آیا کرم های حلزون واقعا معجزه می کنند؟

به گزارش خبرنگار شبکه مردمی اطلاع رسانی(شمانیوز): آیا وسوسه شده‌اید که زنگ بزنید و کرم را سفارش دهید و تا به حال چند‌بار هم استفاده کرده‌اید یا شاید قیمت بالای آن باعث شده‌ بر وسوسه خرید آن غلبه کنید.اما آیا واقعا این کرم‌ها این طور که آگهی‌ها می‌گویند می‌توانند معجزه کنند؟ متخصصان پوست در این رابطه چه نظری دارند؟ آیا آنها نیز این کرم‌ها را برای بیماران خود تجویز می‌کنند؟ ما این سؤال‌ها را از جانب شما از چند متخصص پوست و زیبایی پرسیدیم. در ترشحات حلزون چه چیزی وجود دارد؟ Celltone از ترشحات حاصل از حلزون به نام هلیکس اسپرسا (Aspersa Helix) به‌دست می‌آید. این مواد همان ترشحاتی هستند که حلزون در زمان آسیب صدفش ترشح می‌کند و به‌وسیله آن صدف خود را بازسازی می‌کند. به‌علاوه شامل کلاژن و آلانتوئین، الاستین و آنتی‌بیوتیک‌های موضعی، ویتامین‌ها و اسید گلیکولیک است و درنتیجه همین مواد است که ادعای بیشتر شرکت‌های عرضه‌کننده این محصول درمان انواع جوش‌های دوران جوانی و بزرگسالی، جوش‌های سرسیاه ، اسکار جوش، چین و چروک ، سوختگی و اسکار ناشی از آن، لکه‌ها، التهاب پوست، بریدگی‌ها و… است. ترکیبات این محصولات به تنهایی مفید هستند ممکن است ترکیبات این محصولات به تنهایی مفید باشند ولی ارائه آن در یک پایه مناسب می‌تواند بر بهبود یک یا دو نوع مشکل پوستی تاثیرگذار باشد نه همه انواع آن، همان‌طور که در کرم‌های موجود در بازار مشاهده می‌کنیم. اما نکته‌‌ای در این میان وجود دارد که هر کدام از ما پیش از پرداخت هزینه‌‌ای گزاف برای خرید این داروها و کرم‌ها، باید به آن فکر کنیم و مطمئن شویم که دارو عارضه جانبی برای ما نداشته باشد. باید به این نکته توجه داشت که جمع کردن تمام خواص درمانی در کرم‌های پوست تقریبا غیرممکن است. متخصصان پوست گاه برای درمان یک مشکل پوستی علاوه بر درمان موضعی، لیزر یا جراحی پوست را انجام می‌دهند، بنابراین این خود افراد هستند که باید هوشیار باشند و خیالبافی و رؤیاپردازی را کنار بگذارند. در موارد محدود سودمند است در یک مطالعه علمی در یونان از عصاره هلیکس آسپرسا در درمان سوختگی نسبتا عمقی به مدت ۱۴روز روزی دوبار استفاده شد و با گروه کنترل که تحت درمان پماد سوختگی معمولی قرار داشتند، مقایسه شدند. در این مطالعه گروه درمان بیماران بهبودی بهتر و درد کمتری را تجربه کردند و از لحاظ آماری تفاوت بیشتری مشاهده شد. کاربرد این کرم در موارد محدود می‌تواند اثرات سودمندی داشته باشد ولی در مورد تمام انواع موارد ذکر شده کارساز نخواهد بود. البته اینکه بر همه داروهایی که از ماهواره تبلیغ می‌شوند خط بطلان بکشیم، تقریبا غیرممکن است و چه بسا یکی، دو تا از آن هزاران دارویی که هر روز از طریق برنامه‌های ماهواره‌‌ای فروخته می‌شوند، ممکن است کسی را لاغر یا چاق کنند و اندازه دور کمر کسی را کاهش دهند یا چین و چروک صورتی را ببرند یا معتادی را درمان کنند. ممکن است در بهبود لک ها تاثیر داشته ‌باشند کلاژن و الاستین پروتئین‌های اصلی پوست و مسئول حفظ قوام و انعطاف پوست هستند. البته محصولات موضعی حاوی این ترکیبات نمی‌توانند این دو پروتئین را وارد پوست کنند چرا که ساختار این دو پروتئین بزرگ بوده و از سد پوستی عبور نمی‌کند، بنابراین ترکیب کلاژن و الاستین در یک محصول بیانگر اثر ضدچروک آن نیست بلکه می‌تواند به عنوان یک مرطوب‌کننده عمل کند. در برخی مقالات غیر علمی اثرات مرطوب‌کننده، ضدچروک و ترمیم‌کننده آن مطرح شده است. البته وجود گلیکولیک اسید در ساختار مولکولی این محصولات می‌تواند در روشن شدن لک‌ها یا بهبود آکنه تاثیر داشته باشد که در بسیاری از کرم‌های داخلی و خارجی که هم‌اکنون اغلب متخصصان پوست تجویز می‌کنند نیز یافت می‌شود و ماده جدیدی نیست. ارائه محصولی که بتواند همزمان چین و چروک را بهبود بخشد و اسکار را بهتر کند و به‌طور همزمان هم بر جوش صورت موثر باشد علمی نیست چرا که محصولات ضدچروک بیشتر پایه چرب دارند و مناسب پوست‌های جوش‌دار نیستند. مکانیسم این کرم ها شفافیت ندارد در مورد کرم‌های حلزون شفافیت وجود ندارد یعنی قبلا اثربخشی یا عوارض آن بررسی نشده، درهمه جای دنیا رسم بر این است که وقتی قرار است فرآورده یا محصولی وارد بازار شود اول باید ترکیبات آن تک به تک بررسی و آنالیز شود تا در ردیف مواد مضر برای انسان نباشد؛ بعد از این مرحله محصول را روی مدل‌های حیوانی امتحان می‌کنند تا مطمئن شوند عوارض خاصی ندارند و بعد روی مدل‌های انسانی داوطلب امتحان می‌شود تا هم اثرات آن بررسی شود و هم عوارضش. از عوارض بلند مدت خبر ندارم بین بیماران من کسانی که از این کرم‌ها استفاده کرده‌ بودند همگی بر بی‌اثر بودن اتفاق‌نظر داشتند و اظهار می‌کردند که با وجود یک یا دو ماه استفاده هیچ کدام از اثرات مورد ادعا را ندیده‌اند و از طرف دیگر خوشبختانه عوارض خاصی هم ندیده‌اند. البته ناگفته نماند که هنوز عوارض بلندمدت این کرم‌ها مشخص نیست یعنی نمی‌توان با قاطعیت گفت که در آینده هم فرد دچار مشکل خاصی نخواهد شد. کلاژن انسانی و حیوانی متفاوت است به طور کلی کلاژن پروتئینی است که توسط بافت خود بدن انسان تولید می‌شود و سبب طراوات و جوانی آن می‌شود اما نمی‌‌توان این کلاژن را از طریق کرم، جذب پوست کرد. البته ناگفته نماند که کلاژن انسان و حیوان هم متفاوت است بنابراین نمی‌توان کلاژن غیرانسانی را وارد پوست کنیم و انتظار داشته باشیم که همان اثربخشی کلاژن تولیدی بدن را داشته ‌باشد. چنین ادعاهایی کاملا غیرعلمی و فریبنده است. کرم ضد چروک واقعی وجود ندارد هیچ کدام از کرم‌های ضدچروک بازار اثر دائمی ندارند و حتی می‌توان گفت هیچ کرمی نمی‌تواند چرو‌ک‌ها را از بین ببرد؛ این کرم‌ها می‌‌توانند به طور موقت پوست را شاداب‌تر نشان دهند. از طرف دیگر در هیچ کدام از کرم‌های پزشکی و آرایشی موثر ادعا نشده که کلاژن وجود دارد. کرم‌های ضدچروک بیشتر حاوی اسیدهای میوه و ترکیبات ویتامین A و C هستند یعنی ترکیباتی که در شادابی و طراوت پوست نقش دارند‌. فرق کرم حلزون با صابون خرچنگ محصولات ساخته شده از مواد عجیب مثل صابون خرچنگ، ماسک جلبک دریایی و… را می‌توان به‌همین کرم حلزون تشبیه کرد، با این تفاوت که کرم‌های حلزون در تلویزیون تبلیغ می‌‌شوند ولی این محصولات نه. این نوع محصولات هر کدام می‌توانند ویژگی‌های خاص کوچک داشته‌ باشند. مثلا مرطوب‌کننده خوبی باشند اما آنچه مسلم است اثر موقتی چنین محصولاتی است و اینکه نباید از آنها انتظار زیادی داشت. ۳ نکته درباره کرم های حلزون نکته اول: گستردگی طیف اثرات این کرم است در تبلیغات آمده ‌است: برطرف‌کننده: چین و چروک، جوش، لک‌های صورت و بدن‌، سوختگی‌های عمیق، ترک‌های بعد از زایمان‌، آکنه‌، جوش‌های سرسیاه‌ و زگیل است. اما واقعیت علمی: به‌دلیل اینکه مکانیسم هریک از بیماری‌های ذکر شده، متفاوت است اثر کردن بر تمامی این بیماری‌ها ممکن نیست. نکته دوم: گستردگی طیف سنی، جنسی و… این کرم است در تبلیغات آمده‌ است: کرم حلزون محصول متفاوت برای انواع مختلف پوست در تمامی سنین، از بسیار پایین مانند بچه‌های یک یا دو ساله تا سنین بالاست، لازم به ذکر است که این ترکیب اثرات آلرژیک ندارد. اما واقعیت علمی: این طیف وسیع سنی، جنسی و پوستی بسیار بعید است. نکته سوم: اصولا استفاده از حیوانات بی‌زبان در محصولات بهداشتی باب شده است. صابون خرچنگ، شتر مرغ و… از این قبیل هستند. در تبلیغات آمده ‌است: این کرم‌ها تهیه شده از عصاره حلزون است. حلزون تنها موجودی است که در ۲۴ ساعت بافت‌های فرسوده خود را ترمیم می‌کند. واقعیت علمی: ویژگی‌های یک حیوان با مصرف عصاره آن الزاما در انسان اثری ندارد! این اثر باید در آزمایش‌های متعدد به اثبات برسد نه به‌دلیل وجود آن در حیوان موردنظر! مطالعات کلینیکی وجود ندارد این کرم‌ها دارای تبلیغات زیادی هستند و درنتیجه فروش بالایی هم دارند، اما هنوز تاثیربخشی آنها به طور کامل مشخص نیست چراکه هیچ مطالعه بالینی مشخصی روی آن انجام نشده‌ است (مطالعه بالینی یعنی به یک گروه مشخص مثلا چند هزارنفر همین کرم داده شود و یک گروه دیگر از دارونما استفاده ‌کنند تا بعد از چند ماه بتوان اثربخشی کرم موردنظر را روی لک و ترک و چروک بررسی کرد) یا مقاله‌ای علمی در نشریه‌ای معتبر در مورد آن چاپ نشده‌ است؛ اینکه چند نفر محدود از کرم استفاده کرده باشند و از اثرات آن راضی باشند هیچ چیزی را ثابت نمی‌کند. تا جایی که من می‌دانم در منابع معتبر پزشکی پوست هم چیزی درمورد این کرم‌ها وجود ندارد و مطالعات قوی و با پشتوانه بالا که به‌طور جامع انجام شده باشد و مورد تایید پزشکان متخصص پوست و مو باشد تا به حال وجود نداشته است؛ در مراجع علمی استفاده از این نوع کرم‌ها تجویز نمی‌شود بنابراین به طور حتم در حال حاضر نمی‌توان ادعاهای تبلیغات این کرم‌ها را کاملا باور کرد چرا که مطالعات علمی و بالینی قوی پشت آن وجود ندارد. آیا تا به حال عوارض آن را دیده‌ اید؟ خوشبختانه بین بیماران من، کسانی که از این کرم استفاده می‌کرده‌اند دچار مشکل یا عوارض خاصی نشده‌اند اما درصد بالایی هم از آنها اعتقاد دارند که این کرم آن اثربخشی آگهی‌ها را ندارد و در کل از کرم راضی نبودند. باید گفت که نهایتا می‌توان از این کرم‌ها انتظار داشت که در حد یک مرطوب‌‌کننده باشند. کرم همه کاره وجود ندارد یک کرم نمی‌تواند هم ضدلک باشد هم چین‌و‌چروک را برطرف کند، هم مرطوب‌کننده باشد، هم ترک‌ها و جوش‌ها را خوب کند؛ چرا که هر کرم تنها می‌تواند یک ماده موثر داشته ‌باشد نه ۱۰ تا ماده موثر که همه مشکلات پوستی را حل کند، زیرا برای درمان هر کدام از این موارد باید از روش و مواد خاصی استفاده کرد که نمی‌توان همه اینها را در یک کرم جمع کرد. صابون درمان کننده نداریم صابون روی پوست دو تا سه دقیقه بیشتر نمی‌ماند، هر صابونی استفاده کنید چند دقیقه روی پوست باقی می‌ماند بعد با آب شسته‌ می‌شود بنابراین نمی‌توان از آن انتظار داشت که اثربخشی زیادی داشته ‌باشد یعنی هیچ ماده‌ای جذب پوست نمی‌شود که بتواند در تغییر حالت آن نقشی داشته‌ باشد. از همین منظر بین صابون‌ها و شوینده‌های مختلف تفاوت چندانی وجود ندارد. حلزون قادر به ترمیم پوست است؟ آنها می‌گویند چون حلزون می‌تواند پوست خودش را ترمیم کند پس پوست ما را هم ترمیم می‌کند، اما باید گفت از این دست توجیهات و مسائل مشابه زیاد وجود دارد؛ مثلا یک زمان کرم شترمرغ خیلی تبلیغ می‌شد و توجیهاتی از همین نوع برای نشان دادن اثربخشی آن می‌آوردند. از طرف دیگر بین حیوانات این حالت زیاد پیدا می‌شود مثلا مار هم می‌تواند پوست خودش را ترمیم کند پس می‌‌توان گفت کرم مار هم خیلی خوب است و می‌تواند پوست ما را ترمیم ‌کند؟ مجوز وزارت بهداشت به چه معناست؟ مجوز وزارت بهداشت، مجوز تولید است نه مجوز اثربخشی؛ مثلا خیلی از محصولات دیگر هستند که مجوز وزارت بهداشت را دارند ولی اثربخشی خاصی ندارند چرا که این مجوز قرار نیست ضامن اثربخشی باشد بلکه تنها نشان‌ دهنده این است که تولید این ماده ضرر ندارد. مثلا ممکن است شما بخواهید تونیکی تولید کنید که ادعا دارد موهای سفید را سیاه می‌کند؛ شاید بتوانید برای تولید آن مجوز وزارت بهداشت را بگیرید اما ادعای خاص شما را آنها نیستند که بررسی می‌کنند بلکه محققان و متخصصان و دانشمندان باید این موضوع را بررسی کنند.