موجود زندهای به‌نام «رستاک»
«رستاک» مثل هر موجود زندهای، بنا بر شرایطِ خودش در نسبت با جامعه یا محیط پیرامونش، ایجاد تغییرات را لازمه و خاصیتِ حضور و حیاتش می‌داند
به گزارش شما نیوز ، گروه موسیقی رستاک سال‌هاست که در عرصه موسیقی نواحی و مناطق مختلف ایران فعالیت می‌کند و تا حد زیادی موفق شده است نغمه‌ها و آواهای اطراف و اکناف ایران را به مردم سایر نقاط بشناساند خاصه آن‌که در ۱۰سال گذشته این گروه اقبال عام پیدا کرده و کنسرت‌هایش معمولا با استقبال مردم روبه‌رو شده است. نکته دیگری که درباره این گروه برجسته است، رعایت منش گروهی و فعالیت حرفه‌ای در قالب یک گروه است که باعث شده اعضای این گروه سالیان سال بتوانند در کنار هم بمانند. به‌تازگی آلبوم «بهار» از گروه رستاک منتشر شده که در راستای تجربیات قبلی آلبومی است با تنظیم‌هایی کمی متفاوت‌تر و البته با مضمونی مشابه. به بهانه انتشار این آلبوم با سیامک سپهری؛ سرپرست این گروه، گفت‌و‌گو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
امسال و با انتشار آلبوم «بهار» در آستانه بیست‌‌ویکمین سال فعالیت مستمر گروهتان قرار گرفته‌اید. تصور می‌کنید در این ۲۱سال چه میزان به اهدافتان رسیده‌اید و تاثیر خودتان را بر رویه کلی موسیقی ایران چگونه ارزیابی می‌کنید و آیا از آن رضایت دارید؟
گروه رستاک در طی این سال‌ها اهدافش را در فازهای متفاوتی تعریف و پیگیری کرده و تلاشمان این بوده که خودمان را به این اهداف نزدیک کنیم، این اهداف گستره وسیعی از موضوعات را شامل می‌شده است که در خیلی از موارد در هم تنیده بوده‌اند. موضوعات این اهداف، از نحوه مواجهه با موسیقی مناطق در حوزه پژوهش، شیوه اجرای مجدد آن‌ها و موضوعاتِ نظری و هنری از این دست را دربرمی‌گرفته، تا موضوعات اجرایی و شیوه‌های مدیریت گروهی که در آن بتوانیم بیشترین بهره‌مندی را از سلیقهها و نگاه‌های اعضا داشته باشیم و فضایی را ایجاد کنیم که در قدم اول به اتفاق اعضای گروه شاهد همدلی بیشتر و موثرتری در کنار هم باشیم و بالطبع چه به‌لحاظ هنری و چه از نظر برآورده ساختن نیازهای مخاطب بتوانیم شاهد پیشرفت باشیم... شاید بشود گفت، هدف اصلی نزدیک‌تر شدن به نقطه تلاقی پارامترهای متفاوتی از موضوعات این‌چنینی است. در یک نگاه نسبی فکر می‌کنم پیشرفت رضایت‌بخشی در نزدیک شدن به اهدافمان داشتیم. در پاسخ به بخش دوم سوالتان، اگر پاسخی برایش وجود داشته باشد، در آینده‌ای نه‌چندان دور بلکه دورتر، شاید موسیقیدانان یا موسیقی‌شناسانی بتوانند در این مورد نظر بدهند و البته امیدواریم تاثیر مثبتی گذاشته باشیم.
آلبوم «بهار» چیدمان و ترکیبی از قطعات فولک مناطق مختلف ایران است. چگونه به ترکیب این چیدمان نهایی قطعات رسیدید و تصمیم گرفتید از قطعات کردی، بختیاری، ترکی، بندری، فارسی و گیلکی در این آلبوم استفاده کنید؟
در قدم اول، کلیت فضایی که برای این مجموعه در نظر گرفته بودیم، صرف‌نظر از موضوع بهار و نوروز، این بود که بتوانیم فضای صمیمانه‌تری را در اجرا و تنظیم قطعات ایجاد کنیم، پس طبعا در ادامه از بین سوژه‌هایی که به آن‌ها دسترسی داشتیم، آن‌هایی را انتخاب کردیم که این قابلیت را در تنظیم و اجرا برایمان داشته باشند. حالا چه ازنظر خاطراتی که برای ما و مخاطب‌ها تداعی می‌کردند و چه از نظر ساختار و حال و هوای ذاتی سوژه‌ها، مجموع این فرایند باعث انتخاب سوژه‌هایی از این مناطق شد.
در تنظیم قطعات و سازبندی گاه از ادواتی مثل گیتار و گاه از سازهای سنتی و محلی ایرانی استفاده کرده‌اید. مانند قطعه «گل پامچال» که برای گیتار تنظیم شده است یا «گل پونه» که از تار استفاده بیشتری شده است. اساسا چه عواملی سبب شکل‌گیری ایده تنظیم در بازخوانی‌هایی که از قطعات موسیقی نواحی انتخاب می‌کنید، می‌شوند؟
دقیقا در ادامه همان دورنمایی که برای این مجموعه ترسیم شده بود و در پاسخ قبلی خدمتتان عرض کردم و همچنین به‌دلیل این‌که قطعات ما به شیوه کارگاهی تنظیم می‌شوند، ایده‌های مختلفی در سازبندی قطعات طرح می‌شد و سعی کردیم تا جایی که امکانش هست کمترین محدودیت را در این مسیر تجربه کنیم و پیش‌بینی کرده بودیم که همین آزادی عمل در انتخاب سازها به ما کمک می‌کند که در اجرا، فضای صمیمانه‌تری را با مخاطب به اشتراک بگذاریم. به‌طور کلی احتمالا مثل همه انتخاب‌های سوژه‌ها و روش‌های ارائه اثر هنری بیشترین تاثیرپذیری ما هم دورنمایی است که برای کلیت اثر ترسیم کردیم و محدودیت‌ها و آزادی عمل‌هایمان در آن چارچوب مشخص می‌شود.
شما در آلبوم «سرنای نوروز» هم بیشتر به اجرای قطعاتی با حال و هوای نوروزی و بهاری پرداختید. این بار هم همین حال و هوا را در نظر گرفتید. آیا به نظرتان از نظر فضا و پرداخت با آن آلبوم تمایز یا تمایزهایی هم دارد؟ و آیا سراغ فصل‌های دیگر نمی‌روید؟
همان‌طور که می‌دانید تمرکز اصلی ما همیشه روی موسیقی مناطق بوده و همچنین بیشتر از هر چیزی این موسیقی تحت تاثیر تحولات طبیعی و اقلیم مختص خودشان هستند، پس دستمایه قرار گرفتنِ موضوعِ فصل‌ها همیشه برای ما جذاب بوده، متاسفانه به‌علت محدودیت‌های زمانی نتوانسته‌ایم تاکنون به فصل‌های دیگر هم بپردازیم و البته این را هم در نظر داشته باشیم که بهار و نوروز بزرگ‌ترین و وسیع‌ترین جشن سالیانه بخش مهمی از مردمان ایران‌زمین و فارسی‌زبانان جهان است که این موضوع جذابیتش را برای ما دوچندان می‌کند. بزرگ‌ترین وجه تمایز آلبوم بهار با سرنای نوروز همان‌طور که در پاسخ‌های قبلی هم خدمتتان عرض کردم، توجه بیشتر به حضور مخاطب در اثر و صمیمی‌تر بودن اجراست؛ که تلاش کردیم هم در بخش موسیقی و هم بخش تصویر این موضوع را در نظر بگیریم.
چشم‌انداز گروه رستاک برای سال‌های آینده چگونه است و آیا قصد دارید تغییراتی بنیادین در استایل، گونه آهنگسازی و تنظیم‌های آثارتان ایجاد کنید یا تغییرات تنها در حد برخی جزییات خواهند بود؟
به‌طور کلی، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های ما این است که روحیه تلاش برای ایجاد تغییرات را در خودمان حفظ کنیم، چرا که زنده ماندن رستاک در طی این سال‌ها و شاید آثاری که توسط این گروه خلق شده، ماحصل چنین تلاشی بوده است. رستاک برای ما حکم یک موجود زنده را دارد که در کنش و واکنش با پیرامونش به حیاتش ادامه داده، و مثل هر موجود زندهای، بنا بر شرایطِ خودش در نسبت با جامعه یا محیط پیرامونش، ایجاد تغییرات را لازمه و خاصیتِ حضور و حیاتش می‌داند. گاهی این تغییرات برای تطبیق خودش با جامعه و محیط بیرون بوده و در ادامه، گاهی، تلاش برای ایجاد تغییراتی در خارج از خودش برای تطابق محیط با رستاک انجام شده است. به هر حال تلاش رستاک بر این است که با محقق کردنِ ایده‌ها، روش‌ها و نگاه‌ها، فضای خودش و پیرامونش را بسازد. اما در عمل و به‌طور مشخص این‌که بتوانیم بگوییم تغییراتِ پیش رو به چه صورت خواهد بود یا در چه زمینه‌ای است، به‌خاطر ماهیتی که توضیح دادم قابل شمردن نیست. این تغییرات در نظر رستاک مجموعه ایده‌ها و آرزوهایی است که در سر دارد و برای مخاطب با نگاه به یک روند و در بازه‌های زمانی متفاوت قابل ملاحظه می‌شود که امیدواریم از حد جزییات بگذرد و بتوانیم در عمل، تغییرات عمیق‌تری را ایجاد کنیم.
رستاک از پیشگامان آوردن موسیقی فولک در میان مردم و بطن جامعه به شمار می‌رود و شما به‌نوعی مسیر را برای دیگر گروه‌ها باز کردید. گروه‌های دیگری که در این زمینه فعالیت می‌کنند را چگونه ارزیابی می‌کنید و فکر می‌کنید موسیقی نواحی ما در استیج کنسرت‌ها کیفیت مطلوبی دارد؟
قبل از هر چیز، اگر شما رستاک را یکی از پیشگامان در این زمینه ارزیابی می‌کنید، باعث افتخار من و دوستانم در رستاک هست و امیدواریم بتوانیم موثرتر و با انرژی بیشتری در این زمینه فعال باشیم و در درجه دوم حقیقت این است که در این سال‌ها ما بیشتر پیگیر فعالیت‌های خودمان بوده‌ایم و کمتر فرصت شده که افراد یا گروه‌های دیگری که در این زمینه فعالیت می‌کنند را پیگیری کنیم، اما به هر حال، هر نوع فعالیتی در این زمینه توسط دیگر موسیقیدانان باعث پیشرفت موسیقی و فرهنگ خواهد شد، همچنان که ما هم وام‌دارِ زحمات اساتید و پیشکسوتان این عرصه هستیم. هر چند همیشه موضوع ارائه موسیقی فولک در بین مردم و جامعه امروز، از مباحثِ پرچالش در حوزه موسیقی‌شناسی بوده است و با تعدد و گاهی تضاد نظریه‌ها و سلیقهها مواجه بوده اما با گذشت زمان و البته به شرط حیات این نوع ارائه موسیقی محلی؛ شناخت، تجربه و توانایی عوامل فنی و مسئولین نسبت به این نوع اجراها گسترش پیدا کرده و ازهمه مهم‌تر شناخت موسیقیدانان محلی که علاقه‌مند هستند از مرزهای محدود آن منطقه خارج بشوند بیشتر شده، ترکیب این عوامل و فضاهای فکری طبعا باعث ارتقای سطح اجراها می‌شود، البته همان‌طور که پیش‌تر به‌طور کلی اشاره کردم عمده‌ترین نقد منفی که به این اتفاق وارد می‌شود، دور شدن از موقعیتِ اصلی اجراهایی است که جوهره اصلی‌شان عمدتا مبتنی بر آیین است. درنهایت، مثل همه موجوداتی که برای زنده ماندن به انعطاف‌پذیری نیازمندند، این نوع موسیقی نیز، در ارائه و حتی شکل‌گیری، دست‌کم در لحظاتی، نیازمند انعطاف است. امیدواریم همه این فعالیت‌ها چه به‌لحاظ هنری و چه به‌لحاظ فنی در جهت پیشرفت و تولید فضاهایی پربارتر باشد و این آرزو را برای خودمان هم داریم.
شما در گروه یک خواننده ندارید و قطعات مختلف را اعضای مختلف میخوانند. چگونه تعیین می‌شود کدام قطعه را چه کسی بخواند؟
باتوجه به تجربه‌ای که در طی این مدت از همکاری باهم به دست آوردیم و شناختی که از جنس صدای هر کدام از دوستانم در رستاک به دست آمده، این انتخاب‌ها انجام می‌شود. البته به همان اندازه، علاقه هر کدام از بچه‌هایی که توانایی خواندن دارند به آن قطعه هم در این انتخاب مهم است به معنایی دیگر، این انتخاب‌ها براساس ترکیبی از علاقه‌مندی‌ها و توانایی‌ها شکل می‌گیرد.
لطفا درباره برنامه کنسرت‌هایتان در تابستان امسال و تور آلبوم «بهار» بگویید. آیا امسال قصد شرکت در فستیوال‌های ورلدموزیک در کشورهای دیگر را هم دارید؟
ما همواره تلاشمان این بوده که بتوانیم برای هر کدام از آلبوم‌هایمان دست‌کم در کشور خودمان تور منظمی داشته باشیم؛ با برنامه‌ریزی دقیق، که از قبل امکان اطلاع‌رسانی برایش وجود داشته باشد و در ادامه بتوانیم شرایط مطلوب‌تری را به‌لحاظ فنی و اجرایی برای مخاطبان ایجاد کنیم، اما همان‌طور که می‌دانید، کارِ بسیار دشواری است. با همه این‌ها در ارتباط با آلبوم «بهار» این تلاش دوچندان خواهد بود و امیدواریم به نتیجه مطلوب هم برسد. همچنین برنامه‌ریزی برای حضور بین‌المللی در جشنواره‌های ورلدموزیک هم یکی از برنامه‌های جدی رستاک برای امسال است.
سهند آدم‌عارف
