مشکلات رابطه جنسی در بیماران سرطانی و راهکارهای بهبود آن

عارضه های جانبی ناشی از شیمی درمانی مثل ریزش موها از نگران کننده ترین عارضه های شیمی درمانی است که میتواند باعث تغییر در تصویر ذهنی و بی‌میلی جنسی شود. شیمی درمانی و پرتودرمانی میتواند باعث نارسایی ثانویه تخمدان و ایجاد یائسگی زودرس، خشکی واژن، درد در موقع فعالیت زناشویی و کاهش تمایل جنسی و کاهش دستیابی به ارگاسم، گرگرفتگی و اختلال خلقی و افزایش عفونت های ادراری شود. عوامل روانی هم در بروز اختلال فعالیت زناشویی نقش دارد.

حس انتقال سرطان از طریق رابطه زناشویی، احتمال سقط، بیماری افسردگی و عارضه های جانبی ناشی از داروهای ضد بیماری افسردگی سه حلقه ای، اختلال تصویر ذهنی بعد از جراحی برداشتن بافت سینه، استرس و تشخیص بیماری، تأثیر عوامل و نحوه ارزیابی و درمان اختلال فعالیت زناشویی هم از دلایل اختلال فعالیت زناشویی به حساب می آید .

فعالیت زناشویی یکی از ابعاد مهم کیفیت زندگی است. با توجه به اینکه اغلب تلاش تیم درمان بر پایه حفظ و ادامه زندگی بیمار تمرکز می یابد، اغلب توجه به مسائل زناشویی از نظر دور می ماند.

مشکلات روابط جنسی در بیماران مبتلا به سرطان

مشکلات حاصل از تغییرات جسمی

سرطان ممکن است اندام های تناسلی و دیگر اندام های بدن را که در تحریک جنسی نقش مهمی ایفا میکنند ، دچار اسیب کند. به عنوان مثال ، یک بیمار مبتلا به سرطان سینه، علاوه بر این که ممکن است مجبور شود یک یا هر دو پستانش را به وسیله جراحی تخلیه کند، باید داروهایی مصرف کند که اغلب سبب کاهش هورمون استروژن در بدن میشود . در نتیجه ی این تغییر هورمونی، ترشحاتی که سبب مرطوب و روان نگه داشتن محیط داخل واژن میشوند به شدت کاهش یافته و حتی ممکن است سبب شود بیمار در سن جوانی دچار یائسگی زودرس شود!!

همچنین ۷۰ درصد از افرادی که مبتلا به سرطان پروستات هستند دچار اختلال نعوظ خواهند شد و تقریبا همه بیمارانی که تحت شیمی درمانی یا پرتودرمانی قرار می گیرند به علت عوارض این نوع درمانها دچار حس خستگی شدید شده و انرژی کافی برای روابط جنسی نخواهند داشت.

تغییرات در عملکرد جنسی

بیماری سرطان و عارضه های درمان آن علاوه بر این که تأثیر مستقیم بر بافت های بدن می گذارد، بر مراحل سه گانه میل، برانگیختگی و ارگاسم نیز، در زمان روابط جنسی تأثیر می گذارد. میل جنسی معمولاً در اشخاص مبتلا به سرطان، زمانیکه از بیماری خود آگاهی پیدا میکنند ، کاهش می یابد.

شیمی درمانی، تغییرات هورمونی و داروهای بازدارنده بازجذب سروتونین که برای کاهش استرس و بیماری افسردگی ناشی از سرطان از آن ها استفاده میشود ، میتواند در مرحله های برانگیختگی و ارگاسم، اختلال به وجود آورد . زمانیکه برانگیختگی جنسی دچار اختلال شود، روابط جنسی که قبلا برای فرد سرشار از لذت و حس خوش آیند بوده، تبدیل به یک وظیفه مشقت زا خواهد شد.

تغییر در رابطه عاطفی با همسر

روابط عاطفی و روابط جنسی دو مسئله غیر قابل تفکیک از هم هستند. در واقع روابط عاطفی موفق بدون حضور رابطه جنسی ممکن است دوام نیاورد. مشکلات جنسی حاصل از سرطان و عارضه های درمان آن میتوانند در روابط عاطفی شما هم تاثیرگذار باشند.

تغییر در تصوری که از بدنمان در ذهن داریم

یکی از مؤلفه های مهم عملکرد جنسی، تصویری است که از بدنمان در حافظه خود داریم. این عکس شبیه یک نقشه تصوری، رابطه بین جاذبه جنسی، قدرت فیزیکی، ماهیت و انرژی روانی جنسی را تأمین میکند . زمانیکه تصویری که از بدنمان در حافظه داریم خراب شود، اعتماد به نفس خود را از دست داده و حس می کنیم سایرین هویت جنسی ما را به رسمیت نمی شناسند.

راهکارهای زیر میتوانند در کنار امدن مبتلایان به سرطان با مشکلاتشان مؤثر باشد:

- ورزش درمانی میتواند به بهبود کیفیت روابط جنسی در افرادی که بخاطر درمان، دچار تغییرات هورمونی شده اند، کمک کند. شما میتوانید با مشاوره پزشک زنان از کرم استروژن جدیدی که اخیرا نتوانسته تاییدیه انجمن یائسگی آمریکای شمالی را دریافت نماید و برای استفاده بیماران ابتلا به سرطان سینه تولید شده، استفاده نمایید.

- در موارد اختلال نعوظ، متخصص ارولوژی میتواند راهکارهای موثری مانند استفاده از قرص های مورد تائید موجود و چه بسا دستگاه وکیوم جنسی را به شما پیشنهاد دهد؛ همچنین میتوانید با زیر نظر گرفتن ساعت بیولوژیک بدنتان، ساعت هایی از شبانه روز که بیش ترین انرژی را دارید پیدا کرده و در آن ساعتها، روابط جنسی برقرار کنید.

- در دوره درمان سرطان، باید توقعات خود در خصوص طول مقطع برانگیختن جنسی، بنیه جنسی و ارگاسم را تغییر دهید. خواه بیمار شخصی باشد که به علت سرطان پروستات از درمان جراحی یا پرتودرمانی استفاده کرده، یا بیماری باشد که به سرطان سینه یا دیگر سرطان های اختصاصی زنان ابتلا باشد؛ سود بردن از تخیلات و فانتزی های جنسی و استفاده از داروهای محرک جنسی میتواند تأثیر زیادی در بهبود عملکرد جنسی داشته باشد.

توجه داشته باشید برای اشخاص مبتلا به سرطان، این داروها حتماً باید با مشورت پزشک استفاده شود.

- همچنین میتوانید با روان پزشک خود مشورت کنید تا نوعی از داروهای ضد بیماری افسردگی و ضد اضطرابی برایتان تجویز کند که عوارض جانبی آن سبب ایجاد اختلال در عملکرد جنسی نشود.

- در خصوص خشکی واژن این مسئله از طریق توجه به لزوم تحریک مناسب و کافی جنسی و همچنین استفاده از ژل های لوبریکانت موجود در داروخانه ها قابل حل است. در بیمارانی که منع استفاده هورمون ها وجود ندارد، میتوان از استروژن موضعی استفاده کرد.

- علایم ناشی از یائسگی زودرس هم باید کنترل شود. به عنوان مثال اگر فرد دچار گرگرفتگی میشود میتواند مسئله را با پزشک مطرح کند. داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین( SSRIs) میتوانند در کنترل این مشکل کمک کننده باشند.

- در برخورد با اختلال فعالیت زناشویی در مبتلایان به سرطان سینه، انجام مشاوره با بیمار و همسر در زمینه روش مشکلات و ابراز احساسات است. روان درمانی و کمک به بیمار برای این که از عهده اختلال های ناشی از تغییر در تصویر ذهنی در فرد، برآید، هم دارای اهمیت است.

- مطالعات نشان میدهد انجام بازسازی سینه باعث کاهش مشکلات زناشویی و ارتقای کیفیت زندگی فرد میشود . درمان خشکی واژن با کرم های محلول در آب میسر میشود .

- حافظه اگاهی و مدیتیشن روشی مؤثر و قدرتمند برای کنارآمدن با تغییراتی است که در زمان درمان و پس از آن، در بدن به وجود می آید . میتوانید اصول پایه ی حافظه اگاهی را از طریق ویدیوها و مقاله های آنلاین مطالعه کنید یا درصورتی که مهلت کافی دارید، بررسی کنید در صورتی که در نزدیکی محل زندگیتان کلاسهای حافظه اگاهی موجود است ، در آن ها شرکت کنید.

- بیماران باید هم از حیث احساسی و هم از نظر ظاهری با تغییرات آناتومیک ناشی از سرطان سازگار شوند؛ به عنوان مثال در زمان شیمی درمانی توصیه میشود خانم‌ها با استفاده از گلاه گیس ، هم در محیط خانواده و هم در تعامل با دیگر نزدیکان خود، هرچه سریعتر به یک زندگی معمولی بازگردند. هرچند امروزه اکثر جراحان سعی میکنند تا با شیوه های محافظه کارانه تا حد ممکن سینه را پس از بیرون کردن غده حفظ کنند، ولی چه بسا درصورتی که این کار مقدور نباشد، سفارش میشود بازآفرینی سینه در سریع ترین زمانیکه پزشک جراح صلاح می داند، انجام پذیرد.

- اگر بیمار درد دارد تیم پزشکی باید حتماً در این خصوص حساس باشد و به صورت مقتضی درد را کنترل کند. دردهای ناحیه تناسلی یا موقع نزدیکی با به کارگیری ژل های لوبریکانت و اتخاذ موقعیت های فیزیکی مناسب برای انجام نزدیکی و تمرکز بر لذت جنسی قابل تخفیف هستند.

- حفظ رابطه کلامی و عاطفی با همسر، در کنار امدن بیماران با تغییرات به وجود آمده اهمیت خاصی دارد. حتی اگر برای سالها بین زوج صحبتی در خصوص مسایل جنسی پیش نیامده باشد، حال وقت آن است که دوطرف به وضوح در خصوص خواست های خود با یکدیگر تعامل داشته باشند زیرا بهرحال بعضی تغییرات ایجاد شده است .

- روان درمانی میتواند به همسر شما کمک کند تا با غم و اندوه ناشی از مشکلات بوجود آمده راحت تر کنار بیاید. همچنین میتواند کمک کند بجای عقب نشینی و پرهیز از مشکلات، به دنبال پیدا کردن راهکار باشید. اگر بعنوان یک زوج، قابلیت صحبت کردن در خصوص مسایل و مشکلات جنسی را داشته باشید، میتوانید از حمایت عاطفی یکدیگر به خوبی برخوردار شوید و حس امنیت روانی بیشتری کنید. تلاش کنید تغییرات بوجود آمده را ببینید و نقشه جدیدی برای رابطه جنسی خود ترسیم کنید.

نکته:

برخی از اقسام شیمی درمانی باعث تغییر سلول های پوششی واژن شده و سبب میشود که در زمان فعالیت زناشویی به ناحیه اسیب وارد شود.

اقسام دیگر شیمی درمانی مانند شیمی درمانی با دوز بالا پس از پیوند مغز استخوان و سلول های بنیادی، سبب تضعیف دستگاه ایمنی می شود که در این وضعیت فعالیت زناشویی اصلاً توصیه نمی شود برای این که در زمان فعالیت زناشویی، باکتری های طبیعی و غیر بیماری زا که در سطح پوست و یا آلت تناسلی زندگی می کنند ، وارد جریان خون می شوند و اگر دستگاه ایمنی ضعیف باشد، بدن نسبت به آن عکس العمل نشان می دهد و دچار بیماری می شود .

منبع: بیتوته