بخور حضرت مریم به عنوان درمان بسیاری از بیماری‌های روانی مانند اوتیسم و سی پی شناخته شده است. متن پیش رو درباره کاربرد، محتوا و ریشه‌های روایی این بخور بحث می‌کند.
بخشی از روایاتی که از ائمه اطهار (ع) در کتاب‌های روایی باقی مانده است درباره مسائل پزشکی هستند. این گروه از روایات با اشاره به خوراکی‌های مختلف و تاثیرات آن‌ها بر بدن و بیماری‌ها به بهبود وضعیت سلامت در آن دوره کمک بسیاری کرده‌اند. این توصیه‌های پزشکی جامع نیستند و نمی‌توان از روایات ائمه یک مجموعه کامل تمهیدات پزشکی را استخراج کرد، اما همین نکاتی که بزرگان دین فرموده‌اند با توجه به اینکه در زمان حیات ائمه (ع) هیچ فناوری و تکنولوژی وجود نداشته است دقت بسیار بالایی داشته و در بسیاری از موارد کاربردی هستند. بخور حضرت مریم یکی از درمان‌هایی است که در دستور العمل‌های روایی به چشم می‌خورد.
کاربرد بخور حضرت مریم طبق نوشته‌هایی که درباره این بخور در دسترس هست ادعا می‌شود که بخور حضرت مریم شاخص‌ترین درمان دیوانگی، سی‌پی، خبل، اوتیسم و انواع بیماری‌هایی مانند آن‌هاست. این چند بیماری از جمله بیماری‌هایی هستند که در آن‌ها فعالیت مغز دچار اختلال می‌شود و
مشکلاتی که ایجاد می‌شود همگی از کارکرد مغز نشات می‌گیرند. بخور حضرت مریم به عنوان درمانگر بیماری صرع نیز در میان کارشناسان طب سنتی و اسلامی شناخته شده است.
بررسی روایی روایات و احادیث ائمه اطهار (ع) از ۱۴۰۰ سال پیش تا به حال فراز و نشیب‌های بسیاری را پشت سر گذاشته‌اند. هزاران هزار حدیث و روایت جعلی و بدون سند هم اکنون در کتاب‌های کتابخانه‌ها موجود است و به همین دلیل فق‌ها و کارشناسان علوم حدیث سالیان سال از تحقیقات و مطالعاتشان را صرف بررسی اسناد روایات می‌کنند. بررسی اعتبار روایات کار ساده‌ای نیست و از حساسیت زیادی برخوردار است. بخور حضرت مریم نیز از مواردی است که ریشه روایی دارد، اما این روایت باید توسط کارشناسان علوم دینی بررسی شوند. در ادامه به این بررسی می‌پردازیم.
متن حدیث حدیثی که به بخور حضرت مریم اشاره می‌کند در کتابی به نام "طب الائمه" نقل شده است و متن آن از این قرار است: «أبی جعفر الباقر علیه السلام انه وصف بخور مریم لام ولد له وذکر انه نافع لکل شئ من قبل الارواح من المس والخبل والجنون والمصروع والمأخوذ وغیر ذلک نافع مجرب باذن الله تعالی. قال لتأخذ لبانا أو
سندروسا وبزاق الفم وکور سندری وقشور الحنظل ومرمری وکبریت ابیض کسرة داخل المقل وسعد یمانی ویکسر فیه مر وشعر قنفذ مشبوث بقطران شامی قدر ثلاث قطرات تجمع ذلک کله ویصنع بخورا فانه جید نافعان شاء الله تعالی.» ترجمه: «امام باقر (ع) بخور حضرت مریم را برای کنیزی که از او فرزند داشتند معرفی می‌کنند، و فرمودند که این نفع دارد برای همه بیماری‌هایی که از ناحیه ارواح (جن و شیطان و روح) است، برای مس و خبل (سی‌پی) و دیوانگی و صرع و مأخوذ (کسی که به‌طور کامل کنترلش به دست جن افتاده) و دیگر مشکلات مانند این‌ها، مفید و مجرب است، به اذن خداوند، کندر یا سندروس و آب دهان و کَوَر سندری و پوست هندوانه ابوجهل و مُر مَری و گوگرد سفید و شکستگی داخل مقل و سعد یمن و در آن مُر خرد کن و موی جوجه‌تیغی آغشته شده به قطران شامی، به‌اندازه سه قطره، تمامی آن‌ها را جمع می‌کنی و مخلوط می‌کنی و از آن بخور درست می‌کنی، همانا به خواست خداوند خوب و نافع است.»
اعتبار حدیث بر اساس تحقیقات روایی بخور حضرت مریم از سند و اعتباری قوی برخوردار نیست. با مراجعه به نرم افزار‌های روایی که هم اکنون در خدمت کارشناسان دینی است می‌توان دریافت که
روایتی که درباره بخور حضرت مریم است سند بسیار ضعیفی دارد و مربوط به ائمه اطهار (ع) و امام محمد باقر (ع) نیست. این حدیث که در قرن چهارم هجری مطرح شده است در منابع اصلی و معتبر شیعه وجود ندارد و بعد از اولین نقل نیز فقا و محدثین بعدی به آن اهمیت نداده‌اند و دیگر نقل نشده است که نشان از ضعف سند این حدیث دارد.
محتوای بخور حضرت مریم آیت الله تبریزیان یکی از کارشناسان طب سنتی و اسلامی هستند. ایشان در یکی از درس‌هایشان محتوای بخور حضرت مریم را اینگونه بیان می‌کنند: "این روایت در کتاب‌های دیگر باکمی تفاوت آمده، در روایات دیگر که بعداً ذکر خواهد شد به‌جای کندر یا سندروس، کندر و سندروس آمده و به‌جای آب دهان، سنگ قمر آمده و به جای کور سندری، کور سندی آمده و به‌جای مر مری، مر بری، یا حزا بری آمده و به‌جای در آن مر خرد کن، در آن مر زیاد بریز آمده. سندروس شبیه کندر است، ولی درشت‌تر است و طعم آن تفاوت دارد، سنگ قمر نوعی سنگ است که در شب‌های مهتابی می‌درخشد، کور یا کور گندم نوعی گیاه است که برگ گردی دارد ابتدا سبز است و بعد از خشک شدن قهوه‌ای می‌شود و کمی خار هم دارد و در عطاری‌ها وجود دارد و شاید خیار
تلخ هم به آن گفته شود، مُر مَری یعنی همان مر که معروف است، ولی، چون در روایت مُر تکرار شده احتمالاً صحیح همان حزا بری است که در نقل‌های دیگر آمده و به معنی جعفری وحشی یا مغدونس است البته در بعضی کتب آمده حزا یعنی دینارویه و زوفرا هم به آن می‌گویند، مقل ازرق نوعی صمغ است. مشکل اصلی در تهیه این مواد است برای مثال موی جوجه‌تیغی بسیار کم است و جمع‌آوری آن سخت است البته اگر منظور تیغ‌های جوجه‌تیغی باشد کار آسانی است و مشکل اصلی قطران شامی است که ماده سیاهی است که از سوزاندن تنه درخت أرز به دست می‌آید که در شام (سوریه) وجود دارد و در حال حاضر در دسترس نیست. " منبع: مجله ستاره
