بازاری که در قبضه ترک‌ها قرار گرفت / توسعه صادرات پایدار به مثابه یک ضرورت برای صنعت سنگ

وجود معادن غنی سنگ‌های ساختمانی در استان اصفهان و سرمایه‌گذاری مناسب در زنجیره تولید این محصول طی دهه‌های اخیر باعث شده صنعت سنگ همیشه به عنوان یکی از پرمزیت‌ترین صنایع اصفهان در امر فروش داخلی و خارجی تلقی شده و سهم اصفهان از بازار این محصول در کشور به 70 درصد برسد. وجود 2 هزار و 300 واحد تولید و فرآوری سنگ و تمرکز بر ایجاد ارزش افزوده در این صنعت از جمله عواملی است که طی ده سال اخیر موجب رشد متوسط 15 درصدی تولید سنگ در استان اصفهان شده است. *اثرات رکود بر پیکره صنعت سنگ استان با این حال و به رغم رشد بالای تولیدات این محصول در استان اصفهان، در دهه 90 ایجاد مشکلاتی همچون تحریم بازارهای صادراتی، رکود گسترده ساختمان در داخل، مالیات بر ارزش افزوده، عدم توجه به ادغام عمودی و افقی، صرفه به مقیاس، مشکلات تأمین تجهیزات به روز و نوسانات متعدد نرخ ارز با مشکلات متعددی روبرو شده و به گفته نائب رئیس خانه معدن ایران، ضعف کنونی صنعت سنگ، حاصل ضعف مدیریتی این صنعت و نبود نگاه استراتژیک مناسب است. از دید وی، ایران باوجود در اختیار داشتن رتبه دوم تولید سنگ در دنیا، تنها به دلیل نبود تعامل تشکل‌ها برای تصمیم‌سازی و همچنین عدم پایداری قوانین تجارت خارجی نتوانسته نقش‌آفرینی قابل‌توجهی در بازارهای جهانی ایفا کند. *بازاری که در قبضه ترک‌ها قرار گرفت در سال‌های و همزمان با تشدید مشکلاتی که ذکر شد، شرکت‌های ترک و چینی به سرعت اصلاحات ساختاری در صنایع خود را کلید زده و با کاهش بهای تمام شده، تمامی بازارهای منطقه خاورمیانه، جنوب اروپا و شمال آفریقا را که بازار هدف محصولات ایرانی بود به مالکیت خود در آوردند. محمد زینلی‌پور، معاون برنامه‌ریزی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان، عدم توجه به بهره‌وری در مقیاس کوچک را در کنار مشکلات تحریم، رکود و نبود نقدینگی به عنوان عوامل اصلی این اتفاق ارزیابی می‌کند. به گفته وی، به‌طور متوسط در هر واحد سنگ‌بری استان اصفهان یک تا 3 اره سنگ‌بر استفاده می‌شود و این در حالی است که در شرکت‌های چینی و ترکیه‌ای حداقل 20 اره در یک واحد مشغول فعالیت است. *همگن سازی و ادغام به عنوان یک ضرورت لزوم ادغام و همگن‌سازی تشکل‌های صنعت سنگ استان اصفهان، یکی دیگر از عواملی است که اغلب فعالان و مسؤولان تصمیم‌ساز صنعت سنگ بر سر آن متفق‌القول هستند. بر همین اساس، از نظر سید عبدالوهاب سهل‌آبادی، رئیس اتاق بازرگانی استان، «انسجام‌بخشی واحدهای کوچک و تشکیل تعاونی‌های قدرتمند راهکار خروج واحدهای سنگ‌بری از بحران کنونی و ورود به بازارهای جهانی است.». مشکل عدم توجه به ادغام عمودی و افقی، تعدد تشکل‌ها و نبود تعامل مثبت بین آن‌ها البته تنها مشکل صنعت سنگ نیست و در دیگر صنایع کوچک و متوسط نیز این مشکل به وفور قابل مشاهده است. تعداد واحدهای فعال صنعت سنگ در سطح کشور به بالای 6 هزار واحد رسیده و در این بین تشکل‌های فراوانی نیز در بخش‌های مختلف تولید اعلام حیات کرده‌اند اما نبود تعامل مثبت بین این تشکل‌ها طی این سال‌ها موجب ضعف سیستم تصمیم‌گیری و کاهش بهره‌وری در کل صنعت شده است. پیشنهاد فعالان صنعت سنگ نیز شبکه‌سازی و تعامل بهتر تشکل‌های حامی صنعت است. برای مثال، تشکیل کنسرسیوم‌های صادراتی و ایجاد یک‌نهاد مالی درون صنفی دو پیشنهادی است که انجمن سنگ به‌تازگی آن را ارائه کرده و به گفته رئیس کمیسیون صادرات انجمن سنگ ایران، در سال جدید عملیاتی خواهد شد. در همین رابطه، احمد شریفی، دبیر شورای سیاست‌گذاری صنعت سنگ وزارت صنعت، معدن و تجارت معتقد است: تشکل‌های زیادی در رابطه با صنعت سنگ و معدن در کشور وجود دارد که باید با هم منسجم شوند و با همدلی یکدیگر مسائل را پیگیری کنند. *موانع تحقق اقتصاد مقاومتی در صنعت سنگ بر اساس اصول اقتصاد مقاومتی، بهترین راهکار رشد، توسعه و پیشرفت در صنایع کشور، نگاه به درون با تمرکز بر صادرات پایدار است و به نظر می‌رسد در مورد صنعت سنگی که همیشه مزیت ارزاوری را با خود همراه داشته، درس گرفتن از اتفاقات سال‌های قبل و توجه به توسعه صادرات پایدار، بهترین راه ممکن باشد. محمدرضا برکتین در رابطه با این موضوع در گفت‌وگو با خبرنگار فارس اظهار کرد: مشکلات پولی و مالی حاصل از کاهش قیمت نفت و رکود گسترده در سطح اقتصاد عرصه را برای تولیدکنندگان تنگ کرده است و با این حال در صنعت سنگ، سرمایه‌گذاری‌های عظیمی تاکنون صورت گرفته اما به دلیل رکود در بازار مسکن کشور و کامل حل نشدن ارتباطات خارجی نتوانسته‌ایم از آن استفاده کنیم. رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان در ادامه درباره موضوع صادرات پایدار سنگ، عنوان کرد: اگر قرار است در صادرات سنگ موفق باشیم باید از افرادی که در این زمینه فعال هستند، بپرسیم مسؤولان چه باید بکنند که تولیدکنندگان و صادرکنندگان بتوانند بازار خود را گسترش دهند. نبود نقدینگی در دست واحدهای تولید و شرایط سخت اخذ تسهیلات، سرمایه در گردش واحدها را با تنگنا مواجه کرده و به نظر می‌رسد تجمیع منابع موجود واحدها در یک صندوق و به کارگیری آن در موضوع توسعه پایدار صادرات، راهکاری عملی و مفید خواهد بود و به گفته مسؤولان انجمن سنگ، تفاهم‌نامه‌ای میان بانک توسعه صادرات، انجمن سنگ و صندوق بیمه معادن در این رابطه در حال بررسی است.