از مدیریت صحیح آب تا کاهش آلودگی هوا/ مطالبه محیط زیستی از دولت چهاردهم
پایان هفته جاری، سرآغاز فصل جدیدی در مدیریت قوه مجریه است و مردم برای چهارسال رییس دولت چهاردهم را انتخاب خواهند کرد؛ فردی که به همراه کابینه‌اش باید برنامه‌ای جامع برای مدیریت چالش‌های زیست‌محیطی کشور مانند کاهش منابع آبی، تغییرات اقلیمی و ... داشته باشد.
به گزارش شمانیوز؛ یکی از مشکلاتی که عمدتاً کشور در طول ۵۰ سال گذشته با آن‌ها مواجه بوده، توجه کمتر به محیط زیست در شرایط حساس اقتصادی، سیاسی، امنیتی و... است. به گفته حسن اکبری – معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست – اگر به پایداری بلندمدت سرزمین می‌اندیشیم باید دولت چهاردهم، محیط زیست را هم‌ردیف مسایل اساسی و کلان کشور بداند و به محیط زیست همواره به عنوان یکی از مسائل کلان و مهم کشور در همه سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها توجه کند.
مدیریت صحیح منابع آبی
یکی از موضوعات بسیار مهم زیست‌محیطی کشور «آب» است. به لطف بارش‌های بهاره، کمبود بارش در بیشتر مناطق کشور جبران شده است. با این حال برخی از استان‌ها وارد چهارمین سال خشکسالی شده‌اند.
محمد مجابی - رییس کمیته محیط زیست مجمع تشخیص مصلحت نظام - نحوه مدیریت و استفاده از «آب» را یکی از مهم‌ترین موضوعات زیست‌محیطی کشور می‌داند و می‌گوید: با توجه به اینکه میزان استفاده از منابع آب زیرزمینی موجب شده که تراز آن ۱۵۰ میلیارد متر مکعب منفی شود و در بسیاری از دشت‌ها شاهد فرونشست زمین باشیم، در دولت آینده به حوزه آب باید توجه جدی شود.
به گفته او در چنین شرایطی دولت چهاردهم باید با پیروی از اصل ۱۱۰ قانون اساسی و سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در زمینه نحوه مدیریت آب اقدام کند.
حفظ خاک و جلوگیری از تغییر کاربری اراضی
اکبری توجه به منابع خاک و کاهش آلودگی خاک را از موضوعاتی می‌داند که دولت چهاردهم باید مد نظر قرار دهد.
با توجه به اینکه تنها نیمی از ایران را «خاک» پوشش می‌دهد و ۱۸ میلیون هکتار از آن برای کشاورزی قابل استفاده است و تنها یک سوم از این اراضی درجه یک و مرغوب برای کشاورزی هستند، «تغییر کاربری» عرصه‌های مرتعی و جنگلی به ویژه در استان‌های شمالی کشور مانند گیلان و مازندران یکی از مشکلات مهم در این حوزه است. مجابی مساله «تغییر کاربری» اراضی را یکی از موضوعاتی می‌داند که لازم است مد نظر دولت چهاردهم قرار گیرد و برای آن چاره‌اندیشی کند.
برنامه‌ریزی برای کاهش تبعات تغییرات اقلیمی
این روزها یکی از مهم‌ترین چالش‌های محیط زیستی جهان تغییرات اقلیمی است که موجب خشکسالی، وقوع سیلاب، گرمای بیش از حد و بارش‌های فاقد پراکنش زمانی مناسب می‌شود این در حالیست که میانگین دمای هوا در ایران نیم درجه از میانگین جهانی بیشتر است، در نتیجه می‌تواند خسارات سنگینی را به کشور تحمیل کند.
در این شرایط به گفته علی سلاجقه – رییس سازمان حفاظت محیط زیست- موضوع تغییر اقلیم کاملا به سازمان محیط زیست سپرده شده و مرجع ملی تغییر اقلیم این سازمان است بنابراین هرگونه مراوده و مبادله با سایر کشورهای جهان در این زمینه حتما در قالب این مرجع ملی باید انجام شود. طبق برنامه هفتم توسعه نیز سازمان حفاظت محیط زیست مکلف است هماهنگی بین دستگاه‌های مسوول و تاثیرگذار در دو بعد اصلی فرهنگسازی و سازگاری در زمینه موضوع تغییر اقلیم را محقق کند.
بر این اساس دولت چهاردهم با توجه به اهمیت تبعات تغییرات اقلیمی و وجود سند بالادستی در زمینه کاهش این پدیده، لازم است به آن توجه ویژه‌ای بکند.
کاهش آلودگی هوا
یکی از تبعات خشکسالی، برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و عدم پرداخت حقآبه‌های زیست‌محیطی، شکل‌گیری کانون‌های گرد و غبار است که منجر به آلودگی هوا می‌شود البته بخش دیگری از آلودگی‌های هوا ناشی از مصرف حامل‌های انرژی است.
به گفته مجابی در سیاست‌های اصلاح الگوی مصرف و سیاست انرژی بر ضرورت کاهش شدت انرژی در کشور به نصف مقدار کنونی تاکید شده است اما این هدف با توجه به عوامل متعددی از جمله عوامل اقتصادی تاکنون محقق نشده است. توجه به مصرف انرژی و رفع آلودگی در انواع خودروهای در حال تولید در کشور کم است بنابراین دولت آینده برای رفع این مشکل در جهت عمل هرچه بیشتر به قانون هوای پاک باید تلاش کند.
مدیریت صحیح گونه‌های در معرض انقراض
یکی از موضوعات مهم در زمینه حیات وحش، گونه‌های جانوری در معرض خطر انقراض است. از ۱۰۳۶ گونه مهره‌دار جانوری کشور، ۷۵ گونه در لیست سرخ اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارند. میش‌مرغ و یوزپلنگ آسیایی به مراتب وضعیت بدتری دارند، به‌گونه‌ای که حدود ۱۹ قطعه میش‌مرغ و ۲۵ فرد یوز در کشور شمارش شده‌اند.
تخریب زیستگاه یکی از عوامل موثر بر انقراض یک گونه است که شکل‌های مختلفی دارد. جاده‌کشی، معدن‌کاوی، چرای بی‌رویه، تغییر کاربری اراضی آسیب زیادی به زیستگاه‌های حیات وحش می‌زنند و از هم‌گسیختگی زیستگاه و جزیره‌ای شدن آن به‌صورتی که گونه در زیستگاه اسیر می‌شود را در پی دارد، در نتیجه برای جفت‌یابی و پیدا کردن طعمه دچار مشکل می‌شود. در این شرایط لازم است دولت چهاردهم با جلوگیری از دست‌اندازی به محیط زیست و سایر عوامل موثر بر کاهش تعداد گونه‌های جانوری به نحوی عمل کند که گونه‌های در معرض خطر انقراض کشور به سرنوشت شیر ایرانی و پلنگ مازندران دچار نشوند.
فرهنگسازی و جلب مشارکت مردم در حوزه محیط زیست
یکی از راه‌های حفاظت از گونه‌های جانوری و آب و خاک و ... فرهنگسازی در حفظ محیط زیست است. به گفته اکبری بر اساس اصل ۵۰ قانون اساسی همچنین فرمایشات مقام معظم رهبری و سیاست‌های ابلاغی ایشان در محیط زیست و بسیاری اسناد همچنین تجربه دنیا، مشارکت و همراهی مردم می‌تواند به حفاظت بهتر از محیط زیست منجر شود. پیش‌زمینه حضور و مشارکت مردم، فرهنگسازی است بنابراین در حوزه محیط زیست به یک نهضت فرهنگسازی نیاز داریم.
او تاکید می‌کند: برخی تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیرندگان در دستگاه‌های توسعه‌ای و عمرانی به محیط زیست به عنوان یک هدف اصلی و مسئله مهم در برنامه‌ریزی، سیاستگذاری و اجرای طرح‌ها توجه کافی و لازم را نمی‌کنند چراکه فرهنگ محیط زیستی در آنان به‌درستی شکل نگرفته است بنابراین باید در دوران کودکی و نوجوانی در زمینه محیط زیست فرهنگسازی شود.
مشارکت مردم نیز یکی از موضوعات مهم در حفظ محیط زیست است که به گفته اکبری در برخی لایه‌های میانی اراده و عزم جدی در دستگاه‌های اجرایی دیده نمی‌شود تا کار به‌طور واقعی به مردم سپرده بشود.
لزوم مدیریت یکپارچه منابع زیستی کشور
بر اساس این گزارش به فهرست مطالبات زیست‌محیطی از دولت چهاردهم می‌توان به تلاش برای اقتصادی شدن مرتعداری در کشور، فراهم‌سازی تجهیزات لازم برای پایش جنگل‌ها و مراتع به منظور پیشگیری از وقوع حریق در آن‌ها و توجه بیشتر به چالش‌های حقوقی محیط بانان اشاره کرد اما شرط لازم برای کاهش بیشتر چالش‌های زیست‌محیطی کشور «مدیریت یکپارچه منابع زیستی کشور» است.
به گفته اکبری وقتی که آب، خاک، پوشش گیاهی و در نهایت تنوع زیستی و ذخایر ژنی در دستگاه‌های مختلفی مدیریت می‌شوند، هیچ وقت به نتیجه مطلوبی نمی‌رسیم. هرچه قدر این مدیریت‌ها یکپارچه‌تر باشند، نتیجه بهتری می‌گیریم چراکه این عناصر تاثیرات متقابل بر هم می‌گذارند.
