ایران و چین صنعت خودروسازی روسیه را نجات می دهند؟

به گزارش «پارسینه»، با شروع جنگ روسیه علیه اوکراین، تقریباً تمام خودروسازان غربی از این کشور خارج شدند، سرمایه‌گذاری‌های خود را رها کردند، نمایندگی‌ها را بستند و ضمانت‌نامه‌های میلیون‌ها خودرو که به روس‌ها فروخته بودند را پاره کردند. علاوه بر آن، فروش خودرو‌های جدید داخلی ظرف چند ماه ۶۰ درصد کاهش یافت و حتی تولید برند‌های بومی روسیه، مانند لادا، در میان کمبود شدید قطعات وارداتی تقریباً متوقف شد.

بازار خودرو یکی از معدود حوزه‌ها در روسیه است که تحریم‌های غرب در آن تأثیر فوری داشت. امروزه صنعت خودروی روسیه متحول شده است و بازیگران جدید خارجی و داخلی به میدان آمده اند.

به گزارش روزنامه آمریکایی «کریستین ساینس مانیتور»، برگزارکنندگان نمایشگاه می‌گویند که رویداد امسال بزرگ‌تر از هر زمان دیگری بود، به‌طوری‌که تعداد زیادی از قطعه سازان و خودروسازان چینی به همراه تولیدکنندگان تازه وارد ایرانی، ترک و هندی جای شرکت‌های غربی را گرفتند. خودروساز روسی «آوتوتور» که قبلاً بی‌ام‌و و کیاس را مونتاژ می‌کرد، امسال طیفی از مدل‌های چینی را که تولید خواهد کرد به نمایش گذاشت، در حالی که دو خودروساز ایرانی که دهه‌ها تحریم‌ها را پشت سر گذاشته‌اند، اعلام کردند که قصد دارند تا محصولات خود را در بازار روسیه عرضه کنند.

آنا مانولوا، مدیر نمایشگاه می‌گوید: «نمایشگاه سرجایش است، جغرافیا تغییر کرده است.» وی افزود: «دوران بسیار سختی برای صنعت خودروسازی روسیه است که یکی از آسیب‌دیده ترین حوزه‌ها بر اثر تحریم‌ها بود. اما هر بحران یک فرصت هم هست.»

بازاری پرشور، اما گرفتار

در دوران اتحاد جماهیر شوروی، طیف کاملی از وسایل نقلیه داخلی تولید می‌شد، هرچند، خودرو‌های شوروی هرگز از نظر کیفیت با نمونه‌های غربی قابل مقایسه نبودند، و به اندازه کافی برای برآوردن تقاضای مصرف‌کنندگان هم تولید نمی‌شدند. یک شهروند معمولی شوروی معمولاً سال‌ها منتظر تحویل یک ژیگولی کوچک که بر اساس فیات طراحی شده بود، می‌ماند، در حالی که سدان ولگا که خودروی مهم تری بود، عمدتاً برای استفاده رسمی رزرو شده بود.

به همین دلیل، پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، روس‌ها فرهنگ خودروسواری را با شور و شوق فراوان پذیرفتند که شامل مدل‌های داخلی هم می‌شد.

خانم مانولوا می‌گوید: «خودرو‌های روسی همیشه بر بازار تسلط داشته اند. ممکن است در شهر ثروتمندی مانند مسکو خودرو‌های روسی زیادی نبینید، اما به هر شهر کوچکی که بروید، این خودرو‌ها تنها چیزی است که خواهید دید. لادا نه تنها اکنون، بلکه همیشه شماره یک بازار بوده است.

با وجود این، در حالی که تحریم‌های غرب به خاطر جنگ اوکراین در بیشتر زمینه‌های زندگی روزمره تاثیر چندانی نداشت، وقتی نوبت به نگهداری خودرو یا تلاش برای خرید خودروی جدید رسید، روس‌ها خیلی سریع آن را احساس کردند.

قیمت قطعات و خدمات افزایش یافت و این در حالی بود که بسیاری از خریداران مجبور بودند به یک خودروی دست دوم بسنده کنند. مدل‌های غربی درجه یک هنوز در دسترس بودند، اما باید با روش‌های نیمه‌قاچاقی معروف به «واردات موازی» و با قیمت‌های بسیار بالاتر و بدون ضمانت‌نامه استاندارد عرضه می‌شدند. خودرو‌های روسی همیشه طبق استاندارد‌های غربی نسبتاً ابتدایی بوده و فاقد گیربکس اتوماتیک بوده اند. اما اکنون به دلیل کمبود قطعات، آن‌ها بدون ترمز برقی، کیسه هوا و سایر امکانات نیز تولید می‌شوند.

ولادیمیر زینین، مدیر مالی یک انجمن بزرگ فروشندگان خودرو، می‌گوید: «وضعیت همچنان بد است، زیرا قیمت یک خودروی جدید تقریباً با یک [آپارتمان]نو برابر است.» او می‌گوید که شبکه نمایندگی‌های خودروی روسیه هنوز با مشکل مواجه است و بدون آن‌ها ارتباط منظم بین مصرف‌کنندگان، تولیدکنندگان و بانک‌ها همچنان دشوار است.

با این حال، فروش خودرو‌های جدید در سال جاری افزایش یافته است، اگرچه هنوز کمتر از سطح قبل از جنگ است. آقای زینین می‌گوید: «حداقل دیگر از اینکه مجبور باشیم ماشین‌هایمان را با اسب و کالسکه عوض کنیم نمی‌ترسیم، چیزی که یک سال پیش به نظر می‌رسید.»

انواع بازیگران جدید

بیشتر شرکت‌کنندگان در نمایشگاه خودروی امسال شرکت‌های سنتی روسی بودند که از تاثیر تحریم‌ها به خود می‌پیچیدند و به دنبال راه‌هایی فوری برای جایگزینی واردات یا شرکای خارجی جدید بودند. این نمایشگاه یک مکان اصلی برای یافتن مشتریان جدید، تامین کنندگان جایگزین یا پر کردن جای خالی شرکت‌های غربی در بازار بود. خانم مانولوا می‌گوید: «یک خلاء بزرگ وجود دارد و انواع افراد جدید آن را پر می‌کنند.».

اما این جابجایی بدون سختی نیست، به خصوص وقتی که صحبت از تغییر به مدل‌های جدید و ناآشنا می‌شود.

تلاش‌ها برای متقاعد کردن شرکت‌های تاکسیرانی به استفاده از خودرو‌های روسی به جای خودرو‌های کره‌ای ارزان‌قیمت  که در گذشته استفاده می‌کردند، با موانع جدی مواجه شده است. روزنامه نوویه ایزوستیا به نقل از صاحب یک شرکت تاکسیرانی می‌گوید با چند ماشین لادا گرانتا که خریده بود همیشه مشکل داشته است. به گفته او، این خودرو‌ها پس از ۴۰۰۰۰ کیلومتر شروع به خراب شدن کردند، برق کشی ضعیفی داشتند و رادیاتور‌های آن‌ها دائماً بیش از حد گرم می‌شد. تنها مزیت خودرو‌های روسی، قطعات یدکی ارزان بود.

سال گذشته، پس از خروج رنو از روسیه، شهرداری مسکو کارخانه بزرگ این خودروساز فرانسوی را تصاحب کرد. این کارخانه قبلاً یک ماشین جمع و جور زمان شوروی به نام مسکوویچ را تولید می‌کرد و شهردار مسکو سرگئی سوبیانین متعهد شد که این برند را در یک مدل مدرن تمام روسی به عنوان نمادی از مقاومت ملی معرفی کند.

اما خودرو‌هایی که اکنون کارخانه تولید می‌کند، در واقع مدل‌های چینی با نشان تجاری تازه هستند؛ واقعیتی که به نظر می‌رسد بر پیچیدگی‌های عمیق موجود در تحقق آرزوی کرملین برای بازسازی صنعت خودروسازی بومی روسیه تأکید می‌کند.

امیر کیان منش، یکی از مدیران ایران خودرو، می‌گوید سدان تارا که شرکت او به تازگی آن را به بازار روسیه معرفی کرده است، گزینه جذابی برای مصرف کنندگان خواهد بود. او اصرار دارد که قیمت آن قابل رقابت با لادا است، اما ویژگی‌های پیشرفته تری دارد که آن را با خودرو‌های غربی قابل مقایسه می‌کند.

او می‌گوید: «ایران ۳۰ سال است که تحت تحریم است و ما یاد گرفته ایم که چگونه با آن کنار بیاییم. تارا ۸۰ درصد تولید داخل است و فقط چند قطعه وارداتی دارد. روس‌ها ممکن است مونتاژ را بومی سازی کرده باشند، اما نه کل زنجیره تولید را مانند ما. آن‌ها راه درازی در پیش دارند.»

همه قبول دارند که بزرگترین برنده در احیای صنعت خودرو روسیه، چین است. خودرو‌های چینی، به ویژه خودرو‌های الکتریکی، به طور کلی در بازار‌های جهانی نفوذ چشمگیری داشته اند. آن‌ها در حال حاضر حدود نیمی از کل فروش خودرو‌های جدید در روسیه را به خود اختصاص داده اند و کارشناسان می‌گویند محبوبیت آن‌ها در حال افزایش است.

کارشناسان می‌گویند که شرکت‌های چینی همان مزیت‌هایی را دارند که قبلاً شرکت‌های غربی اراده می‌کردند، از جمله درباره ضمانت‌نامه‌ها و خدمات پس از فروش مطمئن. اما نظرسنجی انجام شده در میان رانندگان روسی نشان داد که ۴۴ درصد آن‌ها از ورقه نازک بدنه خودروها، قطعات الکترونیکی و رنگ آمیزی ضعیف خودرو‌ها و نامناسب بودن برای جاده‌های روسیه شکایت دارند.

یوگنی یسکوف، سردبیر مجله آنلاین «اوتو بیزینیس ریویو»، می‌گوید: «شما نمی‌توانید مدل‌های جدید را از اول طراحی کنید. این کار بسیار وقت گیر و گران است. بهترین چشم انداز ما در حال حاضر این است که تولید مدل‌های چینی را در مقیاس بزرگ به اینجا بیاوریم تا صنعت و بازار خود را احیا کنیم. ما به چینی‌ها نیاز داریم.»