کمر درد در کمین چه کسانی است؟
فرناز المعی نژاد متخصص فیزیوتراپی درباره کمر درد اظهار کرد: کمر درد عارضه ای شایع است که ۸۰ درصد افراد حداقل یک بار در طول زندگی خود به آن مبتلا می شوند. کمر درد اگر چه اغلب مشکلی جدی نیست و خود به خود بهبود پیدا می کند، اما در صورت ادامه دار بودن در زندگی روزمره دردسرساز می شود.
او بیان کرد: زنان، مبتلایان به اضافه وزن و چاقی، افراد سیگاری، مضطرب، سالمندان، اشخاصی که رضایت شغلی ندارند، افرادی که بیشتر نشسته کار می کنند و کسانی که کارشان سنگین و با جا به جایی اشیا همراه است، بیشتر در معرض کمر درد قرار دارند.
ساختار ستون فقرات
این متخصص فیزیوتراپی افزود: در ستون فقرات مهره ها یکی یکی روی هم سوار هستند و بین هر دو مهره یک دیسک قرار دارد. بخش درونی دیسک یا هسته دیسک، ژلاتینی بوده و قسمت بیرونی آن غضروفی و سفت تر است. دیسک بین مهره ای مانند بالشتکی با جذب نیرو های وارد شده به مهره ها، فشار را از روی مهره ها برمی دارد. در سراسر ستون فقرات، از گردن تا انتهای کمر، طناب نخاعی از درون سوراخ پشتی مهره ها عبور می کند. نخاع اطلاعات عصبی را از مغز به تنه و اندام ها و بالعکس منتقل می کند. بین هر جفت مهره، ۲ سوراخ در ۲ طرف وجود دارد که رشته هایی از طناب نخاعی از آن خارج می شود و به سمت تنه، دست ها و پا ها می رود. در سراسر ستون فقرات، عضلات و رباط ها، مهره ها را در کنار هم نگه می دارند.
المعی نژاد تاکید کرد: همان طور که مو های افراد با گذشت زمان سفید می شوند، دیسک بین مهره ای هم با افزایش سن تغییر پیدا می کند. تحرک ستون فقرات هنگام انجام فعالیت های روزانه، خم و راست شدن های مکرر، حمل کردن اجسام سنگین، زمین خوردن و تصادف کردن از جمله مواردی هستند که موجب می شوند تغییرات سالمندی در دیسک بین مهره ای شدت پیدا کنند.
تغییرات سالمندی در دیسک بین مهره ای
او تصریح کرد: نخست هسته دیسک که حالت ژلاتینی دارد، توانایی خود را برای جذب آب از دست می دهد و دیسک کم آب (دِهیدراته) شده سپس هسته دیسک سخت تر و ضخیم تر می شود تا حدی که به لایه های بیرونی دیسک که هسته را در بر گرفته اند، شباهت پیدا می کند، بنابراین دیسک خاصیت جذب شوک را از دست می دهد؛ با استمرار فشار های روزانه، لایه های دیسک پاره شده و دیسک ضعیف می شود و کلاپس می کند. (فرو می پاشد) و بخش های غضروفی و استخوانی مهره ها تحت فشار قرار می گیرند.
این متخصص فیزیوتراپی گفت: دیسک فرسوده و استحاله یافته منشا درد نیست و در بسیاری موارد افرادی را می بینیم که MRI یا عکس رادیولوژی کمر آنها فرسودگی زیادی را در دیسک و مهره های کمری نشان می دهد، اما درد ندارند. درد ناشی از دیسک فرسوده دردی مکانیکی است، بنابراین تحرک زیاد دیسک بین مهره ای، رباط و غضروف مهره ای فرسوده در طول روز و هنگام انجام فعالیت های مختلف درد را ایجاد کرده به عبارتی با تحرک ساختار های ضعیف شده مهره، دیسک را تحریک و دردناک می کند.
مهم ترین علائم کمر درد مکانیکی
المعی نژاد اظهار کرد: به طور معمول نخستین نشانه های کمر درد مکانیکی، احساس درد در وسط گودی کمر است که بسیاری اوقات از سن ۲۰ تا ۳۰ سالگی به بعد آغاز شده، با نشستن یا ایستادن طولانی مدت و انجام فعالیت سنگین تشدید می شود و فرد در کمر احساس خشکی می کند، اما این خشکی و درد با استراحت برطرف می شود. این حالت از کمردرد چندین روز طول کشیده و خود به خود برطرف می شود، دوباره پس از چند روز برمی گردد؛ پزشکان به این نوع از کمر درد، کمر درد راجعه می گویند. در برخی موارد درد به قسمت اطراف کمر، لگن و ناحیه سرینی هم انتشار پیدا می کند.
تشخیص کمر درد مکانیکی
او بیان کرد: کمر درد مکانیکی با معاینه بالینی بیمار و گوش دادن دقیق به شرح حالش تشخیص داده می شود. علی رغم اصرار بسیاری از بیماران برای انجام MRI و رادیولوژی انجام این روش ها در مراحل اولیه کمر درد، به تشخیص این عارضه کمکی نمی کند. در ۳۰ درصد موارد نتایج حاصل از این روش ها به صورت مثبت کاذب است، اما اگر دردِ کمر با استراحت و در طول چند روز فروکش نکند یا درد تیر کشنده کمر در نواحی پایین تر از لگن مانند ران و ساق پا حس شود، در این صورت جهت بررسی بیشتر، پزشک از عکس رادیوگرافی ساده یا MRI کمک می گیرد.
درمان کمر درد مکانیکی
این متخصص فیزیوتراپی افزود: استراحت به معنای سبک تر کردن فعالیت های روزانه، نخستین پیشنهاد برای بهبود کمر درد بوده البته استراحت مطلق در رختخواب منسوخ شده است؛ زیرا در تحلیل رفتن بیشتر عضلات و خشکی بیشتر دیسک و ساختار های اطراف مهره موثر است و عوارضی که پس از استراحت مطلق گریبان گیر فرد می شود بیش از یک کمر درد مکانیکی ساده است.
المعی نژاد یادآوری کرد: اگر با کاهش میزان فعالیت و استراحت نسبی، کمر درد برطرف نشد، بیمار به فیزیوتراپیست ارجاع داده می شود. هدف از درمان فیزیوتراپی در کمر درد مکانیکی ساده، کاهش درد و افزایش میزان فعالیت های روزانه بیمار است. فیزیوتراپیست با ارزیابی کردن وضعیت بیمار یک برنامه تمرین درمانی مناسب را برای او طراحی می کند؛ هدف از تمرین درمانی و ورزش در بهبود کمر درد مکانیکی ساده، افزایش انعطاف پذیری عضلات خشک، کوتاه شده و توان هوازی بیمار و تقویت عضلات کمر و شکم است. مبتلایان به دیسک کمری فرسوده و استحاله یافته با گذشت زمان به دنبال فیزیوتراپی و تمرین درمانی بهتر می شوند و تنها یک تا سه درصد از آنها بعد ها به جراحی نیاز پیدا می کنند.
