کارآفرینی سازمانی عاملی مهم در تحقق شعار "جهش تولید"

در پی نامگذاری سال ۱۳۹۹ به نام سال "جهش تولید" از سوی مقام معظم رهبری و تاکید ایشان مبنی بر این جمله کلیدی که "جوری عمل کنید که با جهش تولید، تغییری محسوس در زندگی مردم به‌وجود آید"، می‌طلبد سیاستگذاران، مدیران و تولیدکنندگان و کارآفرینان توجه بیشتری به این مقوله به عنوان یک راهبرد اساسی در این شرایط حساس داشته باشند اما متاسفانه بر اساس مطالعات دیده بان جهانی کارآفرینی (جم)، نرخ کارآفرینی سازمانی در ایران بسیار پائین‌تر از میانگین جهانی است.

و حال سوال اصلی این است که کارآفرینی سازمانی چگونه می تواند به جهش تولید کمک کند؟ مفهوم کارآفرینی سازمانی اولین ‌بار توسط پیترسون و برگرز در سال ۱۹۷۱ به عنوان یک استراتژی و شیوه رهبری توسط سازمان‌های بزرگ برای مواجهه با تلاطم فزاینده بازار معرفی شد. کارآفرینی سازمانی معمولا با دو هدف اصلی بهره برداری و اکتشاف شکل می‌گیرد. 

پژوهشهای انجام شده در این حوزه، نشان می‌‌دهد که دستیابی به کارآفرینی سازمانی نیازمند ساختارها و نحوه مدیریت متفاوت است. بدان معنا که سازمان توانمندی انجام فعالیت‌های اکتشاف را در عین بهره برداری از کارهای موجود خود بداند که این موضوع مهم در ادبیات کارآفرینی دوسوتوانی گفته می‌شود. دوسوتوان کردن سازمان که از استراتژیهای اصلی کارآفرینی سازمانی است بیان می‌‌کند که چگونه ترکیب فعالیت‌های بهره برداری و اکتشاف در سطح منابع سازمان، می‌‌تواند به افزایش کارآفرینی سازمانی دست یابد.

محققان حوزه کارآفرینی سازمانی معتقدند وقتی که نوآوری یا ایجاد کسب کارهای جدید (شرکت های زایشی یا ونچرینگ) یا نوسازی استراتژیک در سازمان ایجاد شود، آن سازمان به سمت کارآفرینی سازمانی حرکت کرده است. در این تعریف نوآوری به تعهد یک سازمان به ساخت و معرفی محصولات، فرآیندهای تولید و سیستم‌های سازمانی و خدمات جدید اشاره دارد. ونچرینگ به معنای آن است که شرکت با گسترش عملیات در بازارهای موجود یا جدید، وارد کسب‌وکارهای جدید خواهند شد و در نهایت نوسازی استراتژیک با توان‌بخشی مجدد به عملیات سازمان با تغییر گستره کسب‌وکار و رویکرد رقابتی یا هر دو مرتبط است؛ بنابراین واحدهای تولیدی می توانند با داشتن این سه رویکرد به سمت رفتارهای کارآفرینانه حرکت کنند و از مزایای یک سازمان کارآفرین شامل ارتقای عملکرد، سودآوری بیشتر و رشد بهرمند شوند.

همانطور که اشاره شد یکی از ابعاد مهم کارآفرینی سازمانی، ورود شرکتها به کسب و کارهای جدید (ونچرینگ یا ایجاد شرکت های زایشی) است. شرکتهای زایشی، کسب‌وکارهای جدیدی هستند که در درون مرزهای سازمانی شرکت‌های موجود تأسیس شده و رشد می‌کنند و به عنوان ابتکاراتی کارآفرینانه به توسعه محصولات یا بازارها برای شرکت مادر می‌پردازند که خوشبختانه ظرفیت های لازم برای توسعه این استراتژی در راستای جهش تولید در داخل کشور با توجه به وجود شرکتهای بزرگ به راحتی یافت می‌شود. ورود شرکتهای بزرگ به کسب و کارهای جدید و تشکیل هولدیندگ که با هدف تکمیل زنجیره ارزش، حفظ مزیت رقابتی (داخلی و خارجی)، تامین مواد اولیه، پرکردن خلاء نهادی و محیطی موجود، داشتن سهم بیشتری از بازار، توسعه و به روز کردن تکنولوژی انجام می‌شود به بالا رفتن نرخ رفتار کارآفرینی در بخش تولیدی کشور کمک قابل توجهی خواهند کرد و برندهای معروف در جامعه که به تولید همت گماشته اند، شاید گواهی بر این ادعا باشند. با حمایت و پشتیبانی از این کسب و کارها که عمدتا با هدف اکتشاف در حوزه کارآفرینی سازمانی شکل می گیرند می توان در تقویت جهش تولید کمک شایانی داشت.

حضور فعال این شرکتها در شرایط بحرانی ناشی از ورود ویروس کرونا و تامین و تولید مایحتاج مردم در راستای ایجاد و تقویت اقتصادی درون‌زا بوده و نقش این شرکتها در تامین امنیت غذایی و تولیدی نیز بر کسی پوشیده نیست؛ بنابراین شناخت کارآفرینی سازمانی و به عنوان ابتکارات اکتشافی که منجر به ایجاد ارزش جدید می‌شوند، حائز اهمیت بوده و ایجاد ساختار و ظرفیتها برای رفتن شرکتها و سازمانها به سمت رفتارهای کارآفرینانه و بروز نوآوری، ورود به کسب و کارهای جدید و حرکت به سمت نوسازی استراتژیک پیش نیاز اصلی برای حرکت به سمت جهش تولید از طریق به حداکثر رساندن استفاده از ظرفیت‌های تولیدی و افزایش بهره‌وری و تکمیل زنجیره ارزش کسب و کار و در نهایت رسیدن به رشد اقتصادی پایدار است.

همچنین همانطور که برخی از کارشناسان نیز معتقدند که مفهوم جهش تولید یعنی سرعت بخشیدن به نرخ رشد تولید، تلاش روز افزون برای مثبت‌ شدن رشد اقتصادی کشور، پیشرفت تدریجی تا پایدار شدن نرخ رشد، افزایش هدفمند کمی و کیفی تولید با توجه به ظرفیت‌های خالی واحدهای تولیدی کشور. در کنار وظیفه‌‌ای که شرکتها و سازمانها برای حرکت به سمت رفتارهای کارآفرینانه دارند، دولت و مجلس نیز وظایف مهمی برای ایجاد ساختارهای مناسب برعهده دارند که اصلاح نظام بانکی، اصلاح نظام مالیاتی و تامین مالی و بهبود فضای کسب و کار می‌تواند از مهمترین الزامات تحقق کارآفرینی و تلاش برای تحقق شعار جهش تولید باشد. البته در کنار این عوامل نباید از به‌کارگیری استعدادها و ایده‌های جوانان خلاق و پرانگیزه در تمامی بخش‌های اقتصادی و مدیریت کشور نیز غافل شد و بازنگری در نحوه انتخاب مدیران قوی برای داشتن اقتصاد درون‌زا نیز اجتناب ناپذیر است.

براساس آنچه گفته شد کارآفرینی سازمانی با رشد اقتصادی ارتباط مستقیمی دارد و نتایج تحقیقات وان استیل و همکارانش نشان می‌دهد که کارآفرینی بر رشد اقتصادی تاثیر می‌گذارد و این تاثیر به سطح درآمد سرانه کشورها بستگی دارد. هرچه سطح درآمد کشورها بیشتر باشد رابطه کارآفرینی و رشد اقتصادی مثبت‌تر می‌شود. همچنین تحقیقات مارتین و گالیندو نیز بیان می‌کند که کارآفرینی از طریق رونق سرمایه گذاری بخش خصوصی اثر غیر مستقیمی بر رشد اقتصادی دارد.

بنابراین جهش تولید نیازمند تقویت رفتارهای کارآفرینی سازمانی در شرکتهای تولیدی و اتخاذ ساز و کارهای حمایتی توسط نهادها از تولیدکنندگانی است که دارای گرایش به کارآفرینی هستند و این موضوع با توجه به ضرورت برون‌رفت از وضعیت تحریمی و ایجاد تحول اقتصادی برای تحقق شعار جهش تولید و دستیابی به رشد اقتصادی پایدار بسیار مهم و حیاتی است.