رشد مستمر تعداد مراکز و اعتبارات بخش درمان سازمان تأمین‌اجتماعی در دولت مردمی سیزدهم

امیرعباس فضائلی مدیرکل ارزیابی و تعالی خدمات درمانی معاونت درمان سازمان تأمین‌اجتماعی به مناسبت دهه مبارک فجر و چهل‌وپنجمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی، ضمن اعلام این آمار در توضیح ظرفیت‌ها و دستاوردهای حوزه درمان این سازمان گفت: شبکه خدمات درمانی سازمان تأمین‌اجتماعی؛ ظرفیت بزرگ و گسترده‌ای است که در کنار مجموعه نظام سلامت کشور؛ خدمات متنوع و متعددی با کیفیتی بالا به بیمه‌شدگان و بازنشستگان ارائه می‌دهد. این سازمان در حال حاضر از طریق  404 مرکز درمانی ملکی شامل 84 بیمارستان و مرکز جراحی محدود ملکی و هیئت‌مدیره‌ای با بیش از 11 هزار تخت بستری در بخش درمان مستقیم و همچنین عقد قرارداد با بیش از 57 هزار مرکز ارائه‌دهنده خدمات درمانی در بخش درمان غیرمستقیم؛ در قالب شبکه‌ای به‌وسعت کشور پهناور ایران، خدمات متنوعی از مراقبت‌ها، دارو و تجهیزات درمانی مورد نیاز بیمه‌شدگان عزیز را ارائه می‌دهد.در حال حاضر 20 دستگاه ام‌آرآی، 55 دستگاه سی‌تی‌اسکن، 9 دستگاه آنژیوگرافی و یک شتاب‌دهنده خطی در مراکز درمانی تأمین‌اجتماعی مشغول فعالیت هستند و بیمارستان‌های این سازمان براساس ارزیابی‌های مستمر کیفی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، از بهترین و مجهزترین مراکز درمانی کشور به شمار می‌روند که بسیاری از اعمال جراحی پیچیده و نوین در این بیمارستان‌ها به‌صورت کاملاً رایگان برای نزدیک به 46 میلیون بیمه‌شده و مستمری‌بگیر اصلی و تبعی این سازمان انجام می‌شود.  

وی با اشاره به فعالیت حدود 47 هزار نفر نیروی انسانی در بخش درمان سازمان تأمین‌اجتماعی، افزود: در سال 1400 در بخش درمان مستقیم تأمین‌اجتماعی 18 پروژه و در سال 1401 نیز 8 پروژه و در شش ماهه اول سال جاری هم 7 پروژه به ظرفیت‌های درمانی این سازمان اضافه شده است. همچنین 22 پروژه درمانی در حال احداث و 79 پروژه در حال طراحی است.

مدیرکل ارزیابی و تعالی خدمات درمانی معاونت درمان سازمان تأمین‌اجتماعی همچنین گفت: مطابق آمارهای موجود، در سال 1399 کل تعداد مراجعات به بخش درمان سازمان تأمین‌اجتماعی در دو بخش درمان مستقیم و غیرمستقیم 413 میلیون بار مراجعه بوده که این رقم در سال 1401 به 508 میلیون بار مراجعه رسیده است. این آمار نشان می‌دهد که پاسخ‌دهی حوزه درمان سازمان به نیازهای بیمه‌شدگان، حدود 20 درصد در این بازه زمانی نسبتاً کوتاه افزایش پیدا کرده است. نکته جالب توجه این‌که در این افزایش؛ سهم درمان مستقیم بیشتر بوده است به این صورت که مراجعات سرپایی در درمان مستقیم، یک و نیم برابر و در درمان غیرمستقیم 1.2 برابر شده است. سهم پاسخ‌دهی درمان مستقیم به مراجعات بستری نیز رشد بیشتری پیدا کرده و 1.4 برابر بیشتر شده در حالی‌که مراجعات بستری به درمان غیرمستقیم تقریباً ثابت مانده است.

وی افزود: ارزیابی خدمات مراکز درمانی سازمان تأمین‌اجتماعی در قالب اعتباربخشی مراکز درمانی سازمان تأمین‌اجتماعی، توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی  در قالب 11 محور با بیش از 500 سنجه مختلف، به‌صورت مرتب انجام می‌شود.  بخش درمان سازمان تأمین‌اجتماعی در این ارزیابی‌ها اعتبار بسیار خوبی کسب کرده  به این شکل که 87 درصد مراکز درمانی ما درجه یک هستند و حتی 6 بیمارستان ملکی نیز برای دریافت درجه یک عالی معرفی شده‌اند و فرایند ارزیابی آنها در دست اقدام است. بخش درمان تأمین‌اجتماعی در اجرای سایر استانداردهای حوزه بهداشت و درمان مانند طرح بیمارستان سبز نیز پیشروترین سازمان است که افتخاری ملی است.

فضایلی با اعلام اینکه متأثر از افزایش مراجعات بیمه‌شدگان و نیز رشد هزینه‌های تولید و افزایش تعرفه‌های خدمات سلامت، مصارف بخش درمان سازمان تأمین‌اجتماعی از 31 هزار میلیارد تومان در سال 99 به 83 هزار میلیارد تومان در سال 1401 افزایش پیدا کرده است و پیش‌بینی شده در سال‌جاری بدون احتساب هزینه‌های دارویار که توسط دولت پرداخت می‌شود، به بالاتر از 113.5 هزار میلیارد تومان بالغ شود، افزود: در شروع فعالیت دولت سیزدهم، بخش درمان سازمان با تبعات برخی بحران‌های باقی‌مانده از قبل همچون تبعات بحران همه‌گیری کرونا و تلاطم‌های وضعیت عمومی اقتصاد کشور  مواجه بود و کسری منابع و شرایط ناشی از تسری سیاست آزادسازی قیمت ارز به حوزه سلامت کشور، در حوزه درمان سازمان هم تبعاتی داشت مثل افزایش قیمت تجهیزات پزشکی، دارو، مواد اولیه، ملزومات پزشکی و حتی هزینه‌های مصرفی مثل تأمین غذای بیمارستان‌ها. همچنین افزایش شدید هزینه‌های ساخت‌وساز، اجرا یا تکمیل برخی پروژه‌های عمرانی سازمان تأمین‌اجتماعی را به تعویق انداخته بود. این شرایط به همراه موارد دیگری مانند کمبود نیروی متخصص و دشواری جذب و نگهداشت نیروی انسانی، فرسودگی و استهلاک مراکز درمانی و تجهیزات فنی و... بخش درمان سازمان را در ایفای وظایف محوله به چالش کشیده بودند که برخی از آنها همچنان از مشکلات جدی در مسیر ارائه و اعتلای خدمت محسوب می‌شوند.

وی افزود: برای مقابله با چالش‌ها و به‌منظور صیانت از بیمه‌شدگان در برابر تکانه‌های اجتماعی و اقتصادی و ازجمله هزینه‌های درمان، در ابتدای فعالیت دولت سیزدهم و مدیریت جدید سازمان تأمین‌اجتماعی، برخی اهداف تحولی مانند توسعه کمی و کیفی خدمات و تعهدات درمانی، صیانت مالی از بیمه‌شدگان، کنترل مصارف و هزینه‌های درمان و استقرار نظام سلامت هوشمند تبیین و حرکت در این مسیر آغاز شد. یکی از اقدامات مؤثر در این حوزه، بازنگری در سطح‌بندی خدمات بود. سطح‌بندی خدمات تبلور عدالت در توزیع امکانات درمانی است. لذا برای توسعه کمی و کیفی خدمات درمانی، ضوابط سطح‌بندی خدمات درمانی سازمان تأمین‌اجتماعی پس از تقریباً 25 سال بازبینی شد. در رویکرد قبلی، سطح‌بندی خدمات صرفاً بر اساس تعداد بیمه‌شدگان بود ولی در رویکرد جدید، ظرفیت‌های درمان غیرمستقیم در محاسبات سطح‌بندی اضافه و نُرم‌های درمانی نیز بازبینی شده است.

فضائلی همچنین گفت: صیانت مالی از بیمه‌شدگان یکی دیگر از اهداف و کار نوینی بود که شروع شد. به این منظور در جهت دسترسی عادلانه به خدمات درمانی، مصوب شد که در سراسر کشور در شهرستان‌هایی که سازمان تأمین‌اجتماعی مرکز درمانی بستری ملکی نداشته باشد، بیمه‌شدگان خدمات بستری را به‌صورت 100 درصد رایگان از بیمارستان‌های دولتی و دانشگاهی دریافت کنند. به این شکل دسترسی به خدمات درمانی تسهیل شده و فشارهای اجتماعی و سیاسی برای توسعه مراکز درمانی بستری که بسیار پُر هزینه است، کاهش پیدا کرده است.

مدیرکل ارزیابی و تعالی خدمات درمانی معاونت درمان سازمان تأمین‌اجتماعی همچنین گفت: یکی دیگر از برنامه‌ها، تعامل با وزارت بهداشت و راه‌اندازی صندوقی ویژه بیماری‌های صعب‌العلاج برای افزایش دسترسی بیمه‌شدگان بود. البته سازمان تأمین‌اجتماعی از سال 1380 هزینه‌های برخی بیماری‌های صعب‌العلاج را از محل منابع خود تقبل کرده بود ولی با ایجاد این صندوق در چارچوب وظایف حاکمیتی دولت، امکان ارائه حفاظت مالی جامع‌تر و کامل‌تر از این‌گونه بیماران و استفاده از ظرفیت‌های همکاری بین‌بخشی فراهم شده است. همچنین، با تشکیل کمیته همسویی بیمه‌ها که سازمان تأمین‌اجتماعی یکی از محورهای اصلی آن است، امکان مناسبی برای تقویت سیاستگذاری نظام بیمه‌ای مبتنی بر الزامات و منطق کارشناسی، فراهم شده است. توسعه کمی و کیفی خدمات درمانی، اضافه شدن اقلام دارویی جدید به تعهدات سازمان‌های بیمه‌گر پایه، راه‌اندازی کلینیک‌های فشار خون و دیابت در درمان مستقیم و برگزاری جلسات هماهنگی با وزارت بهداشت به‌منظور هدفمندتر شدن برنامه‌های ملی غربالگری از دیگر اقدامات بوده است. تقویت برنامه‌های غربالگری بیماری، می‌تواند با شناسایی زودهنگام، باعث پیشگیری از تبعات بسیار دردناک و در عین حال پرهزینه بیماری‌ها شود.

وی افزود: تعامل و همکاری با وزارت بهداشت برای استقرار نظام مراقبت‌های مدیریت شده در قالب برنامه‌های همچون پزشک خانواده و اخیراً مراقب سلامت و نظام ارجاع از دیگر فعالیت‌های مهم این سال‌ها در بخش درمان تأمین‌اجتماعی بوده است. مطابق آخرین آمارهای وزارت بهداشت تاکنون 25 میلیون نفر از جمعیت کشور در 180 شهرستان تحت پوشش نظام سلامت خانواده قرار گرفته‌اند و مقرر است تا آخر امسال این رقم به 50 میلیون نفر برسد. ضمن آن‌که پیش‌بینی می‌شود اجرای این برنامه باعث ساماندهی وضعیت مراقبت درمانی جمعیت کشور شود، تأمین‌اجتماعی نیز با توجه به جایگاه بی بدیل خود در نظام سلامت، در استقرار موفق این برنامه که می‌تواند فرصت خوبی برای مدیریت بیماری‌های بیمه‌شدگان فراهم کند، در سطح خدمات درمانی و تخصصی مشارکت جدی خواهد داشت. اکنون نسخه الکترونیک تقریباً به‌طور صددرصد در کشور اجرا شده و اخیراً نیز سامانه ارجاع  الکترونیک سازمان تأمین‌اجتماعی به تأیید وزارت بهداشت رسید و به این ترتیب، قابلیت اجرایی شدن در سطح ملی را دارا شده است. این سامانه امکان آن را فراهم می‌سازد که  بیماران به‌صورت الکترونیک به سطوح بالاتر خدمت حتی در سایر مراکز درمانی تخصصی اعم از ملکی و دانشگاهی ارجاع داده شوند و روند درمان قابل پیگیری باشد. این کار، بسیار بزرگی است.

فضایلی در مورد برنامه‌های آتی حوزه درمان سازمان تأمین‌اجتماعی گفت: یکی از برنامه‌های ما برای آینده، تقویت تعامل با تولیت نظام سلامت و سایر ذی‌نفعان اعم از بیمه‌شدگان و ارائه‌دهندگان خدمات سلامتی است تا بتوانیم خدمات تأمین‌اجتماعی را در حوزه فرابخشی با تقویت زیرساخت‌های مورد نیاز از نظر سلامت الکترونیک، پایداری مالی، سیاست‌گذاری مبتنی بر شواهد، کاهش حوادث شغلی و دستیابی به افق چشم‌انداز عدم وقوع حادثه شغلی یا همان Ziro vision و بهره‌گیری بیشتر از ظرفیت‌های موجود درمانی  نظام سلامت کشور توسعه بدهیم. توسعه و تعامل با نهادهای پژوهشی و آموزشی در راستای تقویت زیرساخت‌های سیاستگذاری مبتنی بر شواهد ازدیگر برنامه‌های این حوزه است. همچنین، تقویت تعامل با حوزه‌های پشتیبان بخش درمان در داخل سازمان تأمین‌اجتماعی از طریق ایجاد کمیته‌های مختلف مثل کمیته بازنگری در نظام پرداخت به پزشکان و نیز ایجاد کارگروه تعرفه‌ها و بازنگری و اصلاح وضعیت تعرفه‌ها به‌منظور قیمت‌گذاری درست و دقیق خدمات درمانی نیز از طرح‌های در دست اجراست. در آستانه اجرای برنامه هفتم توسعه و در راستای استقرار سیاست‌های کلی سلامت، امیدواریم با تقویت ظرفیت‌های همکاری‌های بین بخشی و در چارچوب نظام جامع رفاه و تأمین‌اجتماعی، شرایطی فراهم شود که سلامتی همه آحاد جامعه فراهم شده و چنانچه فردی نیز دچار بیماری شد، به جز رنج بیماری دغدغه دیگری در خصوص تأمین هزینه‌ها یا دسترسی و بهره‌مندی از خدمات مناسب و با کیفیت نداشته باشد.