پیروزی کدامیک به نفع ایران است؛ کلینتون یا ترامپ؟!
پیروزی هر یک از دو نامزد حزب دموکرات و جمهوری‌خواه می‌تواند مسیر متفاوتی را پیش روی سیاست خارجی آمریکا قرار دهد.
انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در تمامی ادوار گذشته از اهمیت و تأثیری فراتر از مرزهای جغرافیایی این کشور برخوردار بوده و اینکه کدام نامزد انتخاباتی با کدام دستورکار سیاسی و با چه ویژگی‌های شخصیتی وارد کاخ سفید شود، همواره مورد توجه کشورهای دیگر جهان قرار داشته است.
بر همین اساس، انتخابات ریاست جمهوری امسال آمریکا نیز مانند دوره‌های قبل این پرسش را در ذهن بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران سیاسی جهان مطرح کرده است که پیروزی هر یک از نامزدهای انتخاباتی حزب دموکرات و جمهوری‌خواه چه مسیری را پیش روی سیاست خارجی این کشور قرار خواهد داد و پیروزی کدام نامزد بیش از نامزد دیگر می‌تواند منافع کشور متبوع آنها را در جهان تامین کند.
در این میان، ایران نیز مانند هر کشور دیگری می‌تواند در این قضیه ذینفع باشد؛ هرچند تاریخ نشان داده است که دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه در رویکرد با یکدیگر متفاوت اما در راهکار، اهداف مشابهی را در سیاست خارجی قدرت‌طلبانه آمریکا دنبال می‌کنند.
با این حال، با اذعان به اینکه ویژگی‌های شخصیتی نامزدها نیز علاوه بر عقبه حزبی آنها می‌تواند در رویکرد آنها نسبت به مسائل مهم منطقه و جهان تاثیرگذار باشد، مانند دوره‌های قبل این پرسش در ذهن بسیاری مطرح شده است که پیروزی کدام نامزد در انتخابات ریاست جمهوری 2016 آمریکا می‌تواند برای ایران مفیدتر باشد یا دستکم زیان کمتری با خود به همراه داشته باشد؟
تا این لحظه با توجه به نتایج مرحله مقدماتی انتخابات ریاست جمهوری 2016 آمریکا، حضور «هیلاری کلینتون» از اردوگاه دموکرات‌ها و «دونالد ترامپ» از اردوگاه جمهوری‌خواهان در دوئل انتخاباتی امسال قطعی به نظر می‌رسد.
هر دو نامزد در طول رقابتهای ایالتی با پیروزی بر رقبای انتخاباتی، آرای ایالتی لازم برای کسب عنوان نامزد نهایی حزب متبوع خود را به دست آورده‌اند و حتی با وجود انتقاداتی که در داخل حزب جمهوری‌خواه نسبت به ترامپ وجود دارد، بعید است که این حزب در نشست مجمع ملی خود در اواخر ماه جاری (28 تیر) با توجه به زمان اندک باقیمانده تا انتخابات نوامبر، بر خلاف عرف سالهای اخیر فرد دیگری را جایگزین وی کند.
بنابراین، با فرض قریب به یقین حضور کلینتون و ترامپ در دو سر این دوئل انتخاباتی، اکنون با توجه به اظهارات و موضعگیری‌های این دو در طول رقابتهای انتخاباتی باید دید کدامیک از آنها از بین "بد و بدتر" می‌تواند انتخاب بهتری برای ایران باشد.
کلینتون با وجود اختلافات‌نظرهای جزئی با باراک اوباما - رئیس جمهور آمریکا - از رویکرد تقریبا مشابهی با وی نسبت به ایران برخوردار است. وی بارها تاکید کرده است که به توافق هسته‌ای ایران در شکل کنونی آن پایبند است؛ هرچند برخی معتقدند وی در اجرای برجام سختگیرانه‌تر از اوباما عمل خواهد کرد. این نکته که وی برخلاف اوباما و همانند ترامپ، آزمایش‌های موشکی اخیر ایران را نقض برجام و قطعنامه‌های سازمان ملل عنوان کرده است، شاهدی بر این مدعاست.
اما در مقابل، ترامپ که به گفته خود به دنبال احیای قدرت از دست رفته آمریکا در جهان است، اگرچه مانند «تد کروز» - رقیب انتخاباتی سابق خود - مدعی نشده است که توافق هسته‌ای ایران را در اولین روز ریاست جمهوری خود پاره خواهد کرد، تاکید کرده است که در صورت پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری، اصلاحاتی را برای محدود کردن بیشتر ایران در متن این توافق اعمال خواهد کرد تا ایران مجبور شود تاوان سنگین‌تری را در صورت نقض آن بپردازد.
این تاجر 70 ساله نیویوركی که عمده شهرت او به خاطر ثروت زیاد و کتابهایی است که در زمینه موفقیت در تجارت نوشته است، همواره در سخنرانی‌های مختلف، انتقاد از توافق هسته‌ای ایران را به عنوان یک اهرم تبلیغاتی مهم علیه کمپین انتخاباتی دموکرات‌ها به کار گرفته و به نظر می‌رسد ایران یکی از اولویت‌های اصلی سیاست خارجی وی بلافاصله پس از پیروزی احتمالی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باشد؛ همچنانکه به نوشته وبسایت هیل، پسر وی - ایریک ترامپ - نیز چندی پیش در یک برنامه رادیویی مدعی شد آنچه پدرش را ترغیب به حضور در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا کرد، توافق هسته‌ای اوباما با ایران بود.
وی در طول رقابتهای انتخاباتی بارها از توافق هسته‌ای ایران به عنوان یک "توافق بسیار بد" و حتی "بدترین توافق ممکن در تاریخ سیاست خارجی آمریکا" یاد کرده و دولت اوباما را متهم به ارائه امتیازات مختلف به ایران برای "حفظ این توافق بد" کرده است. وی همچنین مدعی است از این توافقِ بد تاکنون چیزی عاید آمریکا نشده و تنها ایران از منافع اقتصادی آن منتفع شده است.
با این حال، به نوشته واشینگتن پست، برخی کارشناسان بین‌المللی معتقدند بیشتر شعارهای ترامپ، تبلیغاتی و دارای مصرف انتخاباتی است و در صورت پیروزی در انتخابات، وی ممکن است متفاوت از آنچه که تاکنون نشان داده است، عمل کند.
ضمن آنکه به عقیده این کارشناسان، وی در صورت پیروزی در انتخابات برخلاف کلینتون از مشروعیت بین‌المللی لازم برای ایجاد یک اجماع جهانی علیه ایران برخوردار نیست و فضای داخلی آمریکا نیز به شدت علیه او قطبی شده است.
به نوشته دیلی میل، ترامپ حتی برخلاف سایر نامزدهای ریاست جمهوری حزب جمهوری‌خواه در میان جمهوری‌خواهان نیز مقبولیت چندانی ندارد و بسیاری از آنها مانند «هنری پالسون» - وزیر خزانه‌داری جرج بوش رئیس جمهور سابق آمریکا - اعلام کرده‌اند در انتخابات نوامبر به نامزد حزب رقیب رأی خواهند داد.
بنابراین، بسیاری از کارشناسان معتقدند با توجه به اینکه آمریکا تنها یکی از 6 کشور امضاکننده توافق هسته‌ای ایران است، ترامپ تنها کاری که می‌تواند در صورت پیروزی در انتخابات انجام دهد، بازگرداندن تحریم‌های آمریکا علیه ایران است، نه لغو توافق هسته‌ای با ایران.
اما پیروزی کلینتون نیز نمی‌تواند چندان مایه امیدواری باشد. او با وجود حمایت از برجام، خود را "معمار تحریم‌های ایران" می‌داند و معتقد است شکل‌گیری ائتلاف بین‌المللی علیه ایران در سال 2010 حاصل تلاشهای او در زمان تصدی وزارت امور خارجه آمریکا بوده است.
وی در آوریل 2008 نیز در جریان رقابت با باراک اوباما برای کسب عنوان نامزدی حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا تهدید کرد اگر به ریاست جمهوری آمریکا انتخاب شود، پاسخ حمله احتمالی ایران به اسرائیل را با بمب هسته‌ای خواهد داد.
با این وجود، برخی کارشناسان و رسانه‌های خارجی معتقدند اگرچه کلینتون جزو بازهای حزب دموکرات است و نسبت به کبوترها مواضع جنگ‌طلبانه بیشتری دارد، در مقایسه با ترامپ گزینه بهتر و مناسب‌تری برای ریاست جمهوری آمریکا به شمار می‌رود.
به عنوان مثال، هافینگتن پست چندی پیش در مطلبی با طرح این پرسش که کدام نامزد ریاست جمهوری آمریکا گزینه بهتری برای ایران است، نوشت: کلینتون در مواضع خود نسبت به ایران تهاجمی‌تر از اوباما نشان داده است؛ اما در عمل تقریبا هیچ تفاوت محسوسی بین او و اوباما در سیاست خارجی و خاورمیانه‌ای وجود ندارد. ضمن آنکه رفتار کلینتون با توجه به حضور چندین ساله او در عرصه سیاست، به مراتب برای ایران قابل پیش‌بینی‌تر از ترامپ است.
در مقابل، برخی دیگر از رسانه‌های خارجی مانند «ووکس» ترامپ را گزینه بهتری برای ایران می‌دانند. این وبسایت آمریکایی چندی پیش در تحلیلی نوشت: "یکی از ریشه‌های مشکلات ایران در آمریکا، فعالیت لابی حامی عربستان است و با توجه به اینکه ترامپ تاکنون مواضع حامیانه‌ای نسبت به عربستان نداشته و حتی تهدید کرده است که خرید نفت از این کشور را متوقف خواهد کرد، احتمال اینکه رویکرد ضدعربستانی اخیر واشینگتن پس از اوباما با ترامپ ادامه یابد بیشتر از کلینتون است و این می‌تواند خبر خوبی برای ایران باشد."
این وبسایت در ادامه نوشت: "در مقابل، کلینتون به این خاطر که در سال 2010 تحریم‌های بی‌سابقه‌ای را علیه اقتصاد ایران سازماندهی کرد، در ایران با عنوان "بانوی تحریم" شناخته می‌شود و اکنون بسیاری در این کشور نگرانند که او در صورت پیروزی در انتخابات در قبال برجام و در کل ایران مواضع سخت‌تری نسبت به اوباما اتخاذ کند."
البته در این میان، علاوه بر موضوع برجام، رویکرد دو نامزد انتخاباتی آمریکا نسبت به منطقه خاورمیانه و مسائل مربوط به آن نیز بدون تردید برای قضاوت درمورد فایده‌مندی آنها برای ایران حائز اهمیت است.
کلینتون طرفدار سرسخت رژیم صهیونیستی است و به دنبال کاهش نفوذ ایران در سوریه و عراق است. به نوشته نیویورک تایمز، وی سال گذشته در سخنرانی خود در مؤسسه بروکینگز تأکید کرد نگرانی‌های اسراییل در مورد توافق هسته‌ای ایران را درک می‌کند و اگر یقین پیدا کند که این توافق، اسراییل را در معرض خطر بزرگتری قرار می‌دهد، ثانیه‌ای آن را تحمل نخواهد کرد.
وی همچنین ماه گذشته در نطق سیاست خارجی خود در "سن دیگو" گفت جهان باید بداند که واشینگتن با وجود امضای توافق هسته‌ای با ایران، در صورت نیاز از اقدام نظامی نیز برای متوقف ساختن این کشور استفاده خواهد کرد؛ بویژه اگر پای منافع اسرائیل به عنوان نزدیک‌ترین متحد آمریکا در منطقه در میان باشد.
کلینتون همچنین بارها با ابراز نگرانی از افزایش نفوذ ایران در منطقه و بویژه در عراق، سوریه و یمن، اعلام کرده است واشینگتن نباید اجازه دهد ایران با حضور در سوریه، نفوذ خود را در نزدیکی مرزهای اسرائیل افزایش دهد. ترامپ نیز همانند او بارها درباره افزایش نفوذ ایران در منطقه هشدار داده است؛ اما تاکنون حرفی از برکناری دولت مشروع بشار اسد به زبان نیاورده است.
موضع این دو در برابر داعش نیز تقریبا یکسان است و هر دو از ضرورت افزایش حضور نظامی آمریکا در عراق برای مقابله با این گروه تروریستی سخن گفته‌اند؛ با این تفاوت که کلینتون مدعی است خلأ قدرت آمریکا در عراق پس از خروج نظامیان آمریکایی از این کشور باعث شکل‌گیری داعش شده است.
بنابراین، با توجه به رویکرد این دو نامزد انتخاباتی نسبت به ایران و موضوعات منطقه‌ای مهمی که به صورت غیرمستقیم با منافع ایران در ارتباط هستند، در مجموع می‌توان گفت پیروزی ترامپ یا هیلاری کلینتون تفاوت چندانی برای ایران ایجاد نخواهد کرد؛ اگرچه شاید در موضوع برجام و تنها به منظور حفظ کانال‌های ارتباطی موجود میان وزارت امور خارجه آمریکا و ایران و وزارت انرژی آمریکا و آژانس انرژی اتمی ایران که به نوشته المانیتور، وجود آنها برای تسهیل و اجرای موفق برجام ضروری است، حضور یک رئیس جمهور دموکرات در کاخ سفید بهتر بتواند به منافع ایران کمک کند.
نویسنده: مهدی حاجت‌پور
