افق روشن برای زندان و زندانیان در سخنان رئیس دستگاه قضا

به گزارش شمانیوز: اگر سخنان و دیدگاه های علمی و حقوقی رییس محترم قوه قضاییه را از زمان تصدی این منصب ، مروری دقیق بنمائیم، متوجه یک موضوع مهم و اساسی میشویم که همیشه مساله زندان و زندانیان مد نظر ایشان بوده است و سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور میبایستی در این خصوص گام موثری بردارد و در چهارچوب قوانین و مقررات و با رعایت اصل انضباط ، ساز و کار  

مترقی و مکتوبی را تنظیم نماید و پس از طی نمودن تشریفات خاص خود و تایید رییس محترم قوه قضاییه، به عنوان سند راهبردی واحد در سطح ملی و در تمام زندان های کشور مورد توجه و اجرا قرار بگیرد. 

سخنان اخیر رییس دستگاه قضا در فروردین ماه ۱۴۰۱ ، اقدام عملی و علمی ویژه را  از سوی سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور میطلبد. 

بازدیدهای مکرر و سر زده ی رییس قوه قضاییه از زندان های کشور امری بسیار ستودنی است . ملاقات های بدون تشریفات با زندانیان و خانواده های آنها و صدور دستورات قانونی فوری جهت پیگیری ، نشان از توجه جدی ایشان به این موضوع میباشد . 

 برای بنده خیلی جالب و قابل ستایش بود که در روزهای ابتدایی سال جدید و در تعطیلات نوروز  و چه بسا در شب ، بازدیدهای میدانی از زندان ها صورت میگیرد و در همان لحظه به صورت تلفنی با بنده به عنوان قاضی رسیدگی کننده تماس حاصل میشود و گزارش روند کار در مورد زندانیان اخذ میگردد و درخواست های زندانیان به صورت دقیق مورد توجه قرار میگیرد، این امر دلالت بر حساس بودن موضوع دارد. همین حساس بودن موضوع است که رئیس دستگاه قضا همیشه از مقامات قضایی درخواست بازدید از زندان ها و ملاقات با زندانیان مینمایند. 

با جدیت و قاطعیت تمام عرض کنم که حقوق افراد در بازداشتگاه اوین فراتر از موارد قانونی رعایت میگردد و این امر روزانه محسوس و قابل ملاحظه است و اقدامات رییس دستگاه قضا به عنوان یک الگو مورد توجه همه ماها میباشد و تمام تلاش شبانه روزی کادر قضایی و کادر زندان ، در راستای کمک به زندانیان و خانواده های محترم آنها در چهارچوب مقررات قانونی میباشد . 

نمونه بارز اقدامات دستگاه قضایی و بخصوص دادگستری کل استان تهران در خصوص افراد بازداشت شده در تهران بزرگ ( تحت قرارهای تامین کیفری کفالت ، وثیقه و بازداشت موقت) که محل تحمل بازداشت آنها در بازداشتگاه اوین میباشد، استقرار دادگاه کیفری در زندان اوین میباشد که در بسیاری از  جهات دارای آثار مثبت( هم برای فرد زندانی ، خانواده وی و خود زندان و ...) در رسیدگی به پرونده های زندانی دار میباشد که جا دارد همین جا از همکاران محترم دلسوز در دادگستری کل استان و سازمان زندان ها  در این خصوص تقدیر و تشکر بکنیم.

اقدامات جالب حاج آقا اژه ای ، بنده را به یاد سخنان زیبای مرحوم حضرت آیت الله هاشمی شاهرودی (ره) در خرداد ماه ۱۳۸۸ در همایش ملی نقش گردشگری و صنایع دستی در پیشگیری از وقوع جرم در جمع کثیری از خانواده‌های زندانیان، ‌مددجویان، کارآفرینان و حامیان زندانیان می اندازد که فرمودند : سازما‌ن زندان‌های ما در مقایسه با سایر نقاط دنیا بی‌نظیر است  . زندان در سیاست‌های کیفری اسلامی، جایگاه بسیار محدودی دارد

آیت الله هاشمی شاهرودی: با بیان این نکته که  امروز نظام ما هم در بعد قوه قضاییه و هم در بعد قوه مجریه نسبت به اصلاح زندانی و بازگشت آن به جامعه حساس است، گفتند: سیاست زندان‌زدایی در جامعه‌ به یک فرهنگ تبدیل شده است . رییس وقت قوه قضاییه با اشاره به این‌که کیفر زندان در سیاست‌های کیفری اسلامی، جایگاه بسیار محدودی دارد، یادآور شد: در فقه نورانی اسلام در سه چهار مورد از کیفر زندان بیشتر استفاده نشده و کیفرها به گونه‌ی دیگری قرار داده شده است. اساسا محکومیت کیفر زندان در تاریخ نظام‌های قضایی و حقوقی میراثی از نظام‌های طاغوتی است. رییس وقت دستگاه قضایی با تاکید بر این‌که سیاست نظام اسلامی مبتنی بر حبس زدایی است، افزود: اسلام زندان را در کیفرها به گونه‌ای تنظیم می‌کند که جنبه‌ی پیشگیری آن در درجه ی اول نسبت به شخص باشد که این همان اصل شخصی بودن مجازات است زیرا کیفر فقط باید برای بزه‌کار باشد و اگر به گونه‌ای شد که تاثیرات آن برای غیر بزه‌کار بیشتر باشد خلاف حق و عدالت است.  کیفر زندان، ‌خانواده‌ی شخص بزه‌دیده را مورد رنج قرار می‌دهد و بسیاری از خانواده‌های زندانیان در اثر زندانی شدن اشخاص بسیار اذیت شده و حیثیت قومی، محله‌ای و اجتماعی‌شان لکه‌دار می‌شود. بایکوت کردن یک نیرو در زندان اتلاف ظرفیت انسان زندانی است. وی کیفر زندان را دارای آثار سویی دانست و گفت: بنابراین در کیفرهای اسلامی بر تعزیرات، حدود و قصاص تاکید شده است. در قانون اساسی نیز منظور از زندان بیشتر تاکید بر اصلاح مجرمان و بازگشت آنان به جامعه است نه محبوس کردن آنها در یک جا.  امروز ما دارای نظام قضایی بی‌نظیر در بخش کیفری هستیم. همچنان از طرفی با سیاست جرم‌زدایی بسیاری از جرم‌ها به تخلف تبدیل شده و مجازات آنها از حبس به مجازات‌های جایگزین تبدیل شده است. رییس وقت قوه قضاییه با بیان این‌که بحمدالله امروز انواع تعزیر در قانون آمده است، تاکید کرد: تنها شکل تعزیر، ‌تعزیر بدنی نیست و بسیاری از مجازات‌های جایگزین از جمله محروم کردن فرد از برخی از امتیازات در این رابطه وجود دارد که قطعا اثرگذاری آن بیشتر از کیفر حبس است.  آیت الله هاشمی شاهرودی تصریح کرد: زندان هم برای بزه‌کار موجب فساد می‌شود زیرا زندانی بسیاری از جرایم را از مجرمان حرفه‌ای می‌آموزد و هم برای خانواده‌ی فرد و جامعه مفاسد به دنبال دارد. بزهکار باید اصلاح شود نه این‌که با رفتن به زندان به انحطاط کشیده شده و به مجرم حرفه‌ای تبدیل شود. این گونه خیال می‌شود که زندان دارای رعب بیشتری و اثرگذاری بیشتری است اما امروز در تجربه‌های دنیا ثابت شده که مجازات‌های جایگزین‌ کارآیی بیشتری دارد. وی با اشاره به این‌که مفهوم زندان و زندان‌بانی نیز در اسلام با سایر نقاط دنیا متفاوت است، گفت:‌ نظام و سیستم قضایی ما به دنیا می‌گوید که زندان جای شکنجه‌گری،‌انتقام‌جویی، اقرار گیری و اعتراف‌گیری نیست بلکه ندامتگاه است تا فرد اصلاح شده و به حالت اولیه‌ی خود بازگردد. رییس وقت قوه قضاییه با اشاره به اقدامات و عملکرد سازمان زندان‌ها خاطرنشان کرد: سازمان زندان‌ها سازمان‌ اصلاح و مراقبت است و بخش‌های فرهنگی این سازمان باید بسیار قوی شود. همچنین بخش اشتغال نیز باید افزون‌تر شود تا فرصت بازسازی و اصلاح را در درون زندان زیاد کند. امروز سازما‌ن زندان‌های ما در مقایسه با سایر نقاط دنیا بی‌نظیر است. امروز در زندان‌ها، زندانی مراحل آموزشی را طی می‌کند و این همان دید اسلامی است. رییس وقت قوه قضاییه افزود: شاید به روزی برسیم که سازمان زندان‌ها به سازمان مراقبت از زندانی در خارج از زندان تبدیل شود .  آیت الله هاشمی شاهرودی با اشاره به این‌که امروز نظام ما هم در بعد قوه قضاییه و هم در بعد قوه مجریه نسبت  به اصلاح زندانی و بازگشت آن به جامعه حساس است، افزود: سیاست زندان‌زدایی در جامعه‌ به یک فرهنگ تبدیل شده است. بحمدالله قوای سه گانه که این سیاست را قبول دارند در این جهت تلاش افزون‌تر کنند تا به قله‌ی این سیاست برسیم.

در پایان باید عرض کنم که به نظر بنده : 

سخنان و اقدامات اخیر رئیس محترم قوه قضاییه نشانگر این موضوع است که سازمان زندان‌ها به سازمان مراقبت از زندانی در خارج از زندان سوق پیدا کند و در این مسیر حرکت کند و این خود نیز نیازمند ساز و کار خاص میباشد و سیاست زندان‌زدایی در جامعه‌ به یک فرهنگ تبدیل شود . 

ان شاالله