سهم "صنعت" از پاداش مصرف بهینه برق چیست؟
از آنجایی که یکی از ارکان اصلی رشد تولید کشور، تامین انرژی مورد نیاز صنایع است، بر این اساس سیاست تامین انرژی برای صنایع در وزارت نیرو طی سال‌های اخیر به گونه‌ای بوده که نه تنها موجب کاهش تولید نشده، بلکه رشد تولید را در صنایع کشور به ارمغان آورده است. بر همین اساس در پیک تابستان امسال هیچگونه محدودیتی برای صنایع کوچک اعمال نمی‌شود، اما از صنایع واقع در شهرک‌ها و مشابه این‌ها در خارج از شهرک‌ها درخواست شده فقط یک نصفه روز از تعطیلات خود را در ایام هفته لحاظ کنند.
معصومه قلباربند-خبرنگار شمانیوز، هر چیزی یک نوستالژی دارد و قصه‌های "بابا برقی" یکی از همان نوستالژی‌های دهه شصتی‌هاست. حالا اکثر کودکان متولد دهه 60، خودشان امروز صاحب خانواده و فرزند شده‌اند، آن روزها در میانه پیام‌های بازرگانی چشممان به جمال بابا برقی روشن می‌شد. هنوز هم جملات بابا برقی در خاطر دهه شصتی‌ها است، اینکه «هرگز نشه فراموش لامپ اضافی خاموش»، «مصرف بی‌رویه، کار خیلی بدیه» ...
از گذشته تا امروز شروع فصل تابستان با یک چالش اساسی در بخش برق همراه می‌شود و آن هم ناترازی در تولید و مصرف است که امکان خاموشی را زیاد می‌کند؛ این شرایط با افزایش جمعیت، رشد تولید و صنعت جدی‌تر به نظر می‌رسد.
طی سال‌های گذشته اقدامات متعددی به منظور کاهش مصرف برق به ویژه در زمان اوج بار مصرف صورت گرفت، اما یکی از موفق‌ترین طرح‌ها برای مدیریت مصرف برق در بخش خانگی توسط وزارت نیرو در سال گذشته به سرانجام خوبی رسید به طوری‌که در تابستان گذشته با مدیریتی که انجام شد بخش خانگی نه تنها هیچگونه خاموشی را تجربه نکرد بلکه میزان مصرف برق آن هم در زمان پیک مصرف، در این بخش 4 درصد کاهش یافت.
استراتژی حوزه برق در وزارت نیرو در سه محور اصلی شامل «افزایش ظرفیت تولید در بخش نیروگاههای فسیلی»، «افزایش ظرفیت تولید در بخش نیروگاههای تجدیدپذیر اعم از نیروگاههای خورشیدی، آبی، بادی و غیره» و «بهینه‌سازی مصرف انرژی از سمت مشترکان» خلاصه می‌شود.
در کنار این استراتژی، صنایع نیز بخشی از تولید برق را در دستورکار دارند. طی سال گذشته علاوه بر توسعه ظرفیت نیروگاه‌ها، اقداماتی در رابطه با مدیریت منابع آب پشت سدهای کشور به منظور تولید برق مورد توجه قرار گرفت و در عین حال در زمینه تعمیر نیروگاه‌ها و توسعه به‌هنگام شبکه اقدامات بسیار موثری صورت گرفت.
وزارت نیرو برای تأمین برق مورد نیاز کشور، برنامه‌های متعددی را در دستورکار خود قرار داده که دو برنامه اصلی آن، افزایش ظرفیت تولید برق و مدیریت مصرف مشترکان است.
در بخش مدیریت مصرف برق بخش خانگی هم دو سیاست کلی وجود دارد که یکی اجرای قانون افزایش پلکانی هزینه مصرف برای پرمصرف‌ها و دیگری طرح سراسری پاداش صرفه‌جویی است.
اجرای طرح پرداخت پاداش صرفه‌جویی مصرف برق که از سال گذشته اجرا شد، توانست مصرف بخش خانگی را حسابی کم کند و حدود ۴۰ درصد از مشترکان در دوران اوج بار تابستان سال ۱۴۰۱، با همکاری بسیار خوبی که با صنعت برق داشتند، پاداش دریافت کردند. وزارت نیرو برای تشویق مشترکان به صرفه‌جویی در مصرف برق، امسال از ابتدای خردادماه تا انتهای شهریورماه طرح اختصاص پاداش به مشترکان را اجرایی می‌کند که نسبت به سال گذشته وسیع‌تر است و همه مشترکان خانگی می‌توانند در آن مشارکت داشته باشند. به این صورت که با صرفه‌جویی در مصرف برق به ازای هر کیلووات ساعت تا 2000 تومان معادل ۲۰ برابر هزینه فروش برق پاداش صرفه‌جویی می‌گیرند که این پاداش نسبت به سال گذشته رشد ۲۰ برابری داشته و شامل همه مشترکان هم می‌شود.
مشترکان با کاهش ۱۰۰ کیلووات ساعت برق در مناطق عادی ۱۵۰ هزار تومان و در مناطق گرمسیر حدود یک میلیون تومان پاداش می‌گیرند. حدود ۸۰ درصد مشترکان خانگی در مناطق عادی هستند و مشترکان این منطقه اگر در استفاده از کولر و وسایل روشنایی دقت داشته باشند، مشمول پاداش خواهند شد.
اما از علل اصلی اجرای طرح پاداش سراسری کاهش مصرف، می‌توان به گذر موفق از پیک تابستان امسال و حرکت در مسیر «مهار تورم، رشد تولید» اشاره کرد.
"علی‌اکبر محرابیان" وزیر نیرو همواره در سخنان خود تاکید داشته که میزان صرفه‌جویی مصرف برق در بخش خانگی به منظور رشد تولید به بخش صنعت کشور تزریق می‌شود.
بر اساس این گزارش، مجموع ظرفیت نیروگاهی که تا پایان سال 1401 به مدار آمد، 7054 مگاوات در بخش تجدیدپذیر و حرارتی بوده است که 6864 مگاوات آن در بخش حرارتی است.این در حالی است که ظرفیت‌های ایجاد شده برق از نیمه دوم سال 92 تا نیمه سال 1400 به ترتیب 881 مگاوات، 2476 مگاوات، 551 مگاوات، 1228 مگاوات، 1722 مگاوات، 1462 مگاوات، 2756 مگاوات، 1860 مگاوات، 164 مگاوات و در مجموع 6864 مگاوات بوده است.
به عبارت دیگر متوسط ساخت نیروگاه در طول هشت سال 1618 مگاوات بوده که بر این اساس ظرفیت تولید برق ایجاد شده تا پایان سال 1401 یک رکورد چشمگیر است.
وزیر نیرو اجرای طرح «پاداش صرفه‌جویی» را مهمترین طرح امسال در بخش مدیریت مصرف بخش خانگی عنوان کرد و گفت: این طرح با هدف تأمین برق پایدار برای تمامی بخش‌ها اجرا می‌شود، بدین معنا که هر خانواری که مصرف برق خود را کاهش دهد، به میزان هر کیلووات ساعت کاهش مصرف، تا 2000 تومان کاهش دریافت می‌کند. این پاداش شامل تمامی مصارف اعم از مصارف داخل الگو و بیش از الگو است و درباره این که خانوارها چه میزان امکان صرفه‌جویی دارند، باید گفت مصارف متفاوت است، الگوی مصرف برق در ماه‌های خرداد تا شهریور برای مناطق عادی 300 کیلووات ساعت و در مناطق گرمسیر تا 3000 کیلووات ساعت است.
محرابیان یادآور شد: سال گذشته فقط مشترکانی که در چارچوب الگو میزان برق مصرفی خود را کاهش می‌دادند، شامل پاداش می‌شدند اما امسال همه مشترکان می‌توانند مشمول این پاداش شوند و به میزانی که نسبت به سال گذشته مصرف برق خود را کاهش دهند، مشمول پاداش خواهند شد. به طور مثال در مناطق عادی که الگوی مصرف برق ۳۰۰ کیلووات است، اگر مشترکی سال گذشته ۳۰۰ کیلووات برق مصرف کرده و امسال مصرف خود را به ۲۰۰ کیلووات برساند، به میزان ۱۵۰ هزار تومان پاداش می‌گیرند.
وی یادآور شد: در سال گذشته 42 درصد مشترکان مشول پاداش صرفه‌جویی شدند و قبض حدود 8 میلیون و 200 هزار مشترک رایگان یا بستانکار شد. امسال با رقم 2000 تومان به ازای هر کیلووات ساعت صرفه‌جویی برق برای همه مشترکان، می‌توان تابستانی را رقم زد که نه تنها قبض همه مشترکان رایگان شود بلکه هزاران میلیارد تومان نیز از وزارت نیرو بستانکار شوند.
وزیر نیرو در ادامه درباره شرایط تامین برق برای صنایع کشور، گفت: این وعده و نوید را می‌دهم که پیش‌بینی شده برق لازم برای تولید صنایع را تامین کنیم؛ واحدهای صنعتی و صنفی - صنعتی هیچگونه محدودیتی را در خصوص برق دریافت نمی‌کنند، چراکه این واحدها از فیدرهای خانگی استفاده می‌کنند. فقط در شهرک‌های صنعتی از مشترکان خواسته‌ایم تعطیلات جمعه را به طول هفته موکول کنند به این معنا که جمعه و پنجشنبه به صورت شبانه‌روز نیز تولید کنند، اما فقط یک روز در هفته بر اساس برنامه زمان‌بندی آن هم در بازه زمانی ظهر تا شب (نصف روز) عمل کنند، این واحدها حتی می‌توانند برنامه تولیدات خود را نیز افزایش دهند.
وی با بیان اینکه مهمترین رکن تولید در هر کشور تامین انرژی است، افزود: در ایران عمده صنایع متکی بر مصرف انرژی هستند و عمده رشد و ارزش افزوده بخش صنعت مربوط به صنایعی است که مصارف بالایی از انرژی دارند.
محرابیان تاکید کرد: سیاست‌های تامین انرژی در طول ادوار گذشته و در برخی از بخش‌ها باعث شده است ما مصارف غیراستانداردی را در صنایع داشته باشیم که به مرور شاهد استانداردسازی مصرف در بخش برق کشور با نوسازی، استفاده از تکنولوژی‌های جدید و ابزار مدیریت مصرف هستیم.
وی با بیان اینکه در ماه ژوئن و جولای سال گذشته میلادی به ترتیب 34 و 64 درصد با رشد تولید فولاد کشور روبرو شدیم، افزود: علت اصلی این مسئله کاهش مصرف انرژی در بخش خانگی و تزریق برق به بخش صنعت کشور بود و در کنار آن ظرفیت‌های جدید وارد مدار شد.
محرابیان با اشاره به برنامه‌ریزی برای احداث نیروگاههای خودتامین برای صنایع کشور، ادامه داد: برنامه‌ریزی شد تا صنایع بتوانند خودشان نیروگاه احداث کنند، البته این امر باید با توجیه اقتصادی قابل توجه همراه باشد.
وی خاطرنشان کرد: بر این اساس در گام نخست توافقنامه‌ای بین وزارت نیرو و وزارت صمت منعقد شد و در گام بعدی این موضوع به قانون تبدیل شد که در یک کارگروه مشترک 15 هزار مگاوات توافق‌نامه بین وزارت نیرو و صنایع به امضا رسید، ساختگاه‌های 15 هزار مگاوات نیروگاه تعیین شد و مقدمات کار انجام و مجوزهای لازم یا صادر شده یا در مراحل صدور است.
محرابیان با بیان اینکه عملیات اجرایی 5600 مگاوات احداث نیروگاههای صنایع آغاز شده است، افزود: در همین زمان کوتاه دو واحد شامل واحد گاز 3 و 4 نیروگاه سمنان به بهره‌برداری رسید و در ادامه نیز تعداد قابل توجهی نیروگاه در مراحل مختلف پیشرفت قرار دارد که از پیشرفت 95 درصد تا پایین‌تر را شامل می‌شود.
وز نیرو تاکید کرد: صنایعی که در حال بهره‌برداری از نیروگاههای خود هستند به هیچ عنوان مشمول مدیریت مصرف نخواهند شد و تمام برق تولیدی متعلق به خود آن‌ها خواهد بود.
وی با بیان اینکه بر اساس برنامه‌ریزی صورت گرفته در سال‌جاری، چارچوب برنامه برای صنایع کوچک و صنایع واقع در شهرک‌ها همان برنامه سال گذشته است، اضافه کرد: در پیک تابستان امسال هیچگونه محدودیتی برای صنایع کوچک اعمال نمی‌شود، اما در صنایع واقع در شهرک‌ها و مشابه این‌ها در خارج از شهرک‌ها درخواست شده فقط یک نصفه روز تعطیلات خود را در ایام هفته لحاظ کنند.
وی در این باره توضیح داد: به هر میزان که بتوانیم در طرح سراسری پاداش صرفه‌جویی با کاهش مصرف خانگی روبرو شویم همان میزان برق به صنایع بزرگ تقدیم می‌شود، البته این به صورت اختیاری است، هر واحد می‌تواند از طریق بورس تقاضای خود را اعلام کند و در این صورت این امکان وجود دارد انرژی مورد نیاز واحد صنعتی در ساعت‌هایی که مشمول مدیریت مصرف می‌شود، تامین شود.
وزیر نیرو با بیان اینکه برنامه‌ریزی شده است تا انرژی مورد نیاز صنایع تامین شود، اظهار کرد: از واحدهای صنعتی بزرگ درخواست داریم برنامه تولید را به نحوی تنظیم کنند که میزان دریافت انرژی در ساعات پیک مصرف کاهش یابد. صنایع بزرگ حتی در ساعات اوج و غیر اوج نیز می‌توانند در صورتی که مدیریت مصرف موجب محدودیت در تولید آن‌ها می‌شود، از طریق طرح سراسری پاداش صرفه‌جویی انرژی مورد نیاز خود را تامین کنند.
وزیر نیرو از هر یک از صنایع که در نقاط مختلف کشور قرار دارند خواست در اطلاع‌رسانی و تشویق مشترکان خانگی برای پیوستن در طرح پاداش صرفه‌جویی فعالانه حرکت کنند تا میزان صرفه‌جویی رخ داده به بخش صنعت، به عنوان ژنرال‌های تولید و اسکلت اقتصاد و تولید کشور تزریق شود.
وزیر نیرو با اشاره به این که مصرف برق صنایع بزرگ در طول روز خطی نیست و در ساعاتی افزایش یافته و در ساعات دیگر کاهش می‌یابد، افزود: به عنوان مثال از شرکت‌های فولادی خواسته‌ایم زمان شارژ کوره خود را که زمان افزایش مصرف برق آن‌ها است، به زمان غیر اوج بار مصرف منتقل کنند.
وی تأکید کرد: برق صنایع بزرگ تأمین می‌شود، اما ساعات مصرف برق آن‌ها با ساعات اوج مصرف تنظیم خواهد شد، به‌گونه‌ای که همه مشترکان اعم از صنعتی و غیرصنعتی حداکثر استفاده را از مصرف برق داشته باشند.
وی به تکلیف صنایع و بخش اداری کشور برای تامین بخشی از برق مورد نیاز خود با استفاده از انرژی تجدیدپذیر پرداخت و گفت: قانونگذار مشخص کرده است که امسال صنایع یک درصد برق مورد نیاز خود را از طریق انرژی تجدیدپذیر تامین کنند و می‌توانند این میزان انرژی را با احداث نیروگاههای تجدیدپذیر تامین و در غیر این صورت از طریق تابلوی بورس سبز در بورس انرژی ایران تامین کنند.
همچنین "مصطفی رجبی مشهدی" سخنگوی صنعت برق گفت: بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده، امسال نسبت به سال گذشته تابستان گرم‌تری خواهیم داشت و این موضوع می‌تواند رشد نسبتاً سنگین مصرف برق را در پی داشته باشد.
برای دوران اوج بار امسال، پیش‌بینی ما این است که مصرف برق کشور به بیش از ۷۳ هزار مگاوات برسد، لذا ضروری است اقدامات مدیریت مصرف از ابتدای خرداد در تمامی بخش‌ها اجرا شود و تا انتهای شهریورماه ادامه یابد.
سخنگوی صنعت برق خاطرنشان کرد: سال گذشته ظرفیت سازی بسیارخوبی در زمینه تولید برق انجام شد به طوری که رکورد 6000 مگاوات را در افزایش تولید ثبت کردیم. امسال در برنامه ۱۴۰ اقدام، پیش‌بینی شده که تقریباً بیشتر از این میزان به ظرفیت تولید افزوده شود با این وجود ناترازی تولید و مصرف برق در کشور همچنان ادامه دارد و صفر نشده بنابراین ضرورت دارد مدیریت مصرف در همه بخش‌ها انجام شود.
وی تاکید کرد: موضوع مهم دیگر در مقایسه امسال نسبت به سال گذشته، عدم اصلاح ساعت رسمی کشور بر اساس قانون مجلس شورای اسلامی است که احتمال می‌رود باعث افزایش یک ساعته زمان اوج بار شبانه شود. بنابراین پیش‌بینی می‌شود که زمان اوج مصرف شبانه حدود ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ مگاوات افزایش یابد؛ این بدان معناست که اقدامات مدیریت مصرفی که در سال گذشته انجام شده، برای اوج بار شبانه باید حتماً حفظ و حتی توسعه یابد.
سخنگوی صنعت برق کشور درباره طرح‌های مدیریت بار صنایع نیز گفت: از بین ۶۰۰ هزار مشترک صنعتی ۵۸۰ هزار واحد صنعتی هیچ محدودیتی نخواهند داشت و تنها ۲۰ هزار واحد صنعتی، در نصف روز براساس برنامه‌های از پیش اعلام شده، در طرح‌های مدیریت بار مشارکت خواهند داشت و اگر یک روز خاص در هفته به یک شهرک صنعتی اعلام شده است، تا پایان شهریور ماه همان روز اعمال خواهد شد.
همچنین "همایون حایری" معاون وزیر نیرو نیز با اشاره به اجرای طرح تشویقی مدیریت مصرف در بخش خانگی در پیک تابستان سال گذشته، بیان کرد: در سال ۱۴۰۱ به ازای هر کیلووات، پاداشی معادل 5 برابر تعرفه در نظر گرفته شد که ثمره آن کاهش مصرف ۱۲۰۰ مگاوات برق در بخش خانگی در پیک تابستان برای نخستین بار شد.
حایری با بیان اینکه به واسطه پیشبرد طرح پاداش، برای نخستین بار در سال گذشته شاهد کاهش ۴ درصدی میزان مصرف برق در بخش خانگی بودیم، ادامه داد: همچنین با مشارکت بخش صنایع و کشاورزی و پیشبرد سایر اقداماتی در بخش مدیریت مصرف نیز بیش از ۸۰۰۰ مگاوات کاهش مصرف را در این بخش شاهد بودیم.
وی بیان کرد: با اضافه شدن ۶۰۰۰ مگاوات به ظرفیت تولید برق در تابستان سال گذشته، در کنار ۵۲ هزار و ۳۶ مگاوات ظرفیت تولید در واحدهای حرارتی و ۸۶۸۶ مگاوات تولید در واحدهای آبی، مجموع قابلیت تولید برق در اوج بار تابستان ۱۴۰۱ برابر با ۶۰ هزار مگاوات شد.
وی یادآور شد: پیک مصرف برق در تابستان سال گذشته 68 هزار و 485 مگاوات بود که از این میان 9050 مگاوات مربوط به بخش کشاورزی، 19 هزار و 295 مگاوات مربوط به صنایع، 2643 بخش تجاری و 28 هزار و 301 مگاوات مربوط به بخش خانگی بود.
به گفته معاون برق و انرژی وزیر نیرو، از 68 هزار و 485 مگاوات میزان مصرف برق در تابستان 1401 بیش از 30 هزار مگاوات مربوط به سیستم‌های سرمایشی می‌شود.
وی با بیان اینکه در سال گذشته ۴۲ درصد مصرف برق در پیک تابستان مربوط به بخش خانگی و 28 درصد مربوط به صنعت بود، اضافه کرد: 5023 مگاوات میزان مصرف در زمان اوج بار تابستان سال گذشته مربوط به بخش عمومی و اداری کشور می‌شد.
معاون وزیر نیرو با اشاره با پیشبرد ۱۴۰ اقدام برای گذر موفق از پیک تابستان سال‌جاری، اضافه کرد: افزایش ظرفیت ۷۷۰۰ مگاواتی ظرفیت تولید برق کشور از جمله این برنامه‌هاست و انتظار می‌رود با پیشبرد این اقدامات بیش از ۱۴ هزار مگاوات مدیریت مصرف را در تابستان امسال شاهد باشیم.
حایری به خلاصه برنامه 140 اقدام برای دومین سال گذر موفق از اوج بار تابستان اشاره کرد و افزود: 140 اقدام شامل 10 برنامه برای افزایش ظرفیت تولید و تامین برق نسبت به اوج بار سال گذشته، 16 برنامه برای کاهش اوج مصرف برق از طریق مدیریت مصرف و تقاضا، 47 برنامه برای رفع محدودیت‌های نقاط مشکل‌ساز شبکه در تابستان، 28 برنامه برای ارتقای سطح آگاه‌سازی و بهره‌وری در مصرف برق و اقدامات بخش ستادی و در نهایت 39 برنامه به منظور افزایش قابلیت اطمینان و آمادگی بخش تولید و ارتقای سطح پایداری شبکه سراسری برق می‌شود.
اما "عبدالامیر یاقوتی" مدیرکل دفتر مدیریت انرژی و برنامه‌ریزی امور مشترکان توانیر گفت: لازم است که صنایع با جا‌به‌جایی مصرف از ساعات پرباری به ساعت‌های کم‌باری برای مدیریت مصرف همکاری لازم را صورت می‌دهند.
به گفته وی، برخی تصور می‌کنند اجرای این برنامه‌ها موجب کاهش رشد تولید در بخش صنعت می‌شود، این در حالی است که با اجرای این ضوابط و قوانین در سال گذشته در بخش صنعت بیشترین رشد مصرف برق را برای پیشبرد فرآیند تولید شاهد بودیم.
مدیرکل دفتر مدیریت انرژی و برنامه‌ریزی امور مشترکان صنعت برق شرکت توانیر با اشاره به اجرای طرح پاداش صرفه‌جویی مصرف برق از ابتدای خرداد، گفت: به طور کلی 3 تا 4 هزار میلیارد تومان برای طرح تشویق مشترکان اختصاص می‌یابد و امید است مردم از این فرصت استفاده کنند.
در چنین شرایطی می‌توان گفت که عواید مصرف بهینه برق در بخش خانگی نه تنها شامل حال مشترکان بخش خانگی می‌شود، بلکه اثرات مثبت آن با تزریق برق صرفه‌جویی شده به بخش صنعت به کل جامعه تعمیم می‌یابد.
