صنعت لوازم خانگی ایران در مسیر صنعت خودرو؟ / اما و اگرهای مونتاژ پنل به اسم تولید
در حالی که به دلیل کمبود تولید، نیمی از تقاضای تلویزیون ایران توسط کالاهای قاچاق تامین می شود، سیاست گذاران صنعتی به جای تلاش برای تشویق سرمایه گذاران به پر کردن گپ تولید، از مونتاژ قطعاتی همچون پنل که صرفه اقتصادی و ارزش افزوده چندانی ندارد حمایت می کنند، هرچند برخی فعالان بازار این اقدامات را تلاش برای ریل گذاری منتج به انحصارطلبی و مونوپول شدن برخی تولیدکننده ها می دانند.
به گزارش شمانیوز و به نقل از موج؛ در حالی که دو سال از ممنوعیت واردات لوازم خانگی به ایران می گذرد و عملا شرکت های خارجی لوازم خانگی در ایران فعالیت نمی کنند، اما همچنان برندهای قاچاق تلویزیون به اندازه برندهای ملی سهم از بازار دارند، به طوری که نزدیک به یک میلیون تلویزیون قاچاق سالانه توسط ایرانی ها خریداری می شود و حدود یک میلیون و 200 هزار دستگاه توسط سازنده های ایرانی فروخته می شود و این مساله حکایت از یک واقعیت دارد که هنوز مردم ایران بر این باورند که تلویزیون های خارجی نسبت به نمونه های داخلی مزیت رقابتی بالاتری دارند.
شهیدی دبیر انجمن تولیدکنندگان صوت و تصویر کشور در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج با تایید این موضوع که بخشی از نیاز بازار تلویزیون ایران توسط قاچاقچی ها تامین می شود، گفت: علت اقبال مردم نسبت به تلویزیون های قاچاق این است که هنوز شرکت های داخلی نتوانسته اند فاصله تکنولوژیک با شرکت های بزرگ دنیا را پر کنند، هرچند در سال های گذشته از نظر تولید پیشرفت های خوبی داشته اند، اما همچنان مردم برندهای خارجی را به دلیل کیفیت بالاتر و قیمت پایین تر ترجیح می دهند.
تحول تکنولوژیک در صنایع الکترونیک 6 ماه است
یکی از مهمترین مقوله های اخیر که مورد توجه وزارت صنعت در صنعت لوازم خانگی داخلی سازی قطعات وارداتی بوده و این مساله گرچه به ظاهر مثبت است، اما می تواند مانند یک تیغ دو لبه عمل کند، زیرا در لوازم صوتی و تصویری فاصله زمانی تحول تکنولوژیک 6 ماه تعیین شده و این به معنی این است که داخلی سازی یک محصول می تواند تنها برای 6 ماه فرصت رقابت با نمونه ها خارجی داشته باشد و از آنجایی که فناوری صوت و تصویر در ایران به کندی و عقب تر از شرکت های نام آور دنبا حرکت می کند، این مساله می تواند انگیزه سرمایه گذاری برای تولید را کاهش دهد. از این رو بسیاری از کارشناسان معتقدند که در تولید محصولاتی مانند تلویزیون، افزایش مونتاژ محصول در کشور می تواند در گام نخست منجر به حذف قاچاق و ایجاد اشتغال زایی شود و در گام دوم بستری خواهد بود تا همسو با فناوری های روز شرکت های بزرگ حرکت کنیم و حتی به واسطه موقعیت شرکت های مادر، شرکت های ایرانی می تواند تحریم ها را دور زده و کالاهای مونتاژی را برای ارز آوری بیشتر به کشورهای همسایه صادرات کنند.
مونتاژ سی کی دی قطعات پنل با نام تولید ملی
با توجه به اینکه یک شرکت داخلی به تازگی مدعی تولید اولین پنل ملی تلویزیون در کشور شده است و شائبه های زیادی در این باره مطرح شده است، یک کارشناس صنعت لوازم خانگی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری موج با اشاره به اینکه در تولید پنل های تلویزیونی مهمترین رکن کابینت، ال ای دی و عدسی ها، چیپ ست، اُپن سل و نهایتا برنامه نرم افزاری متناسب است که هنوز امکان داخلی سازی آن در کشور فراهم نشده و عملا آنچه از آن به ساخت پنل تلویزیون در کشور تعبیر شده، همان مونتاژ سی کی دی قطعات پنل در ایران است. آنچه به عنوان یک حرکت کم نظیر و افتخار ملی از آن نام برده شد، تنها راه اندازی یک «کلین روم» است که به سرمایه گذاری چندانی نیاز ندارد و بسیاری از شرکت های تولیدکننده تلویزیون در ایران سالهاست که توان مونتاژ پنل به این شکل را دارند. اما مساله اینجاست که مجموع تیراژ تولید تلویزیون در ایران به تعدادی است که سرمایه گذاری برای ساخت پنل حداقل باید برای تیراژ 5 میلیون تلویزیون پیش بینی شده باشد، در حالی که حداکثر میزان نیاز بازار به این محصول در کشور دو میلیون و 200 هزار دستگاه است. بنابراین هیچ توجیه اقتصادی در پشت این رفتار برای یک بنگاه اقتصادی خصوصی وجود ندارد، مگر آنکه برنامه بلند مدت دیگری در نظر باشد.
احسان فدایی با بیان اینکه 250 سازنده تلویزیون در جهان قطعات خاص خود را تنها از چند شرکت چینی که امروز صاحب تکنولوژی هستند تامین می کنند، افزود: با توجه به اینکه در تولید یک محصول تیراژ بالا صرفه اقتصادی ایجاد می کند، ورود به ساخت هر محصولی منطقی نیست. در حال حاضر بسیاری از شرکت های ژاپنی و کره ای فناوری تولید برخی قطعات خاص تلویزیون را به چینی ها منتقل کرده اند و دیگر خودشان مبادرت به تولید نمی کنند و همان قطعات را از چین وارد می کنند، چرا که تمام شرایط به نحوی تنظیم شده که محصول تولید شده در چین بالاترین مزیت رقابتی را در تمام دنیا پیدا کرده و راه را برای فعالیت تمام کشورها محدود کرده است.
رسوب دانش یا تعمیق تکنولوژی چگونه ایجاد می شود؟
او با اشاره به اینکه شرکت مذکور تنها 10 درصد سهم بازار تلویزیون را در اختیار دارد و مونتاژکاری آن در حوزه پنل برای 100 هزار دستگاه عملا تاثیری در کاهش قیمت تمام شده ایجاد نمی کند، افزود: پروسه مونتاژ پنل تلویزیون در یک خط به صورت دستی حداکثر حدود 4 دقیقه طول می کشد بدون اینکه رسوب دانش یا تعمیق تکنولوژی ایجاد کند، به همین دلیل ارزش افزوده چندانی به دنبال ندارد که مونتاژ پنل در ایران را توجیه کند. از طرف دیگر پنل، یک قطعه اصلی است در تعیین سطح کیفیت محصول است و شرکت هایی که از قبل اقداماتی در بخش تحقیق و توسعه و ... انجام نداده اند عملا نمی توانند پنل با کیفیتی تولید کنند چون این تکنولوژی توسط شرکت های مادر تا اتمام تاریخ مصرف آن عرضه نمی شود. بنابراین تلاش برخی شرکت ها برای به اصطلاح بومی سازی پنل تلویزیون با وجود غیرقابل توجیه بودن رویکرد اقتصادی آن، ممکن است با هدف ایجاد انحصار یا تلاش برای تغییر تعرفه واردات پنل های تلویزیون باشد که این اقدام قطعا تبعات سویی را برای سایر تولیدکنندگان، کاهش تنوع محصول و نهایتا افزایش بی ضابطه قیمت ها توسط واحد انحصار کننده به همراه داشته باشد. این جریان به نوعی یادآور روند صنعت خودروی کشور است یعنی در حالی که آنها مدعی هستند تولید ملی دارند اما هنوز خودروهای ایرانی وابسته به قطعات خاص وارداتی است و از طرف دیگر کیفیت تولید بسیار پایینی دارند که قابل رقابت با صنعت خودروی کشورهای همسایه هم نیست.
فدایی با تاکید بر اینکه در شرایط کنونی سیاست گذاری در صنعت لوازم خانگی باید در مسیر افزایش تیراژ تولید باشد و هزینه راه اندازی امثال کلین روم و مونتاژ پنل که ارزش افزوده نهایتا چند دلاری در هر دستگاه دارد عقلانی تر است که به سرمایه در گردش شرکت ها افزوده شود، اظهار کرد: وضعیت تقاضای لوازم خانگی به ویژه تلویزیون را مصرف کننده ها تعیین می کنند، از این رو هرگونه اقدام حتی با نام بومی سازی که منجر به فاصله گرفتن مصرف کننده ها از تولیدات داخلی شود ضد توسعه صنعت در ایران است و مسئولان و سیاست گذاران باید سیاست های کلان صنعتی را بر مبنای رقابت پذیری تولید استور کنند و عملا تحت فضاسازی و پروپاگاندای تبلیغاتی قرار نگیرند.
