چرا العبادی هم‌چنان بازیگر کلیدی عراق است؟

شمانیوز: اگرچه هنوز نتیجه نهایی انتخابات پارلمانی عراق اعلام نشده، اما پیروزی ائتلاف «سائرون» به رهبری مقتدی صدر تقریبا قطعی است. دو ائتلاف فتح به رهبری هادی العامری و نصر به رهبری حیدر العبادی نیز تا کنون در رتبه‌های بعدی قرار دارند. هرقدر در انتخابات پارلمانی، تفرق و واگرایی میان گروه‌ها حاکم بود، در مرحله انتخاب نخست‌وزیر، هم‌گرایی اصل است به‌گونه‌ای که لیست‌های متعدد در نهایت در دو یا سه جناح جای خواهند گرفت و عملا یک جناح است که با اکثریت، کار را پیش خواهد برد. در این مرحله، بازیگران می‌کوشند برای مهار رقیب، اختلافات را کنار گذاشته و به یارگیری بپردازند. مقتدی صدر در توئیتی از همه‌ی گروه‌های حاضر در انتخابات به نوعی برای ائتلاف و همراهی با خود دعوت کرده است. فقط نام دو گروه ذکر نشده است: «ما (سائرون) با حکمت (الحکمه) و ملی‌گرایی (الوطنیه) اراده ملت و خواسته‌های آن‌ها خواهیم بود و برای ایجاد (الجیل الجدید) نسلی جدید تلاش می‌کنیم تا تغییری (التغییر) به سوی اصلاحات را شاهد باشیم و تصمیم (القرار) ما عراقی خواهد بود تا پرچم (النصر) پیروزی را بالا ببریم و بغداد پایتخت ماست و حرکت ما (الدیمقراطی) دموکراتیک خواهد بود و دولتی تکنوکرات بدون حزب‌گرایی تشکیل می‌دهیم.» فتح و دولت قانون از قضا نزدیک‌ترین گروه‌ها به ایران هستند. این یعنی صدر با فتح ائتلاف نخواهد کرد، اما با نصر به رهبری العبادی می‌تواند ائتلاف کند. پیش از انتخابات، صدر و العبادی روابط نسبتا مطلوبی با یک‌دیگر داشتند تا جایی که برخی از ائتلاف این دو می‌گفتند. این ائتلاف، اما عملی نشد و حتی صدر وقتی با اسامی حاضر در نصر روبرو شد، بیانیه‌ای با ادبیات تند صادر کرد و از حضور فاسدین در لیست انتخاباتی العبادی گلایه کرد. او وقتی چنین بیانیه‌ای را صادر کرد، هنوز هادی العامری و یارانش در ائتلاف نصر حضور داشتند. از سوی دیگر، اما العبادی این زمینه را داراست تا با فتح ائتلاف کند. حتی در آغاز رقابت‌های انتخاباتی نیز این چنین بود که در نهایت هادی العامری طی یک بیانیه، خروج خود از لیست نصر را اعلام کرد و دلیل آن را تاکتیکی نامید. اگرچه دلایل دیگری نیز در این خصوص وجود داشت، اما در هر صورت، العبادی در قیاس با صدر، بسیار به فتح نزدیک‌تر است. در صورت ائتلاف العبادی با فتح، احتمال همراهی عمار حکیم نیز با این دو بسیار بیشتر خواهد شد. دولت قانون به رهبری نوری المالکی هم به دو دلیل رقابت شدید با صدر و پیوند‌های نسبتا عمیق با فتح، با هادی العامری ائتلاف خواهد کرد. بر اساس آن‌چه ذکر شد و با توجه به این‌که سائرون، فتح و نصر تعداد کرسی‌های بالایی را کسب کرده‌اند، به نظر می‌رسد جهت‌گیری العبادی برای ائتلاف با فتح یا سائرون، اثری مهم بر انتخاب نخست وزیر آینده عراق خواهد داشت. العبادی اگرچه مطابق با پیش‌بینی‌ها ظاهر نشده است، اما اکنون دارای قدرت مانور است. او بدون فتح و سائرون توان مانور جهت رسیدن به نخست‌وزیری را دارا نیست، اما با ائتلاف با یکی از آن‌ها می‌تواند امید به آغاز دومین دوره نخست‌وزیری‌اش داشته باشد. از سوی دیگر، اما فتح و سائرون هم برای اثرگذاری بیشتر بر کرسی نخست‌وزیری، خود را نیازمند نصری می‌دانند که العبادی رهبر آن است. اما العبادی به کدام سمت خواهد رفت؟ به نظر می‌رسد مهم‌ترین سوالی که اکنون العبادی در ذهن دارد، ادامه نخست وزیری است. هر جناحی که او را به این کرسی نزدیک‌تر سازد، مورد تمایلش است. العبادی به لحاظ گفتمانی، در میانه‌ی طیفی جای دارد که در دو سوی آن فتح و سائرون جای دارند. او از جهتی به فتحی‌ها نزدیک است و از جهت دیگر به سائرونی‌ها. مهم، احتمال نخست‌وزیر شدن او در پی ائتلاف با هر یک از این دو است. العبادی به این دغدغه و سوال خود، پاسخی ساده نخواهد داد. پاسخ او چند سطحی است؛ هم معادلات داخلی را لحاظ خواهد کرد و هم حمایت‌های خارجی از گروه‌ها را؛ لذا او به خوبی می‌داند که آمریکا و عربستان از نخست‌وزیری مجدد او در صورتی که با فتح ائتلاف کند، حمایت نخواهند کرد. از سوی دیگر، اما العبادی متوجه است که اگر با صدر ائتلاف کند، ناچار است برخی خواسته‌ها و فشار‌های او را در هنگام نخست‌وزیری پذیرا باشد تا صدر نامزدی او برای نخست وزیری را بپذیرد. این موارد بعلاوه دشواری‌های بازسازی عراق که آزمونی سخت برای نخست‌وزیر آینده خواهد بود، اکنون در مقابل العبادی قرار دارد. صدر اگرچه این روز‌ها بر طبل شادی می‌کوبد، اما این العبادی است که باید سخت‌ترین تصمیم را بگیرد. نویسنده: سعید ساسانیان: دانشجوی دکتری مطالعات غرب آسیا پایگاه تبیین