قمر جدید سیاره ی اخراجی

احتمالاً منظومه ي قمرهاي پلوتون زماني به وجود آمده كه جسم سياره مانندي در بدو شكل گيري منظومه ي شمسي با پلوتون برخورد كرده است. جرمي كه از اين برخورد به بيرون پرتاب شده در ميدان گرانش پلوتون قرار گرفته و «كارِن»، بزرگ ترين قمر پلوتون به قطر 1043 كيلومتر، و «نيكس» و «هايدرا» را با قطر تقريبي 32 تا 113 كيلومتر پديد آورده است. دانشمندان فكر مي كنند به علت برخورد ذراتِ ريزِ دنباله دار با قمرهاي پلوتون، مقداري جرم به اطراف پرتاب شده است كه مانند حلقه اي دور اين سياره ي كوتوله مي گردند اما حتي دوربين هاي تيزبين هابل نيز موفق به كشف اين حلقه نشده اند. اين اجرام ريز در صورت وجود ممكن است خطري براي فضاپيماي افق هاي نو، كه قرار است در سال 1394 پلوتون را كاوش كند، ايجاد كنند. دانشمندان مأموريت افق هاي نو در سالروز فرود نخستين انسان بر سطح ماه خبر اين كاوش را اعلام كردند. اين مأموريت براي مطالعه ي مرزهاي منظومه ي شمسي طراحي شده است و اين فضاپيما چهار سال ديگر به پلوتون خواهد رسيد.

زماني كه دوربينِ ميدان باز تلسكوپ هابل براي پشتيباني از كاوش گر افق هاي نو از منطقه ي پلوتون تصويربرداري كرد، قمر چهارمي در اطراف اين سياره ي كوتوله آشكار شد. تصوير نخست در روز 12 تير و تصوير دوم در روز 23 تير 1390 گرفته شده است. با نگاه به دو تصوير، جرم كوچكي در اطراف پلوتون مي بينيد كه با دايره اي سبزرنگ نشان داده شده است. اين جرم، P4، قمر تازه كشف شده ي پلوتون، است. همان طور كه مي بينيد مدار اين قمر بين مدارهاي نيكس و هايدرا قرار دارد و هر 31 روز يك بار به دور پلوتون مي گردد. دانشمندان احتمال مي دهند كه پي -4 در مداري دايره اي با فاصله ي 59000 كيلومتر از پلوتون قرار داشته باشد. نيكس، هايدرا و P4 به قدري كوچك و كم نورند كه دانشمندان براي تصويربرداري از آن ها از نوردهي هاي كوتاه و بلند تركيبي استفاده كرده اند. زمينه ي لكه دار عكس به سبب نوردهي هاي طولاني ايجاد شده است و خطوطي كه به شكل ضربدر به نمايش درآمده اند در عكاسي اصطلاحاً به پراش نور معروف اند. جيمز كريسلي در سال 1357 كارن را،‌ كه با يخ هاي نيتروژن و متان پوشيده شده است، كشف كرد و در سال 1384 دروبين هاي هابل دو قمر نيكس و هايدرا را نخستين بار رصد كردند و طبق سنت نام گذاري اجرام منظومه شمسي، براي اين قمرها نام هايي از اساطير يونان باستان انتخاب شد. كارن در اساطير، زورق باني بود كه مردگان را از رود ستوكس مي گذراند و به دنياي مردگان مي برد. نيكس، مادر كارن و رب النوع شب بود و هايدرا هيولاي چندسري بود كه در مردابي نزديك به شهر باستاني لرنا مي زيست. اما هنوز نامي اسطوره اي براي قمر تازه كشف شده ي پلوتون انتخاب نشده است. البته شما مي توانيد با سرزدن به NasaWatch.com يا NewScientist.com براي چهارمين قمر پلوتون نام دلخواه خود را پيشنهاد بدهيد. رصد قمر كوچكي از فاصله ي حدود 6 ميليارد كيلومتري كشف فوق العاده اي است كه دانشمندان را براي مطالعه ي دقيق تر اين سرزمين يخي ترغيب مي كند. و پلوتون، اسرارآميزتر از هميشه، انتظار روزي را مي كشد كه افق هاي نو نخستين نگاه نزديك را به اين سياره ي كوتوله بيندازد. فضاپيماي افق هاي نو در سال 1385 براي ملاقات با پلوتون به اعماق منظومه ي شمسي شليك شد. اين فضاپيما در سال 1386موفق شد به سياره ي مشتري نزديك شود و ابزارهاي خود را آزمايش كند و اكنون راه خود را به سوي پلوتون پيش گرفته است. منبع : نشريه ي نجوم، شماره ي 209 نويسنده: مهسا آزادمنش