فیلترینگ هوشمند اینستاگرام شکست خورد

در نیمه دوم سال 93 که کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه برای مسدودسازی چند شبکه پیام‌رسان موبایلی به وزارت ارتباطات اولتیماتوم داد، وزارت ارتباطات مهلت چند ماهی را برای هوشمندسازی فیلترینگ از کارگروه درخواست کرد. یک ماه بعد این وزارت‌ ارتباطات اعلام کرد، آمادگی شروع اجرای هوشمندسازی را دارد و برای رسیدگی به این موضوع از کارگروه تقاضای برگزاری جلسه فوق‌العاده کرد که سرانجام در دی‌ماه 93 خبر آغاز فیلترینگ هوشمند روی شبکه اجتماعی اینستاگرام اعلام شد. طبق اعلام اولیه محمود واعظی قرار بود، «مرحله اول فیلترینگ هوشمند یک‌ ماه دیگر، مرحله دوم 3 ماه بعد و در صورت موفقیت مرحله سوم 6 ماه بعد اجرا شود. » اما تحقق این زمان‌بندی هیچ‌گاه از مرحله اول فراتر نرفت. به گفته وزیر ارتباطات 11 دانشگاه، پژوهشگاه و شرکت دانش بنیان روی فیلترینگ هوشمند کار می‌کنند. اکنون 9 ماه از اجرای فیلترینگ هوشمند می‌گذرد و فیلترینگ هوشمند از شبکه اینستاگرام به شبکه دیگری تسری است. نتیجه این 9 ماه آزمون و خطا، فیلترینگ گاه‌ و بی‌گاه اینستا بوده است. بسیاری از پیج‌ها و عکس‌هایی که طبق مصادیق فیلترینگ نباید در دسترس باشند، قابل مشاهده‌اند و در بسیاری از مواقع دسترسی به شبکه اینستاگرام و سر زدن به پیج‌‌ها و عکس‌های عادی افراد بدون هیچ دلیلی غیرممکن می‌شود و کاربران نیز به این روال ناقص عادت کرده‌اند. واعظی درباره چرایی نواقص فیلترینگ هوشمند می‌گوید: «پیاده‌سازی فیلیرینگ هوشمند از نظر آزمایشی در اینستاگرام موفق بود؛ اما پس از اجرا طرف مقابل دست ما را خواند و بخشی از سیستم را تغییر داد، ما نیز مجبور شدیم تغییراتی در این پروژه ایجاد کنیم و از چند روز قبل، باردیگر سیستم فیلترینگ هوشمند روی این شبکه اجتماعی به کار افتاده و موفق عمل می‌کند.» علیرغم اعلام وزیر درباره تغییر روش فیلترینگ هوشمند اینستا و موفق عمل کردن روش جدید، کاربران تغییری در فیلترینگ این شبکه مشاهده نمی‌‌کنند. وزیر همچنین به تازگی از برنامه‌های توسعه فیلترینگ هوشمند سخن گفته و تاکید کرده «قرار است در مرحله دوم این سیستم را روی لایه دسترسی اجرایی کنیم و از «گیت وی» بین المللی برداریم؛ تا پیش از این فیلترینگ به صورت یکپارچه از دروازه اصلی پهنای باند اینترنت کشور اجرایی می شد اما در فاز دوم فیلترینگ هوشمند قصد این است که این سیستم از سوی اپراتورهای اینترنت و شرکت‌های ارائه دهنده این خدمات، اجرا شود. در مرحله سوم قصد داریم سیستم فیلترینگ هوشمند را روی دیتاسنتر پیاده سازی کنیم به نحوی که یک دیتاسنتر هوشمند داشته باشیم تا تمامی فایل‌ها و دیتاهای غیرمجاز را شناسایی و فیلتر کند.» اما علیرغم اعلام این برنامه‌ریزی‌ها و اقدامات آینده،‌ روز گذشته سرانجام عبدالصمد خرم آبادی، معاون قضایی دادستان کل کشور در امور فضای مجازی رسما نتیجه اقدامات وزارت ارتباطات درباره فیلترینگ هوشمند را اعلام کرد و از ناکارآمدی فیلترینگ هوشمند خبر داد. او گفت: فیلترینگ هوشمند یکی از مطالبات قدیمی دادستانی کل کشور از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بوده است؛ اما سامانه فیلترینگ هوشمند طراحی شده توسط وزارت ارتباطات تاکنون نتوانسته انتظارات مردم و مقامات قضایی را برآورده کند و علیرغم تبلیغات وسیع وزارت ارتباطات در مورد فیلترینگ هوشمند، عملاً اقدامات آنها تاکنون نتیجه قابل قبولی نداشته است. وی گفت: فاز اول فیلترینگ هوشمند صرفاً روی سایت و نرم افزار اینستاگرام انجام شد که چندان موفقیت آمیز نبود و نتوانست جلوی موج عظیم انتشار محتوای مجرمانه در این شبکه را بگیرد.