خواب نهادهای فرهنگی و امنیتی در پس فراخوان دیروز غرب تهران/ اگر تلگرام در سال 88 بود چه می‌شد

حوالی عصر بود که تعدادی جوان و نوجوان برای یک گردهمایی مجازی ـ تلگرامی با عنوان «میتینگ دهه هشتادیها» مقابل یک مجتمع تجاری در غرب تهران (کوروش) کنار یکدیگر جمع شدند. فارغ از آنکه این مجتمع تجاری چگونه در میان یک اتوبان و محلات مسکونی سر به فلک کشید و در این چند ساله از آغاز فعالیت خود، آثار مزاحمت های گسترده را برای مردم محله باغ فیض، صادقیه، ستاری و پیامبر به وجود آورده، تجمع ناگهانی نوجوانان مدرسه ای پس از فراغت از امتحانات نهایی، آن هم با پوشش ناخوشایند و حرکات زننده، به شدت قابل تامل است. یک دعوت ساده در یک کانال تگلرامی چند ده هزار نفره و صفحات متعدد در شبکه اجتماعی اینستاگرام، جمعیتی را به بزرگراه شهید ستاری و خیابان های اطراف کشاند که خبرها تعداد آن را از 500 تا 5000 نفر برآورد کرده اند. بالاخره جمعیت به آن اندازه بوده است که کار مجتمع تجاری کوروش را به تعطیلی بکشاند و ترافیکی سنگین را در بزرگراه شهید آیت الله حکیم و به ویژه در بزرگراه شهید ستاری در آستانه غروب اولین روز ماه مبارک رمضان به وجود آورد. در حاشیه این تجمع میان برخی از این نوجوانان نیز درگیریهای پراکنده ای اتفاق افتاد از کنار این فراخوان پرحاشیه می توان به این نکات دست یافت: 1- فضای مجازی به ویژه نرم افزارهای موبایلی به مدد کوتاهی نهادهای فرهنگی دولتی و غیردولتی آن چنان دچار ولنگاری شده است که پس از راه اندازی ساده یک کانال و جمع شدن چند صد پسر و دختر در فضای مجازی در کنار یکدیگر، به توان زمینه هرگونه هنجارشکنی را کلید زد. نبود نظارت دقیق و بالاتر از آن نبود تولید محتوای در تزار انقلاب اسلامی موجب شده است که بازخورد افرادی که طولانی مدت در مواجهه با این گونه نرم افزارها هستند، یک فرد لا ابالی عقیدتی باشد. 2- نهادها و سازمان هایی که در کشور وظیفه رصد فضای مجازی را دارند و از کنار تیم های رصد و مونیتور خود در این گونه نرم افزارها ردیف بودجه بالا تعریف کرده اند، دقیقا در کجای فراخوان غیر قانونی دیروز بوده اند که با تأخیر آن هم ساعتی بعد از برگزاری میتینگ دختران و پسران نوجوان، از عمق ماجرا با خبر شده اند؟ مگر نه اینکه نیروهای امنیتی ـ اطلاعاتی در این گونه اتفاقات اجتماعی باید چند گام جلوتر از لحظه حادث شدن آن باشند؟ حضور ماموران نیروی انتظامی با خودروی کلانتری در جلوی مجتمع تجاری "کوروش" در حالی که پادگان یگان ویژه چندان فاصله ای با این مجتمع تجاری نداشته، نشان از آن دارد که نه تنها چشم مجازی نیروی انتظامی (پلیس فتا) از این ماجرا جا مانده است بلکه نیروهای حقیقی این نیرو نیز دیر خبردار شده اند. 3- اتفاق دیروز تنها یک هشدار بود که در صورت جدی نگرفتن آن، تبعات هولناک اجتماعی در کوتاه مدت و مخاطرات امنیتی در بلند مدت را به وجود خواهد آورد. این که یک کانال تلگرامی با تعداد اعضای چند ده هزار نفره بتواند چنین موجی را بعد از امتحانات پایان سال به وجود بیاورد قطعا می توان فرض کرد که کانال های بی نام و نشان چند صد هزار عضوی چه بلوایی را در فراخوان های غیر قانونی احتمالی بعدی می توانند خلق کنند. 4- عملکرد ناهمگون شورای عالی فضای مجازی که در حوزه نرم افزارهای موبایلی باید به تولید محتوای درست و ناوبری به هنگام دستگاه های مسئول مبادرت ورزد، محل سوال بوده که چه مقدار توانسته به وظیفه خود عمل کند. هر روز اخبار تلخ و تکان دهنده از این فضا به گوش می رسد که همه و همه ناشی از نگاه زود گذر و سیاست زده به حوزه فضای مجازی است. 5- اما مهمترین نکته از فراخوان دیروز چیزی نبود جز آشکار شدن لایه های پنهان تهاجم فرهنگی به کشور. دختران و پسرانی که در جلوی این مجتمع تجاری گرد هم جمع شدند قشری از نسل جدید و محصول تهاجم فرهنگی غرب در دهه 70 به کشور هستند که در چنین تجمعاتی خود را بروز می دهند. نوجوانانی که هیچ ارتباطی به آن چیزی که قرار بود خروجی نوجوانان در انقلاب باشد، ندارند و به خوبی از ظواهر آنان عیان است که دستپخت شبکه های ماهواره ای و فضای مجازی بیگانه و کم کاری و سهل انگاری نهادهای داخلی و خانواده های این روزهای کشورند. 6- پیش از این، تجمع گسترده برخی علاقه مندان به مرحوم مرتضی پاشایی، خواننده موسیقی پاپ از طریق فراخوان های شبکه های اجتماعی که برخی منابع خبری تعداد حاضران در مراسم وی را تا 20 هزار نفر نیز تخمین زده بودند شکل گرفته بود. بسیاری از تحلیلگران سیاسی این پدیده را آزمونی برای تست این شیوه فراخوان، برای تجمعات حساس سیاسی و اجتماعی قلمداد کرده و نسبت به توجه نهادهای مربوطه در این باره هشدار داده بودند. اکنون بار دیگر در وسعتی به مراتب کمتر این شیوه آزمون موفق دیگری را پس داد. شاید اجتماعی بودن موضوع تجمع صورت گرفته، برای حافظان امنیت کشور، چندان حساسیت زا نباشد، اما به نظر می رسد عدم اشراف فنی مناسب بر برخی شبکه های اجتماعی نظیر تلگرام، در موضوعات به مراتب حساستر سیاسی و اجتماعی به ویژه اگر بر مدار اعتراض و مخالفت با یک مسأله مشخص شکل بگیرد، می تواند اتفاقاتی به گستردگی اغتشاشات فتنه سال 88 را رقم بزند. به راستی اگر تلگرام در ایام فتنه 88 و اوج غبارآلودگی فضا برای کشف حقیقت در میان مردم وجود داشت و سرعت بالای این روزهای اینترنت نیز به کمک آن می آمد، نمی توانست ابعاد ساختارشکنی ها و شورش های خیابانی با هدایت عوامل سرویس های اطلاعاتی بیگانه گسترده تر باشد؟ 7- این نوجوانان و جوانان، فرزندان همین آب و خاک هستند. راحت است اگر انگشت اشاره اتهام را به سوی آنان دراز کنیم و روز به روز بیشتر آنان را به سمت گرگ هایی هول دهیم که رفتار این روزهای آنان را شکل داده اند. متهم و مقصر خود ماییم، مایی متشکل از سیاستمداران، تصمیم سازان، عالمان حوزه دین و اقتصاد و فرهنگ و اجتماع. قطعا این افراد نماینده همه نوجوانان کشور نیستند اما آیا برای تغییر رفتار این افراد کار از کار گذشته است؟