ایران در شدیدترین فشار برای تولید غذا از نظر آب قرار دارد
معاون وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه به طور میانگین حدود ۴۵ درصد از آب مصرفی کشاورزی به طور مؤثر توسط گیاه استفاده می‌شود، گفت: ایران برای تولید غذا در شدیدترین فشار از نظر آب قرار دارد.
وی با بیان اینکه حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد منابع آب شیرین در دسترس جهان در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، افزود: این در حالی است که به طور میانگین تنها حدود ۴۵ درصد آب مصرفی کشاورزی به طور مؤثر توسط گیاه مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ بنابراین افزایش کارآیی مصرف آب از طریق بهره‌وری با حفظ منابع پایه و محیط‌زیست، امری گریزناپذیر است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: برای تأمین غذا در کشورهای در حال توسعه مقدار تولید در اراضی فاریاب (آبی) تا سال ۲۰۳۰ باید ۸۰ درصد افزایش یابد؛ به نظر می‌رسد که تنها چاره کار، مدیریت بهینه منابع آب موجود باشد.
اکبری با اشاره به اینکه رشد کنونی جمعیت جهان گویای این است که تولیدات کشاورزی در سال‌های پیش‌رو باید به مقدار زیادی افزایش یابد تا سرانه موادغذایی در اندازه کنونی باقی بماند، اضافه کرد: بی‌تردید نقش آبیاری در این رهگذر بسیار ارزنده خواهد بود. در بیشتر کشورهای در حال توسعه نزدیک به تمامی آب موجود مورد استفاده قرار گرفته است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه سطح زیرکشت اراضی فاریاب (آبی جهان) در سال ۲۰۱۲ به ۳۲۴ میلیون هکتار رسیده است، گفت: ایران با حدود ۸.۷ میلیون هکتار، رتبه پنجم جهانی را در این زمینه دارد، اگر مقدار سرانه زمین‌های فاریاب در نظر گرفته شود، ایران به مقام نخست جهانی می‌رسد؛ به عبارتی دیگر ایران در شدیدترین فشار برای تولید غذا از نظر آب قرار دارد.
وی همچنین با اشاره به اینکه اراضی آبی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک جهان در معرض شور و زهدار شدن هستند، گفت: برآورد شده است که از این راه سالانه ۲ تا ۴ میلیون هکتار از اراضی فاریاب (آبی جهان) از چرخه بهره‌برداری خارج می‌شود.
اکبری با اشاره به اینکه در دنیا نزدیک به ۴۰ درصد از غذای مردم جهان در اراضی فاریاب تولید می‌شود، ادامه داد: تنها نزدیک به ۱۳ درصد از این زمین‌ها دارای سامانه زهکشی هستند؛ ابداع قنات توسط ایرانیان و جلوگیری از زهدار شدن اراضی توسط این سازه، بیانگر ضرورت زهکشی از گذشته‌های دور در ایران است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی ادامه داد: بنا بر عقیده سازمان خوار و بار کشاورزی جهانی (فائو)، قدمت زهکشی به ۹۰۰۰ سال پیش در بین‌النهرین می‌رسد که گویای این تفکر از گذشته‌های دور در این منطقه است.
این مقام مسئول در وزارت جهاد کشاورزی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه در ایران اجرای زهکشی زیرزمینی از نزدیک ۶۰ سال پیش در خوزستان آغاز شده و سطح آن امروزه به حدود ۴۰۰ هزار هکتار رسیده است، گفت: حدود ۶۰ درصد زمین زهکشی‌های ایران در خوزستان قرار دارد؛ ضمن اینکه بیشترین مقدار زهکشی برای کشت نیشکر بوده است. در چند سال آینده نیز حدود ۳۵۰ هزار هکتار دیگر به این سطح افزوده خواهد شد.
اکبری تصریح کرد: در حال حاضر عظیم‌ترین طرح زهکشی آسیا در قالب طرح ۵۵۰ هزار هکتاری احیاء و توسعه اراضی کشاورزی استان‌های خوزستان و ایلام در مرحله اجرا است.
وی اضافه کرد: با تجارب ارزنده‌ای که در خوزستان متخصصان زهکشی اعم از دانشگاهیان، محققین، کشت و صنعت‌های نیشکر و مهندسان مشاور کسب کرده‌اند، ضریب زهکشی خود را در طراحی از ۵.۵ تا ۶ میلیمتر در روز به نزدیک ۲.۵ میلیمتر در روز رسانده‌ایم و عمق زهکشی‌های خود را نیز کاهش داده‌ایم. علاوه بر این جهت تخلیه کمتر زهاب و تخریب محیط‌زیست، خطوط لوله در شبکه‌های آبیاری استفاده شده و برای استفاده بهینه از منابع آب، اجرای آبیاری تحت فشار مد نظر قرار گرفته که این اقدامات موجب تخریب کمتر محیط‌زیست شده است.
بیشترین مشکل ما شوری بیش زیاد خاک است
معاون وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه بیشترین مشکل ما شوری بیش از اندازه خاک است، گفت: هنوز بزرگترین مشکلات زهکشی ما مانند دیگر نقاط جهان در ارتباط با مسائل محیط‌زیست است و ما با حجم بیش از اندازه زهاب روبرو هستیم؛ زهابی که علاوه بر بقایای کود، سم و آلایندگی‌های دیگر، شوری بالایی دارد و این موضوع موجب شده که در پایین‌دست کیفیت زهاب نامناسب شود و رودخانه‌ها و منابع دیگر پذیرنده زهاب را آلوده کند.
اکبری با تأکید بر اینکه زهکشی آلوده‌کننده محیط‌زیست است و هزینه‌های مالی و اجتماعی بالایی نیز دارد، ادامه داد: ما باید به دنبال روش‌های زهکشی دوستدار محیط‌زیست باشیم یا این روش‌ها را باید با زهکشی زیرزمینی متداول، تلفیق کنیم. به نظر می‌رسد می‌توان در برخی مناطق از زهکشی زیستی و تلفیق کشت درخت و زراعت استفاده کرد. بدیهی است که ابتدا باید در این زمینه تحقیقات محلی بیشتری انجام شود.
وی افزود: البته تحقیقاتی در استان خوزستان بر روی محصول نیشکر انجام شده که نتایج آن نیز مثبت بوده، به طوری که هم حجم زهاب کم شده و هم میزان شوری کاهش یافته؛ از طرف دیگر نیز آبیاری به نصف تقلیل یافته است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه کاربرد زهکشی کنترل شده در زمین‌های کم‌شیب جنوب خوزستان مانند بسیاری از کشورهای دیگر جهان می‌تواند امیدبخش باشد، تصریح کرد: امیدوارم میزگردی که برای روش‌های جایگزین زهکشی پیش‌بینی شده است، بتواند راهنمایی برای ما و کشورهای دیگر مناطق خشک باشد.
به گزارش مهر، سیزدهمین همایش بین‌المللی زهکشی از امروز (۱۴ اسفند ماه) در اهواز کار خود را آغاز کرده و برگزاری آن تا هفتم مارس (۱۷ اسفند ماه) ادامه دارد. همچنین در این همایش کارشناسانی از ۲۲ کشور جهان حضور دارند./مهر
