بیماری ایکتیوز چیست ؟ + راه های درمان

ایکتیوز ولگاریس یک بیماری پوستی است که در آن سطح پوست خشک، ضخیم و پوسته‎دار می‎شود. اما این بیماری را چطور می‎توان تشخیص داد و درمان کرد؟ اغلب موارد ایکتیوز ولگاریس ارثی است و در دوران کودکی آغاز می‎شود. در موارد نادر، این بیماری در افراد بزرگسال بر اثر عوارض جانبی برخی داروها یا بیماری‎ها بروز می‎کند.

در حال حاضر هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد، اما استفادۀ مکرر و منظم از مرطوب کننده‎ها و مواد لایه‎بردار پوست (روبندۀ سلول‎های مردۀ پوست) اغلب برای رفع علایم بیماری کافی هستند.

ایکتیوز ولگاریس نوعی ایکتیوز است، گروهی از بیماری‎های مرتبط به پوست که در توانایی پوست برای رفع و دفع سلول‎های مردۀ پوست اختلال ایجاد می‎کنند، و سبب بروز خشکی بیش از حد و زبری در پوست می‎شوند.

بیش از 20 نوع مختلف ایکتیوز وجود دارد، اما ایکتیوز ولگاریس شایع‎ترین نوع آنها محسوب می‎شود. ایکتیوز ولگاریس شامل حدود 95 درصد کل موارد ایکتیوز است.

ایکتیوز بیماری نسبتاً نادری است، که تقریباً 1 نفر از هر 250 نفر انسان به آن مبتلا می‎شود. این بیماری معمولاً در اوایل کودکی شکل می‎گیرد، و در فاصلۀ 2 تا 5 سالگی بروز می‎کند.

ایکتیوز ولگاریس اغلب اوقات بیماری فلس ماهی نامیده می‎شود زیرا فلس‌های مشخصۀ بیماری شبیه به فلس ماهی به نظر می‎رسند.

دکتر تشخیص را بر مبنای تغییرات پوست انجام می‎دهد و به این موضوع نیز می‌پردازد که آیا کس دیگری در خانوادۀ فرد دچار این بیماری است. دکتر احتمالاً در مورد دیگر مشکلات پزشکی فرد سؤال می‎کند و برای بررسی نمونۀ پوست بیوپسی انجام می‎دهد. برای تأیید تشخیص اغلب از آزمایش ژنتیک نیز استفاده می‎شود.

چه چیز سبب بروز ایکتیوز ولگاریس می‎شود؟

اغلب موارد ایکتیوز ولگاریس نتیجۀ بروز جهشی در ژن مسؤول کدگذاری فلاگرین است. فلاگرین پروتئینی است که به ایجاد سد حائل طبیعی برای پوست کمک می‎کند.

بدون وجود سد محافظتی، پوست برای حفظ رطوبت و اسیدیتۀ پایدار دچار مشکل می‎شود.

سلول‎های پوستی دچار کم‎آبی مزمن به مرور زمان شروع به زبر شدن و زمخت شدن می‎کنند. سپس آنها به سطح پوست نقل مکان می‎کنند و در آنجا به حالت فلس مانند درمی‎آیند.

بخش اعظم موارد ایکتیوز ارثی است. افراد دارای یک رونویسی ژن غیر نرمال گرایش به آن دارند که در مقایسه با افراد دارای دو رونویسی غیر نرمال ژن دچار موارد خفیف‌تر بیماری شوند.

این بیماری در عین حال می‎تواند ناشی از موارد زیر باشد:

• استفاده از برخی داروها

• بیماری‎های سیستمیک

• بیماری‎های آسیب زننده به کل بدن

علل شایع اکتیوز اکتسابی موارد زیر را شامل می‎شود:

• اختلال عملکرد تیروئید

• لنفوم هاچکین

• HIV

• سارکوئیدوز

• نارسایی ارگان به ویژه نارسایی کبد و کلیه

• برخی داروهای مخصوص درمان سرطان

• داروهای حاوی اسید نیکوتینیک

• داروهای حاوی کوا

• هیدورکسیوری (هیدروکسی اوره)

علایم ایکتیوز ولگاریس

ایکتیوز ولگاریس سبب کم‎آب شدن بیش از حد پوست بر اثر زمخت و فلس‎دار شدن آن می‎شود.

بیشترین محل‎های بروز آسیب در بدن شامل موارد زیر است:

 ناحیۀ باز کنندۀ اندام‌ها مخصوصاً آرنج‎ها و ساق پاها

 تنه

 جمجمه

 صورت، معمولاً پیشانی و گونه‎ها

به طور معمول در موارد ارثی، علایم بیماری در بدو تولد دیده نمی‎شوند بلکه در حدود 2 ماهگی نوزاد بروز می‎کنند. بدر ماحل اولیه علایم این بیماری با خشکی پوست اشتباه گرفته می‎شود.

ایکتیوز ولگاریس ممکن است به شکل خشکی پوست همراه فلس‎های پوستی نازک و سفید یا به رنگ خود پوست بروز کند. اغلب پوست نیز فلس‌دار می‎شود.

فلس‎وار شدن همراه ایکتیوز ولگاریس می‎تواند همچنین سبب شود که پوست در نواحی به شدت یا مداوماً آسیب دیده ترک بردارد. ترک پوست اغلب در کف دست و پا بروز می‎کند.

پوسته شدن نیز می‎تواند به ایجاد ناراحتی عمومی و درد منجر گردد و پوست را در برابر تحریک‎‍پذیری و خشکی بیشتر آسیب‌پذیرتر کند. اگرچه مورد نادری است، در برخی مردم دچار ایکتیوز ولگاریس پوسته دادن پوست در غدد تعریق تداخل ایجاد می‎کند و سبب بروز دو عارضۀ متفاوت می‌شود: تعریق بیش از حد (هیپرهیدروز) یا عدم توانایی تعریق.

شدت علایم بیماری از فردی به فرد دیگر متفاوت است و علایم بیماری ممکن است در طول دورۀ بلوغ تشدید شود. هر چیزی که باعث بیشتر شدن میزان خشکی پوست گردد، یا در توانایی حفظ رطوبت پوست اختلال ایجاد کند می‎تواند به تشدید علایم بیماری منجر گردد.

ایکتیوز ولگاریس معمولاً با دیگر اختلالات پوستی همراه است. در حدود 50 درصد افراد دچار این بیماری در عین حال مبتلاء به اگزما (درماتیت اتوپیک) نیز هستند. افراد دچار این هر دو بیماری دارای افزایش ریسک برای موارد زیر هستند:

• رینیت

• آلرژی

• آسم

اغلب افراد دچار اگزما و ایکتیوز ولگاریس گرایشی به بروز شدید علایم در دورۀ جوانی نشان می‎دهند که تا دوران بزرگسالی ادامه پیدا می‎کند.

ایکتیوز ولگاریس معمولاً با کتوزیس پیلاریس نیز همراه است، نوعی بیماری که بر اثر مسدود شدن فولیکول‎ها با فلس‎های پوستی ایجاد می‎شود.

ایکیتوز ولگاریس اغلب با هیپرلاینئاریتی (بیش‌خط‎دار شدن پوست) یا افزایش خطوط پوستی همراه است که اغلب در کف دست و پا بروز می‎کند.

گزینه‌های درمانی

بدبختانه هیچ معالجۀ شناخته شده‌ای برای ایکتیوز ولگاریس وجود ندارد. گزینه‎های درمانی پیرامون کاهش علایم بیماری با برداشتن پوسته‌ها و کاهش خشکی پوست متمرکز می‌شوند.

لایه‌برداری منظم و مداوم به کند شدن روند تشکیل فلس‎ها کمک می‎کند. وقتی این کار انجام شود عمل ورود رطوبت به پوست و حفظ آن ساده‎تر می‎شود.

راه‎های توصیه شدۀ معمول برای کاهش پوسته دادن پوست شامل موارد زیر است:

• خیس دادن ناحیۀ آسیب دیده در آب نمک یا حمام آب نمک

• خیس کردن پا با آب ولرم و سپس سایش ملایم پا با استفاده از سنگ پا

• استفاده از مرطوب کننده‎های دارای مواد شیمیایی لایه‎بردار پوست مثل اسید گلیکولیک، آلفا هیدروکسی اسید، اسید لاکتیک، اسید سالیسیلیک یا اوره

• برس کشیدن دقیق مو برای جدا کردن پوسته‎های ایجاد شده بر جمجمه

• برای موارد شدیدتر، استفاده از داروهای مبتنی بر پایۀ ویتامین A مثل اسیترتین یا ایزوتریتوئین برای کاهش میزان تولید سلول پوستی

استفاده از مرطوب کننده‎ها و لوسیون‎ها به طور مداوم و منظم در کنار لایه‌برداری:

• میزان آبرسانی به پوست را افزایش می‎دهد

• خطر ترک و شکاف خوردن پوست را کاهش می‎دهد

• از پوسته‌دار شدن بیشتر پوست پیشگیری می‎کند

استفاده از لوسیون‎ها و بدن‌شویه‎های حاوی چربی زیاد و همچنین کرم‌های لانولین به عنوان داروهای خط مقدم مداوا ایدۀ مناسبی است.

طیفی از عوامل محیطی و عادت‎های سبک زندگی باعث کم‎آب شدن پوست و تشدید خشکی و پوسته دادن پوست در پیوند با ایکتیوز ولگاریس می‌شود.

برخی راه‎های ساده برای کاهش احتمال تشدید علایم بیماری شامل موارد زیر است:

• از محیط‎های سرد و خشک پرهیز کنید

• دوش‎ و حمام کوتاه مدت داشته باشید

• تعداد موارد حمام کردن را کاهش دهید

• از استفاده از صابون‎های معطر یا قوی، مواد شوینده، بدن‎شویه‎ها، شامپوها و حالت دهنده‎ها اجتناب کنید

• از ساییدن پوست پس از قرار گرفتن در معرض آب خودداری کنید

• بلافاصله پس از حمام کردن یا دوش گرفتن (در عرض سه دقیقه) از مواد مرطوب کننده استفاده کنید

• پس از مرطوب کردن پوست را با پوشش پلاستیک برای چند ساعت بپوشانید تا رطوبت پوست محبوس و میزان اشباع رطوبت پوست بیشتر شود

• از محیط‎های دارای تهویۀ هوای قوی اجتناب کنید

• از محیط‎های دارای سیستم گرمایشی مرکزی اجتناب کنید

• از دستگاه رطوبت‌ساز استفاده کنید

• پوست را از باد و سرما محفوظ نگه دارید

• از محیط‎های دارای هوای بسیار آلوده که می‎توانند باعث ایجاد اختلال در اسیدیتۀ پوست شوند، اجتناب کنید

• از کاربرد آب سخت (سنگین) که اسیدیتۀ پوست را دچار اختلال می‎کند اجتناب کنید

• از ضد آفتاب به ویژه انواع دارای مرطوب کننده استفاده کنید

• از تخت برنزه کردن یا برنزه کننده‎های مصنوعی اجتناب کنید

• از استخرها و وان‎ حمام حاوی مواد شیمیایی محرک و خشک کنندۀ پوست مثل کلر اجتناب کنید

• دیگر بیماری‌های خشکی پوست مثل اگزما را درمان کنید

منبع : مهرین