جزئیات جدید از سهام عدالت

در تعیین تکلیف سهام عدالت تاخیر نداشتیم با توجه به این که دوره 10 ساله سهام عدالت در پایان سال 94 تمام شد، آیا می توان گفت که در واگذاری آن سهام تاکنون حدود دو سال تاخیر شده است؟ البته با توجه به دوره زمانی لازم برای برگزاری مجمع شرکت ها و واریز سود، دریافت سود ممکن نبود اما نمی شد قابلیت خرید و فروش زودتر ایجاد شود تا هرکس خواست، آن را بفروشد و هر کس تمایل داشت صبر کند و تا پایان سال سود بگیرد؟ تاخیر به آن مفهوم وجود ندارد. برای آزادسازی باید ابتدا تکلیف سود 10 ساله مشخص می شد. یعنی باید تقریبا تا انتهای سال 95 صبر می کردیم تا سود شرکت ها و میزان پوشش ارزش اسمی سهم از محل سود مشخص شود؛ بنابراین تا پایان 95 امکان پیگیری آزادسازی وجود نداشت.

پولمان را به زور از شرکت ها گرفتیم تا پایان سال گذشته حدود 24 هزار میلیارد تومان از شرکت ها سود جذب شد. سبحانی توضیح می دهد، این رقم در ابتدای این دولت شش هزارو 200 میلیارد تومان بوده است و در سه ساله این دولت 17 هزارو 800 میلیارد تومان بوده است. سازمان خصوصی سازی در ابتدای دولت یازدهم شش هزار و 600 میلیارد تومان از شرکت ها طلب داشت. از شرکت ها طلب داشتیم اما پرداخت نمی کردند. سازمان خصوصی سازی در دوره جدید یک کمیته معوقات تشکیل داد و طی سال های اخیر، معوقات را از شش هزار و 600 به 70 میلیارد تومان کاهش دادیم. ارزش روز سهام عدالت در حال نوسان است؛ از 1.6 تا 2.5 میلیون تومان

آیا برآوردی از ارزش روز سهام عدالت دارید؟ این ارزش در نوسان است. ارزش روز سهام اکنون حدود دوبرابر یعنی دو میلیون تومان است. البته در دوره ای به 2.2، 2.4 و 2.5 میلیون تومان هم رسید و در دوره ای هم ارزش آن کاهش یافت و به 1.6 میلیون تومان رسید. ارزش سهام شرکت ها در بورس متغیر است و ممکن است کاهش یا افزایش یابد. الان حدود دو برابر است. در قانون قبلی، مردم "باید" باقی مانده اقساط را پرداخت می کردند لطفا درباره فراخوانی که برای تسویه باقی مانده ارزش اسمی سهام عدالت انجام شد، توضیح دهید، آیا روش دیگری برای تسویه ارزش اسمی سهام نبود؟ چون به نظر می رسد که تعداد خیلی کمی از مردم، برای پرداخت مابقی ارزش اسمی سهام عدالت اقدام کرده باشند. با سود 24 هزار میلیاردی اخذ شده از شرکت ها، حدود 532 هزار تومان از هر سهم تسویه شد. یکی از بندهای قانونی سهام عدالت مربوط به سال 89 ، صریحا تاکید می‌کرد که اگر دردوره 10 ساله سهام عدالت آن یک میلیون تومان از محل سود بازپرداخت نشد، باقی مانده را مشمولان مکلف اند بپردازند. اما ما در 15 آذر 95، در شورای اصل 44 این مکلف اند را به می توانند تبدیل کردیم تا به مردم فشار وارد نشود. خلاصه آن که در اواخر سال گذشته به مردم فرصت دادیم آورده خود را در صورت تمایل تکمیل کنند.

مردم از افزایش سرمایه، استقبال نکردند؛ فقط 4 صدم درصد! البته از این آورده نقدی استقبال نشد. مجموع پولی که مردم برای افزایش سرمایه سهام عدالت خود واریز کردند حدود 7 میلیارد تومان است. ما پیش بینی می کردیم که مردم حدود 600 تا 700 میلیارد تومان برای افزایش سرمایه بیاورند اما حدود یک درصد این پیش بینی رقم خورد. {در خور ذکر است اگر همه 33 میلیون نفر (49 میلیون منهای 16 میلیون نفرِ دو دهک اول که معافیت دارند) به افزایش سرمایه حدود 470 هزار تومانی اقدام می کردند، باید حدود 15 هزار میلیارد تومان منابع جذب می شد، اما با آمار اعلام شده فقط 7 میلیارد تومانی، تنها 15 هزار نفر (معادل 4 صدم درصد) از حدود 33 میلیون سهام دار به افزایش سرمایه اقدام کرده اند.

تخصیص سود سهام معلق، عامل افزایش دوبرابری سود امسال درباره مبلغ سود پرداختی، اگر سود حدود چهار هزار میلیارد تومانی حاصل شده از شرکت ها را بر 49 میلیون نفر تقسیم کنیم، حدود 81 هزار تومان به هر نفر می رسد، چطور قرار است 130 تا 150 هزار تومان سود پرداخت شود؟ در مجموع حدود 4 هزار میلیارد تومان سود حاصل خواهد شد که ما 500 میلیون تومان را برای افزایش سرمایه و سه هزار و 500 میلیارد تومان را برای توزیع بین مشمولان در نظر گرفته ایم. این سود بین مشمولان به نسبت آورده نقدی توزیع خواهد شد؛ برای دو دهک اول و کسانی که آورده خود را تکمیل کرده اند، سود کامل یعنی 130 تا 150 هزار تومان واریز خواهد شد. کسانی نیز که آورده خود را افزایش ندادند یا افزایش داده، اما به یک میلیون تومان نرسانده اند، به همان نسبت سود تخصیص داده خواهد شد.

اگر امروز آورده را افزایش دهید، سود بیشتری نمی‌گیرد یعنی همه سود به مشمولان پرداخت می شود؟ به هر حال الان حدود نیمی از سهام بلاتکلیف است و باید بگوییم که مالک آن هنوز دولت است؛ دولت هیچ سودی بابت سهام خود دریافت نمی کند؟ سال 95 هیچ سودی به دولت تعلق نمی گیرد. در این شرایط چنان چه طی روزهای آتی، عده بیشتری با مراجعه با سایت آورده خود را تکمیل کنند، سهم هر نفر از سود کاهش خواهد یافت و ممکن است سود 130 یا 150 هزار تومانی قابل تحقق نباشد. این سود شامل کسانی که امروز و فردا آورده خود را تکمیل می کنند نمی شود. ما در اطلاع قبلی گفته بودیم که کسی که تا اسفند 95 افزایش سرمایه بدهد شامل سود کامل خواهد شد. بعدا در تبصره ای مصوب شد که به کسانی که تا فصل مجامع افزایش سرمایه بدهند، سود کامل پرداخت خواهد شد. البته امکان افزایش سرمایه وجود دارد اما برای سود سال بعد لحاظ خواهد شد.

مردم برای افزایش آورده، حق ندارند زمان آزادسازی پولشان را بدانند؟ سوال دیگر این که، مردم برای تصمیم گیری درباره افزایش سرمایه به اطلاع از زمان آزادسازی نیاز دارند. درست است که ارزش واقعی سهم بالاتر است و 500 هزار تومان افزایش سرمایه معادل یک میلیون تومان در بازار ارزش دارد و عملا بازدهی 100 درصدی برای مردم دارد اما مهم این است که این مبلغ کی آزاد خواهد شد. با توجه به این که هیچ زمانی برای آزادسازی اعلام نشده و 11 شرکت موجود در سبد سهام عدالت هم اصلا قیمت گذاری نشده اند، ممکن است چند سال طول بکشد و سهام آزاد نشود. در این شرایط اگر افراد 500 هزار تومان خودشان را در بازار دیگری سرمایه گذاری کنند ممکن است همین بازده 100 درصدی را در دو سال کسب کنند و پولشان هم نقد باشد. اما اکنون پولشان در سهام عدالت محبوس می شود. آیا این اجحاف در حق مردم نیست؟ این افزایش سرمایه اصلا اجبار نیست و کاملا اختیاری است. ثانیا الان آزادسازی دیگر در حیطه اختیار ما (سازمان خصوصی سازی) نیست و ما نمی توانیم اعلام آزادسازی خرید و فروش سهام بکنیم بلکه به مصوبه مجلس و دولت نیاز دارد. ما مواد 33 تا 36 اصل 44 را که مرتبط با سهام عدالت است بعد از چند صد ساعت کار کارشناسی اصلاح کردیم. این اصلاحیه اکنون در دولت مصوب شده، اما هنوز به مجلس نرفته است. اکنون منتظریم تا لایحه به مجلس برود و مجلس آن را مصوب کند یا این که مقامات ارشد کشور نظر بدهند و به قانون تبدیل بشود. ما پیش بینی می کنیم که آزادسازی در سال 97 انجام شود. سوال شما درست است اما ما نمی توانیم درباره زمان آزادسازی تضمین بدهیم بلکه پیش بینی می کنیم سال بعد انجام شود. شرکت های زیان ده از سهام عدالت خارج می شوند برای آزادسازی به قیمت گذاری 11 شرکت باقی مانده از سبد سهام عدالت نیاز داریم؛ آیا این کار هم از سوی سازمان خصوصی سازی انجام شده است؟ ممکن است این شرکت ها از سهام عدالت خارج شوند. چون این 11 تا سودده نیستند و برخی از آن ها هم از فهرست خارج شده اند. مثلا هما دیگر جزو پرتفوی سهام عدالت نیست و شرکت فنی مهندسی مکانیک خاک جایگزین شده است. پیش بینی ما این است که با توجه به فرایند و فضای موجود تا سال 97 آزاد شود. جزئیات نحوه آزادسازی سهام واگذاری در چه قالبی و چگونه خواهد بود؟ مردم چگونه می توانند اعمال مالکیت و خرید و فروش کنند؟ آزادسازی را در قالب صندوق های ETF دیده ایم و اصلا راهی جز این نیست؛ چرا که عملا امکان واگذاری سهام 60 شرکت بین 49 میلیون نفر به صورت دیگری وجود ندارد. تقریبا تمامی کارشناسان با واگذاری سهام عدالت از طریق صندوق قابل معامله در بورس (ETF) موافق بوده اند. یک صندوق مرکزی ایجاد و بعد، به واحدهایی تقسیم می شود تا قابل خرید و فروش باشد. خرید و فروش سهام بین مردم چگونه رخ خواهد داد؟ مثلا کسی که کد بورسی ندارد چگونه اعمال حاکمیت می کند؟ این ها همه در لایحه دیده شده است و سازمان بورس و تمام دولت در این زمینه هماهنگ هستند. صندوق ها تشکیل، واحدهای متفاوت با بخش های مختلف ایجاد و سهامی داده خواهد شد که قابلیت خرید و فروش در بورس را دارد.

ارزش همه سهم ها برابر خواهد بود فقط یک صندوق تشکیل می شود که همه 60 شرکت را در پرتفو دارد یا چندین صندوق هر کدام شامل تعدادی از شرکت ها؟ به بیان دیگر آیا ارزش واحدهای سرمایه گذاری متفاوت خواهد بود یا این که فقط یک صندوق است و ارزش همه برگ های سهام عدالت در تمام کشور یکسان خواهد بود؟ همه شرکت ها در یک سبد ریخته می شود. یعنی مالک هر برگ از همه 60 شرکت سهام دارد و ارزش برگه ها برابر خواهد بود؛ بنابراین ما پیشنهاد می کنیم که مردم آورده خود را تکمیل و هم از سود و هم از افزایش ارزش سهام استفاده کنند. حتی بعد از آزادسازی هم توصیه ما این است که سهام را نفروشند و شیرینی سهام عدالت در ذائقه مردم بماند. از همه مهم تر این که هدف سهام عدالت این است که فرهنگ سهام داری نهادینه شود. اگر مردم همین الان آورده را تکمیل کنند، سال آینده نسبت بیشتری از سود عملکرد سال 96 خواهند برد. با توجه به این که امسال سود سهام تعیین تکلیف نشده هم به مشمولان اختصاص یافته، سال بعد با توجه به تعیین تکلیف این سهام، سود هر سهم کاهش خواهد یافت؛ درست است؟ الان نمی شود ارزیابی کرد. به عملکرد شرکت ها بستگی دارد. احتمال ثبت نام مجدد سوال پایانی این که، تکلیف باقی مانده سهام بعد از 31 شهریور چه خواهد شد؟ به دولت برمی گردد؟ نه باقی مانده سهام فعلا به دولت برنمی گردد تا سود سال 96 را مشخص کنیم و توزیع شود. یعنی ممکن است فرصت افزایش آورده تمدید شود؟ تمدید نه به آن مفهوم! یعنی سر و سامان پیدا می کند. مثلا ما الان یک موضوع تحت عنوان ثبت نام جدید داریم. یعنی ممکن است بخشی از سهم نامعین فعلی، به کسانی تعلق بگیرد که ثبت نام جدید می کنند و بخشی به دولت برگردد. می دانید که راه ثبت نام جدید بسته نشده است. ما الان ثبت نام نداریم اما قانون گذار، یعنی شورای اصل 44، به ما گفته است که این جمعیت 49 میلیونی را تعیین تکلیف کنید و بعد ببینید که آیا می توانید ثبت نام جدید انجام بدهید یا نه؟ و اگر شدنی است با چه شرایطی؛ بنابراین نمی توان اسمش را تمدید گذاشت و باید صبر کرد و دید که شرایط چگونه خواهد شد.