بیایید " نوروز ۹۶" کمتر بمیریم!

همین امروز و فرداست که مسافرت‌های نوروزی شدت بگیرند. شورِ و شوق سفرهای نوروزی از یک‌سو و کشته‌شدن تعدادِ زیادی مسافر در جاده‌ها از سوی دیگر، داستان همیشگی تعطیلات نوروز در ایران است. آیا امسال هم باید در انتظار آمار بالای کشته‌های جاده‌ای در سفرهای نوروزی باشیم؟

این درحالی است که افراد زیادی در تصادفات جاده‌ای جانشان را از دست می‌دهند. نوروز پارسال، 964 نفر در جاده‌ها کشته شدند. 964 نفر از میان 14 هزار قربانی سوانح جاده‌ای رقم زیادی است. نگاهی عمیق‌تر به آمارها اما نگرانیِ ما درباره حوادث رانندگی نوروزی را بیش‌تر می‌کند. بنابرآمارهای رسمی، از سال 84 تا 93 در تصادفات جاده‌ای 219 هزار و 172 نفر کشته شده‌اند. بسیاری این آمار را با آمارِ تعداد کشته‌شدگان در 8 سال جنگ تحمیلی مقایسه می‌کنند و معتقدند این دو آمار با هم برابر است. در سال 94 نیز بنابر اعلام پزشکیِ قانونی، بیش از 14 هزار نفر در تصادفات کشته شدند. البته این آمار نسبت به سال قبلی یعنی سال 93 کاهش محسوسِ 450 نفری داشت.

کاهش آمار تلفات سوانح رانندگی در نوروزِ چندسال گذشته نیز مشخص است:

با این حال همچنان رقم کشته‌شدنگان براساس سوانح رانندگی در ایران رقم بالایی است و بنابر گفته سرپرست پژوهشکده بیمه مرکز ایران، کشور ما در میان 190 کشور از نظر تصادف رتبه 189 را داراست. متوسط جهانی مرگ‌ومیر در اثر حوادث رانندگی در جهان 14 تا 15 نفر از هر 100 هزار نفر است. در حالی که در ایران این میزان به 30 نفر در هر 100 هزار نفر می‌رسد؛ یعنی دو برابر میانگینِ جهانی. با این‌حال وسعتِ فاجعه مرگ‌ومیر بر اثر رانندگی در ایران به همین‌جا ختم نمی‌شود. بنابر برآوردهای علمیِ موجود، خسارت‌های اقتصادی مستقیم و غیرمتسقیمِ رانندگی در ایران از 7% تولید ناخالص ملی کشور نیز بیش‌تر است. همچنین با اینکه ایران 1.1% از جمعیت کره زمین را دارد اما 1.45% از سوانحِ رانندگی در آن رخ می‌دهد. معاون وزیر بهداشت نیز در مثالی گفته مرگ‌ومیر در جاده‌های ایران برابر با سقوط روزانه یک هواپیماست و در این سقوط کودکان یکی از قربانیان اصلی هستند. سردار تیمور حسینی _رئیس‌پلیس راهوار تهران بزرگ_درباره محدوده سنی افرادی که در تلفات جاده‌ای کشته می‌شوند گفته: 39 درصدِ این افراد بالای 50 سال، 26 درصد 30 تا 50 سال، 24 درصد 20 تا 30 سال و 10 درصد از آن‌ها کم‌تر از 20 سال سن دارند. اما آیا نوروز امسال، یعنی نوروز 96، نیز باید شاهد مرگ نزدیک به هزار نفر از ایرانی‌ها در جاده‌ها باشیم؟ نگاهی به عوامل مربوط به سوانح رانندگی بیاندازیم. به گفته پلیس راهور و همچنین کارشناس‌ها نزدیک به 70 درصد از حوادث رانندگی به عوامل انسانی مرتبط و بقیه شامل عوامل غیرانسانی می‌شود.

با اینکه گفته می‌شود عاملِ اصلی در بروز تصادفات در نوروز عوامل انسانی است، اما برخی کارشناسان معتقدند عوامل غیرانسانی می‌توانند به‌طور غیرمستقیم بر مرگ‌ومیر رانندگان و سرنشینان خودرو تاثیر بگذارند.

سردار مهری معتقد است طراحی هندسی جاده‎‌ها و اختلاف سطح راه با حاشیهِ آن از مشکلات راه‌ها در ایران است. حسین قاسمی‌نژاد- عضو انجمن ایمنی راه‌ها- نیز در این‌رابطه به بحثِ "جاده بخشنده" در رانندگی اشاره می‌کند. او در این باره گفته: اگر عامل انسانی اشتباه کند و وسیله نقلیه هم نتواند ایمنی را تامین کند جاده باید به گونه‌ای باشد که راننده را ببخشید و به این‌که او بتواند توقف کند کمک کند. به گفته او این بحث در حالی در جهان مطرح است که در بسیاری از جاده‌های ایران ما دارای نقاط حادثه‌خیزی هستیم که نیازمند شناسایی و اصلاح هستند. از سویِ دیگر سرهنگ همایونِ شریفی مواردِ غیرمستقیمی همچون رفت‌وبرگشتی بودن بیش‌تر جاده‌ها در ایران و نبود استراحتگاه خوب را در خطای انسانی موثر می‌داند. در رابطه با خودرو نیز، بنابر اظهارنظرهای کارشناسان، ترمز استاندارد، کیسه هوا و مواردی از این دست در خودرویِ بیش‌تر مردم که درصد زیادی از آن‌ها در طبقه متوسط اجتماعی زندگی می‌کنند، وجود ندارد. طبقِ یک بررسی نشان‌ داده شد که خودروی پراید که ایمنی کمی دارد از اولین وسایل نقلیه با مرگ و میر بالاست. رییس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران گفته موتورسیکلت با 4 هزار و 416 نفر، پراید با 2 هزار و 454 نفر، پژو با هزار و 832 نفر مرگ‌بارترین وسایل نقلیه در ایران در سال 93 بودند. این در حالی است که همین‌حالا نیز این دو خودرو بیش‌ترین استفاده را در میان مردم دارند.

بنابراین در ابتدا خودِ انسان، سپس خودرو و پس از آن جاده باید جلوی مرگ‌ومیر براثر سانحه رانندگی را بگیرد. عاملِ دیگری نیز در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفت. آموزش از مواردی است که به گفته کارشناسان حوزه راهنمایی و رانندگی و همچنین جامعه‌شناسان می‌تواند از سوانح رانندگی بکاهد. از همین‌رو نسبت به کلاس‌های آموزش رانندگی و شیوه کسب گواهینامه انتقاده شده‌است. همچنین برای این‌کار کمپین‌ها و پویش‌های زیادی تا کنون به راه افتاده که اثرات خوبی نیز داشته است. این آموزش‌ها، بهبود راه‌ها و همچنین کنترل‌های بیش‌تر سبب شده تا از سال 90 به این‌سو، نوروز هرسال شاهد تلفاتِ کمترِ رانندگی باشیم؛ چنانچه در سال‌های 94 و 95 برای اولین بار تعداد کشته‌های تصادفات رانندگی در نوروز به زیر 1000 نفر رسید. با این‌حال ین کاهش کافی نیست. سازمان بهداشت جهانی تصادفات رانندگی را تا سالِ 2020 از مهم‌ترین دلایل مرگ‌ومیر در کشورهایی با درآمد سرانه پایین همچون ایران دانسته‌است. سازمان ملل نیز در همین‌راستا تا سال 2020 را سال اقدام در مورد امنیت جاده‌ها نام‌گذاری کرد‌ه‌است تا از کشته‌شدگان تلفات رانندگی بکاهد. آیا ایران می‌تواند تا 4 سال دیگر ایمنی جاده‌ها و خودروها را تامین و خطاهای انسانی در رانندگی را کاهش دهد؟ به‌نظر می‌آید راه زیادی در پیش است. نزدیک‌ترین زمان به ما اما همین نوروز 96 است. چقدر در کاهش تلفات رانندگی سهیم خواهیم شد؟ بیایید از خودمان شروع کنیم...!