دستاوردهای تحولی مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی ایران منجر به پیوند محکمی بین فعالان این حوزه و توسعه بخش معدن و صنایع معدنی کشور می شود

دکتر هاشم پور از مدیران نام آشنای صنایع و معادن کشور، استاد دانشگاه و دانش آموخته پسا دکتری در حکمرانی معدن و صنایع معدنی و همچنین عضو وابسته هیات علمی دانشگاه امام حسین (علیه السلام) است و دیماه ۱۴۰۱ مسئولیت این مرکز را از سوی رئیس هیات عامل وقت ایمیدرو عهده دار شد.

هاشم پور تصریح کرد: معرفی توانمندی و قابلیت های مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی ایران در سطح ملی ، منطقه ای و جهانی می تواند منجر به پیوند محکمی بین فعالان این حوزه شده و توسعه بخش معدن و صنایع معدنی کشور را بدنبال خواهد داشت.

از دستاوردهای اخیر این مرکز میتوان به کسب جایزه در سطح پبشروان بهره وری دوستاره در نهمین همایش جایزه بهره وری معادن و صنایع معدنی ایران اشاره کرد.

 وی، پیرامون امضای ۶ قرارداد و تفاهم‌نامه نامه همکاری که اسفند ماه ۱۴۰۱ در مرکز به امضا رسید، گفت: انعقاد قرار دادها و تفاهم‌نامه ها بین این مرکز با شرکت های فعال در بخش معدن و صنایع معدنی فصل نوینی از همکاری ها را بدنبال دارد.

هاشم‌پور، امضای تفاهم‌نامه‌ها و تشکیل گروه‌های مشترک همکاری با مجموعه‌های مختلف علمی، تحقیقاتی، پژوهشی و دانش‌بنیان را از محورهای اصلی فعالیت مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی ایران اعلام کرد و گفت: این مرکز باید به سمت سیاستگذاری، هدایت و ریل‌گذاری مجموعه‌های معدنی در زمینه تحقیقات فرآوری مواد معدنی پیش برود و کانون هماهنگی سایر مجموعه‌های فعال در این زمینه باشد. .

به گفته وی، مرکز تحقیقات می‌تواند محور تحقیق و توسعه(R&D)معدن و صنایع معدنی ایران باشد و از این رو، باید به سوی پژوهش کاربردی و تحقیقات در معدن و صنایع معدنی را در دستور کار همیشگی خود داشته باشد .

هاشم‌پور افزود: در آینده نزدیک، مرکز تحقیقات می‌تواند با مراکز علمی- پژوهشی، دانش‌بنیان و دانشگاهی مرتبط داخلی و خارجی مشترکی داشته و حمایت لازم را از اینگونه مراکز به عمل آورد و در تعامل دوسویه ظرفیت‌ها، نسخه‌های منحصر بفرد و به‌روز را ارائه کند.

ایشان «هیدرومتالورژی» را عرصه اولویت‌دار بعدی برای مرکز اعلام کرد که با توجه به اهمیت روزافزون چرخه آب در صنایع مختلف، هر روز بر ضرورت آن افزوده می‌شود.

هاشم‌پور، چشم‌انداز مرکز را تبدیل شدن به قطب پژوهش‌های کاربردی و توسعه پایدار فناوری‌های پیشرفته فرآوری و استحصال و شناسایی مواد و محصولات معدنی و همچنین پژوهش‌های کاربردی کانی‌شناسی، شیمیایی و زیست‌محیطی، عناصر راهبردی و کمیاب، گوهرسنگ‌ها و استانداردسازی، پرعیارسازی و بهینه‌سازی بیان کرد.

وی یادآور شد: این مرکز با طراحی برنامه راهبردی عملیاتی ۵ ساله، همسو و متصل به راهبرد ایمیدرو به‌عنوان سازمان مادر، می‌کوشد به مثابه کلینیک صنایع معدنی و مرکزی دانش‌محور در انجام پژوهش‌های کاربردی حل مسائل و عارضه یابی واحدهای فرآوری و استانداردسازی خط تولید، به عنوان بازویی محرک و فعال در بخش تحقیق و توسعه (R&D) معدن و صنایع معدنی باشد.

همچنین درباره مهمترین برنامه‌های عملیاتی مرکز برای پیاده‌سازی راهبردهاگفت: یکی از اهداف کلان مرکز، تجاری‌سازی فناوری به منظور شناسایی، حل و بهبود مسائل است و از این رو،‌ توسعه پژوهش‌های کاربردی برای کسب دانش فنی در زمینه شناسایی، تحلیل، فرآوری و تولید عناصر راهبردی، کمیاب وگرانبهای مصرفی در صنایع نوین و پیشرفته مثل لیتیوم، تیتانیوم، نیکل وغیره در دستور کار قرار دارد.

«مطالعه و پایش باطله‌های معادن و کارخانه‌های صنایع معدنی و متالورژی شامل تهیه شناسنامه، برنامه‌ ریزی برای بازفرآوری و استحصال کانی‌ها و مواد باارزش» دومین برنامه است.

ایشان عارضه‌یابی، اصلاح و بهبود فرآیندها و استانداردسازی کارخانه‌های فرآوری موجود با هدف کاهش میزان مواد اولیه مصرفی، بهینه‌سازی خوراک، کاهش هزینه‌ها و افزایش بازدهی به عنوان سومین برنامه است.

آزمایشگاه های مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی ایران از جامع ترین آزمایشگاههای کشور در زمینه کانی شناسی، آنالیز شیمیایی، محیط زیست، بهداشت حرفه ای و فرآوری مواد معدنی است که نزدیک به دو دهه فعالیت دارد و تاکنون نقش مهمی در رشد بخش معدن و صنایع معدنی کشور ایفا کرده است و این آزمایشگاه ها طبق استاندارد گواهی ISO 17025-2017 فعالیت دارد.

 مرکز همواره به حضور و آموزش نیروهای متخصص توجه داشته و طی دوره هایی کارشناسان مرکزکه غالبا تحصیل کرده دانشگاههای ملی از جمله دکتری فراوری مواد معدنی می باشند ، آموزش های  مورد نیاز را توسط شرکت های بین المللی و اساتیدی از دانشگاه های مطرح در بازه های زمانی گوناگون گذرانده اند .

راه‌اندازی مطالعات ژئومتالورژی در چرخه معدنکاری کشور به منظور مشخص شدن ویژگی‌های عیاری متالورژیکی، تیپ‌بندی کانسنگ و کاهش هزینه‌ها و ریسک‌های عملیاتی و سرمایه‌ای و ایجاد مرکز نوآوری توسعه صنعت گوهرسنگ کشور و استفاده از ظرفیت ایجاد شده برای گسترش صنعت گوهرسنگ و ایجاد زیرساخت لازم برای اشتغال و مسئولیت اجتماعی مرتبط از برنامه های جاری مرکز است.

هاشم پور، بررسی، شناسایی و تحلیل کامل معادن سنگ آهن کم‌عیار هماتیتی، سیدریت و گوتیت برای فرآوری و پرعیارسازی به‌منظور افزایش ظرفیت سنگ آهن برای واحدهای فولادی و ایجاد شبکه تحقیقاتی و توسعه ارتباطات با سایر آزمایشگاه‌ها و مراکز مشابه و تولید ایده و توسعه فناوری دانش بنیان، طراحی طرح‌های پژوهشی و اجرای آن برای تجاری‌سازی با استفاده از تدوین الگوی مشارکت و تعامل مرکز با مراکز تحقیقاتی بین‌المللی را به عنوان برنامه های سال جاری برشمرد.

وی درباره «شناسایی، تحلیل و فرآوری عناصر راهبردی و عناصر نادر خاکی» گفت: عناصر راهبردی و کمیاب از جمله لیتیوم، وانادیوم، نیکل، تیتانیوم و... نقش مهمی در توسعه صنایع پیشرفته دارند و شناسایی و استحصال آنها ضروری است و با توجه به وجود زیرساخت‌های لازم برای مطالعات کلیدی در مرکز، این موضوع جزو اولویت‌های اصلی سازمان ایمیدرو و در نتیجه، مطالعات تحقیقاتی مرکز قرار گرفته است.

همچنین پیرامون موضوع «همکاری با واحدهای صنعتی و معدنی برای اجرای طرح‌های معدنی، صنعتی و محیط‌زیستی» گفت: افزایش همکاری با واحدهای صنعتی و حل مشکلات پرعیارسازی، بررسی باطله‌های معدنی، استحصال فلزات باارزش در باطله‌ها، مطالعات محیط‌زیستی، پایش‌های بهداشت حرفه‌ای در محیط کار و... از کارهای مرکز است که در این زمینه قرار دادهایی با شرکت های فولاد سنگان و مبارکه داریم که در برخی موارد در مراحل پایانی قرار دارد.

 نخستین محور این استراتژی که در سال های اخیر هم مورد توجه بوده، فرآوری کانی های کم عیار است که در این ارتباط ، پروژه های متعددی با بخش های دولتی و خصوصی انجام ،یا در دست اقدام است و فرآوری نمونه های هماتیتی فولاد سنگان، نمونه های کم عیار از معادن فولاد مبارکه، فرآوری سنگ آهن پلاسری مروست (شرکت کویر سروش)، نمونه های مس و طلای کم عیار جانجا مربوط به هلدینگ توسعه معادن و فلزات را می توان نام برد.

هاشم پور، از دیگر رویکرهای مرکز را باز فرآوری پسماند ها برشمرد که از محورهای اصلی توسعه پایدار و اقتصاد سبز است. وی، پسماندها را به عنوان ذخایری که در سال های گذشته به دلایل مختلف از جمله وجود ذخایر پرعیارتر، ناکارآمدی روش های فرآوری مرسوم و موارد مشابه دیگر فرآوری نشده اند و به عنوان باطله های معدن، کارخانه فرآوری و همچنین صنایع معدنی نظیر سرباره ها محسوب می شوند.

وی تصریح کرد: مرکز در هر سه شاخه  فعالیت دارد و پروژه پژوهشی را نه فقط برای پژوهش بلکه برای حل مساله صنعت به انجام می رساند.

 هاشم پور،  بررسی امکان فرآوری عناصر با ارزش  حیاتی از باطله های ذغال البرز مرکزی با شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران،  استحصال تیتانیوم و عناصر نادر خاکی از باطله های گل قرمز جاجرم ( خراسان شمالی )،  فرآوری سرباره های فولاد مبارکه به منظور استحصال وانادیم از سرباره ها، فرآوری آهن و استحصال عناصر با ارزش از غبارهای FTP کوره های فولاد مبارکه،  فرآوری سیدریت و هماتیت از نمونه های آنومالی C سنگان را به عنوان‌ برخی پروژه های انجام شده، ذکر کرد.

به گفته وی، در بخش محیط زیست و همچنین پایش های مرسوم بهداشت کار، در سال های اخیر پروژه های ارزشمندی در این حوزه  انجام شده و  بخش محیط زیست مرکز به عنوان یکی از معتبر ترین آزمایشگاه های تخصصی مرجع کشور در سالهای اخیر بسیار پرکار و درآمدزا بوده و پروژه های خوبی را با  شرکت های بزرگ مانند فولاد مبارکه تعریف کرده است.

هاشم پور، فرآوری ذرات نرمه و درشت، با استفاده از روش های نوین از جمله به کار بردن نانو و میکرو حباب در فلوتاسیون، ساخت تجهیزات ثقلی سیار، ساخت تجهیزات متعدد نظیر جداکننده های مغناطیسی، سلول های فلوتاسیون، سنگ شکن های مختلف را از تجارب مرکز در گذشته برشمرد.

هدف از شکل گیری شتاب دهنده ها و حمایت از ایده های دانش بنیان، همواره بالا بردن سطح اعتماد طرح ها و کاهش ریسک های فنی و سرمایه گذاری است و روندی که یک طرح و ایده نو می تواند به عرصه صنعت ورود کند، بدین شکل است که در نقطه شروعی مثل دانشگاه، یک ایده در مقیاس آزمایشگاهی در شرایط اغلب ناپیوسته و با ایده آل هایی که در آن مقیاس وجود دارد نهایتاً تا TRL )سطح آمادگی فناوری(3  می تواند برسد و بعد از آن در صنایع معدنی باید فرآیند بهینه سازی شود و در مرحله بعدی در مقیاس پایلوت، ریسک های فنی آن تا حد امکان کاهش یابد.

وی افزود: مرکز به عنوان  یک بازوی تحقیقاتی و مجهز به بهترین امکانات آزمایشگاهی و پایلوت این توانمندی را دارد که نقش محوری ایفا نماید و ضمن اتصال ارکان مختلف پژوهش در صنایع معدنی، از نقطه شناسایی اولیه تا فرآوری و مطالعات زیست محیطی، با تعریف ماموریت های منطقه ای و تخصصی امکان هم افزایی ارکان مختلف پژوهش را فراهم نماید.