نگاهی به وضعیت زندانهای تهران
سازمان «زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور»، سازمانی است که به طور مستقیم زیر نظر رییس قوه قضاییه انجام وظیفه می کند و در اجرای ماده ۹ قانون تبدیل شورای سرپرستی زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور به سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور (مصوب ۱۶ /۱۱/ ۱۳۶۴) این سازمان در تاریخ یاد شده به طور رسمی آغاز به کار کرد.
به گزارش شمانیوز، «سازمان زندانها همچنان بالای یک هزار میلیارد تومان کسری بودجه دارد»، «هشتاد درصد زندانیان را افراد فقیر و نیازمند تشکیل می دهند»، «بدهی سازمان زندانها به نهادهای دولتی مانند ادارات آب، برق، گاز حدود ۳۰ میلیارد تومان است»، «حمایت از خانواده زندانیان اهمیت بسیار زیادی دارد» بخش‌هایی از سخنان اصغر جهانگیر رییس سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور است مبنی بر اینکه علی رغم همه تلاش‌هایی که در این راستا صورت گرفته اما سازمان زندان ها همچنان با کمبود بودجه و ظرفیت بیش از حد زندانیان مواجه است.
در سراسر کشورمان زندانها و بازداشتگاه‌های مختلفی وجود دارد که در این گزارش سعی شده به برخی زندانها و بازداشتگاه‌های تهران و استان البرز از جمله زندان «رجایی شهر (گوهردشت)»، «بازداشتگاه کهریزک»، «زندان قرچک ورامین یا ندامتگاه شهرری»، «ندامتگاه تهران بزرگ (زندان فشافویه)»، «بازداشتگاه اوین» و «زندان قزلحصار» پرداخته شود.
«بازداشتگاه اوین»
اوین، یکی از مشهورترین بازداشتگاه‌های ایران است و در سال ۱۳۵۰ در منطقه‌ای خوش آب و هوا به بهره‌برداری رسید. محوطه ورودی «اوین» با درختانی برافراشته تصویری از باغ را در ذهن تداعی می‌کند و به دلیل وسعت زیاد محوطه، باید از درب ورودی تا درب اصلی از خودرو استفاده کرد. این بازداشتگاه چهره‌های شاخصی همچون بابک زنجانی، مهدی هاشمی، حمیدرضا بقایی، سعید مرتضوی، محمدرضا رحیمی و ... را به خود دیده است.
در بازداشتگاه اوین کارگاه‌هایی همچون خیاطی، صنایع کامپیوتری، معرق کاری، مکانیک، موسیقی، تئاتر، الکترونیک و برق ساختمان، آرایشگری و ... وجود دارد و مددجویان می‌توانند در این کارگاه‌ها شرکت کنند و آموزش های لازم را ببیند. آموزش زندانیان به صورت مشترک از سوی بنیاد تعاون زندانیان و سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای و سازمان زندانها انجام می شود و به زندانیان پس از شرکت در دوره های آموزشی گواهینامه فنی و حرفه‌ای اعطا می‌شود و مددجویان می‌توانند پس از خروج از اوین برای خود شغل و درآمدی داشته باشند.
در چند سال اخیر بحث جابه جایی و انتقال اوین به خارج از شهر مطرح شده و طی سال های گذشته مذاکراتی برای فروش اوین با شهرداری انجام شد ولی بنا به دلایلی فروش این زندان به شهرداری منتفی شد. در این راستا اصغر جهانگیر درباره فروش و انتقال اوین به خارج از شهر اظهار کرد: این موضوع در شهرداری تهران در دوره شهردار سابق انجام نشد و شهرداری همکاری لازم را در آن زمان با ما نداشت ولی امیدواریم که در دوره شهردار جدید اگر آمادگی لازم را در این زمینه داشتند دوباره رایزنی کنیم. ما این آمادگی را داریم و علاقه مان این است که شهرداری در این خصوص ورود پیدا کند، زیرا فضایی که هست فضای بزرگی است و بخش خصوصی یا سایر بخش ها نمی توانند به راحتی این کار را انجام دهند. سازمان زندان ها همچنان آمادگی دارد و الان هم در حال پیگیری با نهادهای مختلفی که در گذشته متقاضی بودند، هستیم؛ البته اگر بخش های خصوصی هم بتوانند و آمادگی داشته باشند با آنها هم می‌توانیم وارد مذاکره شویم برای اینکه انتقال و ساخت زندان و جابه جایی آن را فراهم کنیم. در حال رایزنی با ارگان‌های مختلف برای فروش و انتقال اوین هستیم، ولی هنوز به نتیجه نرسیدیم و اگر به نتیجه رسید آن را اعلام خواهیم کرد.
«رجایی‌شهر (گوهردشت)»
زندان رجایی شهر (گوهردشت) در رجایی شهر کرج قرار دارد و شامل زندانیان جرایم خشن و خطرناک اعم از سرقت مسلحانه و قتل و ... است. در این زندان مانند هر زندانی جلسات صلح و سازش برگزار می‌شود و قوه قضاییه و سازمان زندان ها همه تلاشش را انجام می‌دهد تا به خانواده ها و زندانیان کمک کند تا مددجویان به جامعه برگردند.
در سال گذشته بحث جابه جایی این زندان نیز همانند اوین مطرح شده بود ولی محمدجواد کولیوند نماینده مردم کرج در مجلس در همان زمان در این زمینه اعلام کرده بود که زندان رجایی شهر جابه‌جا نمی‌شود و بحث انتقال زندان رجایی شهر به خارج از استان به طور کامل منتفی است، زیرا زندان رجایی شهر یک زندان تخصصی و حکومتی است به همین دلیل امکان جا به جایی آن وجود ندارد .
«ندامتگاه تهران بزرگ(زندان فشافویه)»
کلنگ ندامتگاه مرکزی تهران بزرگ یا زندان فشافویه یا زندان حسن‌آباد قم، در سال ۱۳۷۹ زده شد ولی کار متوقف شد تا این که با اختصاص بودجه در سال ۱۳۸۸ ساخت آن شروع شد و تاکنون حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیارد تومان توسط سازمان زندانها در این مجموعه هزینه شده است. فاز اول این زندان آماده پذیرش زندانی است و هدف از ساخت این زندان اردوگاهی ویژه برای محکومان مواد مخدر است که این گروه را از سایر زندانیان زندانهای استان تهران و استان‌های همجوار جدا کند. برای ساخت این اردوگاه که از آن به عنوان بزرگترین زندان کشور (ایران) نام برده می‌شود، حدود ۱۵ سال زمان صرف شده است.
«بازداشتگاه کهریزک»
بازداشتگاه کهریزک نام بازداشتگاهی در شهر سنگ از توابع شهرری استان تهران است که در دوران فرماندهی محمدباقر قالیباف بر نیروی انتظامی تأسیس شد و طی چندین سال در عملیات‌های مختلف از جمله تخریب محله خاک سفید مورد استفاده قرار گرفت. این بازداشتگاه تا میانه تابستان ۱۳۸۸ ناشناخته بود اما در جریان اعتراضات پس از انتخابات ریاست جمهوری شهرت جهانی پیدا کرد. در مردادماه سال ۱۳۸۸ پس از آن‌که مرگ محسن روح الامینی، فرزند یکی از مقامات به انتقادات گسترده انجامید و مقام معظم رهبری نیز به دلیل اینکه آنجا را به علت «نداشتن استانداردهای لازم برای نگهداری زندانیان» مناسب ندانست، دستور بستن این بازداشتگاه را صادر کرد.
علی رغم بستن این بازداشتگاه، در برخی اظهارنظرها عنوان شده بود که این بازداشتگاه دایر است و با نام دیگری فعالیت می‌کند مصطفی محبی مدیرکل زندان های استان تهران در ۳۱ اردیبهشت ماه سال ۹۷ در پاسخ به این سوال که آیا بازداشتگاه کهریزک همچنان دایر است یا خیر؟ تاکید کرد که «این بازداشتگاه تعطیل شده است.»
«زندان قرچک ورامین» یا «ندامتگاه شهرری»
از جاده ورامین که رد می‌شوی قبل از ورود به قرچک و با عبور از دور برگردان، تابلوی ندامتگاه شهرری خودنمایی می‌کند و مسیر راه را نشان می‌دهد. ندامتگاهی که مختص زنان با جرایم عمومی است و زنان به دلیل جرایمی همچون قتل، سرقت، حمل و توزیع مواد مخدر و... در آن محبوس‌اند. در این ندامتگاه زمینه اشتغال و حرفه آموزی برای مددجویان فراهم شده است و در کارگاه اشتغال و درآمدزایی این ندامتگاه، زنان مشغول به کار هستند و از این طریق درآمد کسب کرده و حقوق می‌گیرند و در کارگاه حرفه‌آموزی نیز انواع مختلف کلاس‌های آموزشی اعم از خیاطی، گلدوزی، آرایشگری و ... برای آنها فراهم شده است. علت بیش از ۵۰ درصد از محکومیت زندانیان ندامتگاه شهرری در مواد مخدر نهفته است و مواد مخدر به عنوان جرم اول در این ندامتگاه محسوب می‌شود و جرم دوم سرقت است.
اصغر جهانگیر رییس سازمان زندان ها درباره وضعیت ندامتگاه شهر ری و برخورد با زندانیان زن و انتقادات وارده در مورد وضعیت این زندان اظهار کرد: زندان نسوان یکی از زندانهای خوب ماست، زیرا تراکم پایینی دارد و اصولا تعداد زندانیان زن ما نسبت به زندانیان مرد کمتر است و بین ۲ تا ۳ درصد زندانیان را جمعیت زنان تشکیل می دهند؛ لذا تراکم جمعیت زنان پایین است و دربخش هایی که زنان با فرزندانشان هستند، برای آنها تدارکات خاصی دیدیم و مهد کودک دارند. من سه بار از زندان زنان در یک سال و نیم گذشته بازدید کردم و با مشکلاتشان از نزدیک برخورد داشتم و نسبت به حل مشکلات آنها اقدامات لازم را انجام دادیم و مددکاران خوبی دارند و همه از شرایط آنجا احساس رضایت دارند .
«زندان قزل حصار»
زندان قزلحصار یکی دیگر از بزرگترین زندانهای ایران است که در سال ۱۳۴۳ در کیانمهر کرج احداث شد. قزلحصار در واقع متشکل از دو ندامتگاه است که بخش جنوبی آن ندامتگاه قزلحصار و بخش شمالی آن ندامتگاه مرکزی کرج از ندامتگاه‌های استان البرز است. در برخی گزارش‌ها این زندان را بزرگترین زندان خاورمیانه نامیده‌اند. قزلحصار از نظر جغرافیایی در استان البرز قرار دارد و با توجه به سیاستهای سازمان زندانها از زندانهای استان تهران است و در این مرکز متهمان و محکومان مراجع قضایی شهرستانها و استان تهران در آن نگهداری می شوند. محکومانی اعم از حبس ابد، محکومان به اعدام، زندانیان قرار سنگین مواد مخدر، زندانیان مواد مخدر باجرایم سبک در این ندامتگاه نگهداری می شوند.
