کارت اعتباری سهام عدالت خوب است یا بد؟
قرار است کارت اعتباری سهام عدالت تا سقف ۶۰ درصد از ارزش آن به سهامداران متقاضی داده شود، اما این طرح دارای ابهاماتی است که باید حتما برطرف شود.
چند روز پس از این که امکان فروش سهام عدالت فراهم شد، در روز ۹ خرداد ماه حسین سلاح‌ورزی، عضو شورای عالی بورس از تبدیل سهام عدالت به کارت اعتباری خبر داد.
وی در توئیت خود نوشت: «از هفته بعد با حمایت و موافقت دولت و بانک مرکزی، کارت اعتباری در اختیار دارندگان سهام عدالت قرار می‌گیرد. با این تصمیم سهامداران مجبور به فروش زودهنگام سهام با ارزش خود نیستند و بورس هم از تلاطم و نوسان در امان می ماند.»
براساس این طرح سهامداران می‌توانند تا سقف ۵۰ تا ۶۰ درصد ارزش‌دارایی سهام‌عدالت خود از بانک کارت اعتباری خرید دریافت کرده، به مراکز خرید بروند و موجودی آن را به صورت اعتباری خرج کنند. مشمولان این طرح علاوه بر اینکه برای تسویه پول حدود یک سال وقت خواهند داشت، سهام‌عدالت ارزشمند خود را از دست نمی‌دهند و باعث برهم‌خوردن نظم بورس نمی‌شوند.
اما این طرح در موعد مقرر (یک هفته پس از تویئت سلاح‌ورزی) عملی نشد و استدلال سخنگو سهام عدالت برای اجرایی نشدن آن، این بود که این موضوع زودتر از موعد مقرر مطرح شد تا افرادی که قصد فروش سهام خود را دارند با آگاهی بیشتری نسبت به این موضوع تصمیم‌گیری کنند.
یعنی این طرح صرفا برای تصمیم‌گیری در خصوص فروختن یا نفروختن بود تا اگر سهامداری قصد استفاده از این کارت را دارد سهام خود را نفروشد.
چه کسانی می‌توانند کارت اعتباری بگیرند؟
طبق گفته پیشین فهیمی، افرادی که سهام خود را به فروش رسانده‌اند دیگر نمی‌توانند کارت اعتباری دریافت کنند.
براساس آخرین آمارهای شرکت سپرده‌گذاری مرکزی حدود دو میلیون از ۱۸ میلیون و ۳۰۰ هزار نفری که روش مستقیم را انتخاب کرده‌اند درخواست فروش سهام خود را از طریق بانک یا کارگزاری‌ها ثبت کرده‌اند که این حدود ۱۱ درصد نمی‌توانند از کارت اعتباری استفاده کنند.
کارت اعتباری سهام عدالت، چه مزیتی دارد؟
در حال حاضر ارزش سهام عدالت یک میلیون تومانی حدود ۴۰ میلیون تومان است که ۶۰ درصد آن معادل ۲۴ میلیون تومان برآورد می‌شود.
طرح کارت اعتباری سهام عدالت در حالی قرار است اجرایی شود که از یک سو طبق اعلام رئیس‌جمهور ۳۰ درصد دوم سهام عدالت از روز عید غدیر خم یعنی ۱۸ مرداد ماه قابل فروش می‌شود که معادل کارت اعتباری است، از سوی دیگر نیز محدودیت استفاده از این کارت‌ها در فروشگاه‌ها به نوعی این طرح را ناکارآمد کرده است.
گفته شد که ۶۰ درصد از سهام عدالت معادل ۲۴ میلیون تومان است که برای یک خانواده چهار نفری با سهام یک میلیون تومانی معادل ۹۶ میلیون تومان می‌شود و این محدودیت فروشگاهی ممکن است برای این گروه از سهامداران جذاب نباشد.
رشد بازارها در چهار ماهه نخست امسال نشان می‌دهد که بورس ۲۷۴ درصد، سکه ۷۳٫۹ درصد، طلا ۵۷٫۸ و دلار ۳۷ درصد بازدهی را برای سرمایه‌گذاران خود به همراه داشته‌اند که این موضوع انگیزه سهامداران را برای حفظ سهام عدالت خود در بورس و یا انتقال آن به بازارهای دیگر را بیشتر می‌کند.
به نظر می‌رسد که استفاده از این کارت به نوعی بلوکه شدن پول سهام عدالت در کارت‌های اعتباری فروشگاهی است که آزاد کردن آن جز از طریق خرید از همان فروشگاه‌ها ممکن نیست.
شاید اگر این ۶۰ درصد کارت اعتباری به صورت وام به سهامداران داده می‌شد بسیاری از آنها متقاضی دریافت آن می‌شدند که به احتمال زیاد بخشی از آن وارد بورس یا بازارهای مالی دیگر می‌شد.
اگر چه انتقادها به عملکرد کارگزاری‌های بانکی و غیربانکی در خصوص فروش سهام عدالت بالاست و سهامداران بسیاری معترض هستند اما به نظر می‌رسد که سهامداران یا سهام خود را در بورس نگه دارند یا اگر قصد نقد کردن آن را داشته باشند ۱۰ روز باقی مانده تا آزادسازی ۳۰ درصد دوم را دست نگه می‌دازند و از طریق کارگزاری‌ها اقدام به فروش می‌کنند.
ابهامات استفاده از کارت‌های اعتباری
در خصوص کارت‌های اعتباری این سوال مطرح است اگر سهامداری نتواند این ۶۰ درصد را یک ساله به بانک برگرداند، آیا بانک صاحب آن ۶۰ درصد می‌شود؟
در پاسخ به این سوال یک روی سکه این است که این احتمال وجود دارد که در طول یک سال آینده سهام عدالت مثل این سه ماه رشد زیادی داشته باشد که اگر سهامداری نتواند یک ساله این ۶۰ درصد را به بانک برگرداند و بانک صاحب آن شود، سهامدار متضرر می‌شود.
احتمال ریزش بورس نیز روی دیگر سکه است که ارزش سهام عدالت هم پایین می‌آید و در این صورت بانک متضرر می‌شود.
اما ممکن است بانک برای پولی که می‌پردازد سود بگیرد، مانند تسهیلاتی که می‌دهد؛ که به نظر می‌رسد احتمالا این روش نیز مورد استقبال بسیاری از سهامداران قرار نگیرد، زیرا اگر قرار باشد سهامداری ۶۰ درصد از سهام خود را نقد کند(معادل ۲۴ میلیون برای سهام یک میلیون تومانی) آن را در کارت اعتباری که فقط برای خرید از فروشگاه‌ها قابل استفاده است بلوکه نمی‌کند.
مگر این که بانک این مبالغ را با درصد سود پایینی پرداخت کند که در این صورت سهامداران مایل به استفاده از آن باشند.
به نظر می‌رسد این روش برای سهامدارانی که می‌خواهند مبلغی کمتر از ۶۰ درصد از سهام را نقد کنند مورد استفاده قرار بگیرد تا از طریق این کارت خرید‌های روزمره زندگی خود را انجام دهند.
اما مزیت استفاده از کارت‌های اعتباری این است که سهامدار می‌تواند مبلغ کمتری از ۶۰ درصد را بگیرد، بدون این که سهام خود را بفروشد.
در مجموع جزئیات دقیق این طرح هنوز مشخص نشده و در این گزارش برخی از احتمالات بررسی شده است که برای فهمیدن اطلاعات دقیق‌تر در این خصوص باید منتظر تصمیمات شورای عالی بورس بود.