تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر حوادث تروریستی و کودتا

حضور پر سر و صدای داعش در خاورمیانه، حمله انتحاری در فرودگاه آتاترک ترکیه، حمله تروریستی در شهر نیس فرانسه، کودتا در ترکیه و حمله تروریستی در مونیخ از جمله اتفاق‌های مهمی است که اخیراً فضای رسانه‌ای دنیا را ملتهب کرده است.

در این میان شبکه‌های اجتماعی نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند؛ از اطلاع‌رسانی با سرعت بالا از طریق فیلم و تصویر و گفت‌وگوی اسکایپی با اردوغان که باعث تغییر سرنوشت کودتای ترکیه شد گرفته تا انتشار اخبار و تصاویر جعلی و ایجاد التهاب و ناامنی بیشتر که آخرین نمونه آن عکسی است که به اشتباه از شامگاه جمعه در شبکه‌های اجتماعی به حادثه تروریستی مونیخ نسبت داده می‌شد، در حالی که این عکس مربوط به بیش از دو ماه پیش و یک مانور ضدتروریستی در یک مرکز خرید در لندن است.

در حادثه تروریستی روز جمعه در مرکز خرید المپیای مونیخ، همچون دیگر حوادث اخیر ، شبکه‌های اجتماعی رقابت زیادی برای پوشش لحظه به لحظه تمامی اتفاقات داشتند؛ شتابی که بعضاً با انتشار تصاویر جعلی منتسب به این حادثه نیز همراه بود و متاسفانه برخی رسانه‌های رسمی هم در مواردی با این اشتباهات همراه شدند.

در این میان تاثیر حضور شبکه‌های اجتماعی باعث شد تا عده‌ای دست به قلم شوند و در مقاله‌هایی علمی درباره تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر تروریسم بنویسند؛ حضور تروریست‌ها در دنیا امروز به یک مساله جهانی تبدیل شده است و نه تنها سیاسیون بلکه افراد عادی هم درگیر آن شده و اظهارنظر می‌کنند. پیشتر نیز اتفاقات تروریستی شدیدی در دنیا اتفاق می‌افتاد که شاید به دلیل گستره پایین رسانه‌های رسمی نسبت به شبکه‌های اجتماعی تازه‌نفس، آنچنان که باید مورد واکنش و تقبیح عامه مردم در دنیا واقع نمی‌شد.

به همین منظور خبرنگار ایسنا در گفت‌وگویی با امیدعلی مسعودی - روزنامه‌نگار پیشکسوت و عضو هیات علمی دانشگاه سوره - نظر او را درباره تاثیر شبکه‌های اجتماعی در وقایع تروریستی و اتفاقات مهم سیاسی و اجتماعی همچون کودتای ترکیه جویا شده است.

مسعودی معتقد است که «دنیا وارد یک موج دیگری از روند تکاملی خودش شده است و به طور کلی می‌توان گفت که سه موج اصلی در راستای تحولات اقتصادی،‌ اجتماعی و فرهنگی دنیا صورت گرفته است که می‌توان آنها را به سه دسته دوران کشاورزی که قدرت مساوی با زور بود، دوران صنعتی شدن که قدرت مساوی با پول بود و موج سوم که سرمایه‌داری و علم رشد کرد و اطلاعات مساوی با قدرت شد، تقسیم کرد؛ در واقع در دنیای امروز کسانی که رسانه در اخیار دارند، قدرتمند هستند.

او اظهار کرد:‌ شبکه‌های اجتماعی و به طور کلی فضای مجازی حاصل تکنولوژی هستند و عنصر اصلی موج سوم هم همین تکنولوژی است. در شرایط امروز، ما احتیاج داریم بر روی دو نهاد آموزش و پرورش در راستای آشنایی با موج سوم و وزارت فن‌آوری و اطلاعات در راستای نظارت بیشتر تمرکز کنیم.

مسعودی در ادامه سخنانش با اشاره به کودتای استانبول یادآور شد:‌ آنچه که در استانبول رخ داد، در واقع استفاده از قدرت تکنولوژی بود. همان‌طور که می‌دانید کودتا چند عامل مهم دارد که مهمترین آنها عامل رسانه است. پیشترها آنچه که باعث به نتیجه رسیدن یک کودتا می‌شد، تصرف رادیو و تلویزیون،‌ همراه داشتن عناصر نظامی و دستگیری فردی که در مسند قدرت بود تعریف می‌شد که حتی این فرد گاهی هم متواری می‌شد؛ اما کودتا امروز به معنای جنگ نرم است که باید بتوان برای به نتیجه رسیدن، افکار عمومی را جذب کرد.

این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد:‌ کودتای ترکیه نشان داد که رسانه‌ها در عین حال که می‌توانند باعث ایجاد کودتا شوند، می‌توانند از به نتیجه رسیدن آن نیز جلوگیری کنند. به عنوان مثال اگر در ماجرای کودتای ترکیه، اردوغان از طریق همین رسانه‌های اجتماعی مردم را دعوت به حضور در خیابان‌ها نمی‌کرد، کودتا تا صبح تمام شده بود. آنچه که در کودتای ترکیه رخ داد نقش وسایل ارتباطاتی در عرصه دانایی بود. در دنیای امروز به سختی می‌توان مردم را نادان دانست و پایه‌های دموکراسی را متزلزل کرد.

مسعودی با بیان اینکه در حال حاضر دیگر رسانه‌ها در انحصار افراد خاصی نیستند، متذکر شد: در دنیای امروز هر فردی یک رسانه در اختیار دارد و دیگر دموکراسی را از طریق توزیع اطلاعات در فضای مجازی می‌بیینم که باعث افزایش آگاهی مردم هم می‌شود؛ به عنوان مثال این کمپین‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی از طریق کاربران به راه می‌افتد، در واقع همان ارتباطات انسانی است از این طریق‌ قدرت تحلیل مردم افزایش پیدا می‌کند و امروز می‌بینیم که پس از اتفاقات مهم مردم به بیان تحلیل‌های خود می‌پردازند.

این روزنامه‌نگار پیشکسوت در پاسخ به این پرسش که با توجه این شرایط آیا نقش رسانه‌های رسمی با حضور شبکه‌های اجتماعی کاهش نمی‌یابد؟ اظهار کرد: زمانی که رادیو آمد، بسیاری تصور می‌کردند که دیگر روزنامه‌ها خوانده نمی‌شود، زمانی که تلویزیون آمد عده‌ای بر این باور بودند که دیگر کسی به رادیو گوش فرا نمی‌دهد و امروز نیز برخی بر این باورند که حضور شبکه‌های اجتماعی باعث می‌شود تا مردم دیگر به سرغ رسانه‌های رسمی نروند؛ این در حالی است که هیچکدام از این رسانه‌ها همدیگر را حذف نمی‌کنند و اتفاقاً مکمل همدیگر نیز هستند.

او در ادامه مطلب بالا به نقش خبرنگاران در دنیای رسانه‌ای امروز اشاره کرد و گفت: حضور این شبکه‌های اجتماعی باعث شده است که هر فردی حق انتخاب داشته باشد و دیگر خبرنگاران برای اطلاع‌رسانی یک گزینشگر نباشند؛ امروز مردم اخبار را خودشان فیلتر می‌کنند و این رسانه‌ها هستند که اخبار را از این شبکه‌ها دنبال و پیگیری می‌کنند. مردم امروز خودشان به نوعی خبرنگاری می‌کنند و خبرنگاری مشارکتی شده است. به عنوان مثال خود من در حادثه تروریستی مونیخ اخبار را ابتدا از طریق کانال‌های تلگرامی متوجه شدم و بعد از چند دقیقه از شبکه‌های رادیویی عنوان شد. این سرعت در اطلاع‌رسانی خیلی موضوع مهمی است.

منبع:ایسنا