معنای متفاوت شهریورماه برای مستاجرین

شهریورماه برای همه آنهایی که مستاجر هستند یک معنای ویژه دارد، معنایی که تا مستاجر نباشید نمی‌توانید آن را درک کنید. شهریورماه یعنی زمان خانه به دوشی بی‌سرپناهان!! یعنی در کوچه پس کوچه گشتن به دنبال یک خانه نقلی ارزان‌قیمت که صاحبخانه در آن حضور نداشته باشد.

مسکن را باید یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های خانوارهای ایرانی عنوان کنیم. در واقع در سبد خانوار ایرانی شهرنشین، مسکن بیشترین هزینه را به خود اختصاص داده است. همین چند وقت پیش بود که بانک مرکزی گزارشی مفصل در خصوص میزان هزینه خانوارهای شهری در حوزه مسکن را منتشر کرد.

بر اساس این گزارش هر خانواده ایرانی در سال 1393 به طور متوسط سالانه تقریبا 33 میلیون تومان هزینه داشته است که نسبت به سال 92 رشد 15.6 درصدی را نشان می‌دهد. در این میان اما بیش از 33 درصد این هزینه یعنی تقریبا 10 میلیون تومان مختص مسکن و تامین آب، برق و گاز ساختمان بوده است.

همچنین بررسی‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد در سال 93 نزدیک به 65 درصد مردم ایران صاحبخانه هستند اما بیش از 25 درصد اجاره‌نشینی را تجربه می‌کنند. البته باید عنوان کنیم که این آمار کلان جامعه ایرانی را مورد بررسی قرار داده است اما اگر بخواهیم به تفکیک در مورد کلان‌شهرها صحبت کنیم باید گفت نرخ اجاره‌نشینی در این شهرها بیش از متوسط کشوری است و این مسئله نیز به دلیل بالا بودن قیمت زمین در این کلان‌شهرهاست.

در چند سال اخیر نیز و با شکست نسبی سیاست‌های مسکن مهر به دلیل تغییر رویه دولت جدید، اوضاع مسکن رو به وخامت گذاشته است. از یک سو به دلیل رکود در بازار مسکن، ساخت‌و‌ساز‌ها متوقف شده است و از سوی دیگر به دلیل پایین بودن نرخ سود‌دهی بانک‌ها به سپرده‌های سرمایه‌گذاری صاحبان خانه هیچ تمایلی برای افزایش میزان رهن نداشته و درصدد دریافت اجاره از مستاجران خود هستند و این به معنای تشدید چالش‌های مستاجران در کلان‌شهرهایی همچون قم است.

این روزها اگر سری به برخی بنگاه‌های معاملات ملکی قم بزنید از اوضاع داغ بازار اجاره در کنار بازار کساد خرید و فروش مسکن آگاه خواهید شد.

محمدرضا علیزاده یکی از کارشناسان فعال در بنگاه‌های معاملات ملکی شهر قم است که در تحلیل بازار مسکن در شهر قم بیان کرد: بازار مسکن شهر قم نیز به مانند دیگر کلان‌شهر‌ها از مقطعی که دولت سیاست‌های انقباضی مالی را در دستور کار خود قرار داده رو به رکود رفته است.

وی با اشاره به اینکه این رکود موجب شده است تا قیمت فروش مسکن تا حدود زیادی کاهش پیدا کند، خاطرنشان کرد: با این حال برخی از افرادی که سرمایه زیادی را وارد حوزه مسکن کرده‌اند حاضر نیستند با این قیمت‌ها خانه‌های خود را به فروش برسانند و عملا یک بن‌بست در این بازار پدید آمده است و اقدامات دولت در افزایش میزان تسهیلات مسکن نیز کمکی برای بهبود و رونق بازار نکرده است.

علیزاده به بازار رهن و اجاره مسکن در شهر قم اشاره کرد و اضافه کرد: فصل تابستان و به ویژه شهریور ماه اوج نقل و انتقالات مستاجران است و همین مسئله موجی شده است تا قیمت اجاره رشد 10 درصدی داشته باشد.

این کارشناس مسکن با اشاره به اینکه به دلیل پائین بودن نرخ سپرده‌ها صاحب‌خانه‌ها تمایل چندانی برای دریافت ودیعه مسکن ندارند، گفت: این مسئله موجب شده است تا فشار بیشتری بر روی مستاجران وارد شود، چرا که آنها مجبور هستند به هر قیمتی یک واحد مسکونی مناسب برای خود دست و پا کنند و لذا گاهی باید از برخی هزینه‌های خود بکاهند تا بتوانند اجاره مسکن را تامین کند. در برخی مناطق قم از جمله خیابان صفائیه‌ برخی از صاحب‌خانه‌ها تا 50 درصد اجاره‌بها را افزایش داده‌اند.

وی بیان کرد: البته میزان افزایش اجاره در نقاط مختلف شهر قم از جمله بلوار امین، 45 متری صدوق و مناطق دیگری مثل 19 دی حدود 30 درصد افزایش یافته است. افزایش اجاره بها در مناطق کمتر برخوردار به ویژه در مناطق دو و 6 حدود 15 تا 20 درصد بوده است. در منطقه پردیسان نیز با توجه به بالا بودن میزان واحدهای خالی، تقریبا اجاره بها تغییر چشمگیری نداشته است و افزایش‌ها جزئی بوده است.

خداداد معینی و همسرش نیز که برای اجاره مسکن در یکی از بنگاه‌های معاملات ملکی قم حضور یافته‌اند به خبرنگار فارس گفت: قیمت‌ها، نسبتا بالا است و مجبور هستیم که در یک خانه کوچک زندگی جدید خود را آغاز کنیم.

وی با اشاره به اینکه نمی‌توان تمام مشکلات را هم به گردن صاحب‌خانه‌ها انداخت، افزود: اگر میزان دستمزدها در ایران مطابق افزایش قیمت تورم بالا می‌رفت بسیاری از مشکلات طبقه متوسط و ضعیف جامعه در زمینه مسکن حل می‌شد، چراکه صاحب خانه‌ها نرخ اجاره‌ها را با تورم افزایش می‌دهند در حالی که طی چند سال اخیر همواره افزایش حقوق و دستمزدها زیر نرخ تورم بوده است.

معینی که کارمند یکی از ادارات دولتی در قم است، ادامه داد: ما واقعا این انتظار را از دولت داریم که میزان تسهیلات مسکن را افزایش داده و زمان بازپرداخت‌ها را نیز بلند‌تر کند تا جوانان بتوانند حداقل بخشی از هزینه‌های خرید مسکن را تامین کند.

سلیمه افشاری نیز که مادر یک خانواده به نسبت پرجمعیت است و برای اجاره مسکن به بنگاهی در پردیسان مراجعه کرده است به خبرنگار فارس گفت: واقعا قیمت اجاره‌ها در قم بالا رفته است و به همین خاطر من تصمیم گرفتم تا در پردیسان دنبال خانه باشیم با اینکه هر روز باید مسافت زیادی را تا مرکز شهر طی کنم.

وی با انتقاد جدی از مسئولان که برنامه جامعی برای بهبود وضعیت اجاره مسکن ندارند و نظارتی هم اعمال نمی‌شود، گفت: خانواده ما 5 نفره است و همین مسئله باعث شده تا من حداقل به یک خانه بالای 100 متر نیاز داشته باشم اما قیمت‌ها به حدی بالاست که مجبور می‌شویم به خانه کوچک‌تر هم قناعت کنیم.

از این روست که باید گفت امروز مسکن به یک چالش بزرگ برای بسیاری از خانوارهای قمی تبدیل شده است. در حالی که بخش عمده‌ای از خانواده‌های قمی به ویژه اقشار جوان هنوز نتوانسته‌اند مسکن مناسبی برای خود تهیه کنند و به تدریج متقاضیان دهه 60 و 70 نیز به بازار تقاضای مسکن افزوده می‌شوند که این خود می‌تواند اوضاع مسکن را وخیم‌تر کند.

امروز تجربه برخی از کشورهای پیشرو نشان می‌دهد که دولت‌ها نقش مهمی در ساماندهی بازار مسکن دارند و می‌توانند مانع از احتکار مسکن از سوی فروشندگان و همچنین بهبود و افزایش تسهیلات مسکن شوند. به طور قطع اگر دولت بتواند تسهیلات مسکن را افزایش دهد وضعیت مسکن چه در بازار اجاره و چه در بازار خرید و فروش بهبود پیدا می‌کند.

از سوی دیگر باید موضوع مسکن مهر نیز سرانجام به یک نتیجه مشخص برسد. امروز در بسیاری از کلان‌شهر‌ها و به ویژه شهر قم شهرک‌های اقماری طراحی شده است که به دلیل تغییر سیاست دولت، عملا تکمیل زیرساخت‌های آن متوقف شده و اغلب شهروندان علاقه‌ای برای زندگی در این شهرهای نوساز ندارند. البته انتظار می‌رود دولت با یک عزم جهادی سرنوشت مسکن مهر را به انتها برساند تا مردم و به ویژه قشر جوان بتوانند با هزینه کمتری به مسکن مطلوب خود دسترسی داشته باشند.