و روند درمان آن را سریع‌تر می کند.
یک قاشق چایخوری نمک را در آب ولرم بریزید.
دهان خود را با آن بشویید.
اینکار را ۴ بار در روز تکرار کنید.
مریم گلی برای درمان آفت دهان
مریم گلی یک گیاه معطر است و معمولا برای پخت و پز مورد استفاده قرار می‌گیرد. شما می‌توانید درد آفت دهان را با این گیاه کمتر کنید زیرا خاصیت ضد التهابی دارد.
دو پیمانه آب جوش را به سه قاشق چایخوری برگ مریم گلی اضافه کنید.
اجازه دهید ترکیب در همین حالت باقی بماند و ولرم شود. سپس آب آن را بگیرید.
دهان خود را با آب این ترکیب بشویید.
اینکار را ۴ بار در روز تکرار کنید.
درمان آفت با روغن میخک
روغن‌های ضروری محبوبیت زیادی در میان افراد پیدا کرده اند زیرا خاصیت درمانی زیادی دارند. روغن میخک نیز یک روغن بسیار موثر برای درمان آفت دهان و تسکین درد آن است. دندانپزشکان از این ماده برای تسکین دندان درد استفاده می‌کنند.
۴ قطره از روغ میخک را به نصف قاشق چایخوری روغن زیتون اضافه کنید.
دهان خود را با آب گرم تمیز بشویید.
یک پارچه نخی تمیز را در ترکیب روغن فرو ببرید و به مدت ۵ دقیقه روی زخم قرار دهید.
اینکار را دو بار در روز تکرار نمایید.
منابع: شبکه ملی مدارس ، مجله سلامت
