تحریم‌ها، منجر به پیشرفت‌های قابل توجهی در فناوری‌های نظامی شده است

تحریم اقتصادی ابزاری برای دست یابی به اهداف سیاست خارجی است و جمهوری اسلامی ایران از آغاز تاکنون مورد تحریم های گوناگون تجاری و مالی از سوی کشورهای غربی بوده است. طی سال های اخیر شاهد شدت یافتن تحریم های اعمال شده علیه کشورمان به ویژه در حوزه انرژی هستیم.

کشورهای تحریم کننده ایران در جهت نشانه روی نقاط آسیب پذیر اقتصاد کشور، صنعت نفت و گاز را به عنوان مهم ترین منبع پدیدآمدن درآمد ملی هدف گرفته اند. با توجه به ساختار وابسته اقتصاد ایران به درآمد های نفتی، پیامدهای ناشی از تحریم های این حوزه که خود شامل سه بخش تحریم صادرات نفت، تحریم در صنایع بالادستی صنعت نفت و گاز و تحریم در صنایع پایین دستی این صنعت است، تشدید می شود. تحریم های حوزه انرژی پیامدهایی هم چون کاهش شدید درآمدهای ارزی، کاهش سرمایه گذاری خارجی، کاهش ورود کالاها و تجهیزات مورد نیاز در پی دارد و در این جهت حوزه های اقتصاد کلان مانند رشد، تورم و بیکاری تحت الشعاع قرار می گیرد. در عین حال باید توجه داشت که مشکلات پدیدآمده از سوی تحریم های انرژی به  استفاده نامناسب ما از منابع هیدروکربوری و چگونگی هزینه کرد منابع حاصل ازآن برمی گردد.  برای بررسی بهتر مسئله تحریم های نفتی  و اثر آن بر اقتصاد ایران به سراغ سیدمهدی حسینی معاون وزیر اسبق نفت رفتیم. مشروح آن در گزارش آمده است.

با خروج آمریکا از برجام مجددا تحریم ها برگشت/ اولین تحریم جدی و مستقیم ما، در نیمه اول دهه هفتاد بود

سیدمهدی حسینی معاون وزیر اسبق نفت در گفت و گو با خبرنگار نسیم اقتصاد درباره تحریم های نفتی و آثار آن بر اقتصاد ایران گفت: از بعد انقلاب و در دوران اشغال سفارت آمریکا، اولین تحریم ها علیه ایرا ن آغاز شد.  به این ترتیب، پول ها و دارایی های ایران  در شهرهای مختلف آمریکا  بلوکه شد. بعد از جنگ هم یک سری تحریم های دیگر، آمریکا علیه ایران وضع کرد که شامل کالاهای نظامی می شد.

وی افزود: به این ترتیب سیاست تحریم ها علیه ایران، ادامه پیدا کرد و اولین تحریم جدی و مستقیمی که ما داشتیم در نیمه اول دهه هفتاد بود؛ که سرمایه گذاری در ایران را دولت کلینتون تحریم کرد. این تحریم ها تا به امروز به شکل های مختلف اعمال شده تا اینکه برجام امضا و موقتا تحریم ها فسخ شد؛ اما با خروج آمریکا از برجام مجددا تحریم ها برگشت.

قبل از شدت تحریم ها، 4 میلیون بشکه نفت، تولید داشتیم/ باید از طریق صادرات نفت درآمدزایی داشته باشیم

حسینی تاکید کرد: ما همیشه در تحریم بودیم اما این تحریم های بعد از برجام بسیار گسترده و آسیب زا بوده است. در این شرایط یک اقتصاد وابسته به نفت، پتروشیمی و گاز داریم؛ که اگر نتوانیم نفت را صادر کنیم حجم زیادی از نیازهای اقتصادی؛ از لحاظ تامین مالی را نمی توانیم انجام دهیم.

معاون وزیر اسبق نفت درباره میزان تولید و صادرات نفت در شرایط تحریمی امروز گفت: تا قبل از شدت تحریم ها، 4 میلیون بشکه نفت، تولید داشتیم که 2 میلیون آن مصرف و ما بقی صادر می شد. همچنین، در میدان نفتی پارس جنوبی  هم حجم قابل توجهی تولید نفت داشتیم و تا 6 میلیو ن هم توان صادرات داشتیم؛ اما امروز قطعا این میزان صادرات را نداریم. در حال حاضر، با توجه به شدت تحریم ها در یک بازار تنگ و فشرده قرار داریم و بسیاری از بازارهای خود را با این شرایط از دست دادیم.

وی در ادامه درباره راهکارهای کاهش اثرات سو تحریم ها بر اقتصاد ایران تصریح کرد: برای کاهش اثرات سو تحریم نفت و وابستگی اقتصاد ما به این ماده حیاتی، کشور باید پلن های مشخصی داشته باشد. اولین آن، پذیرفتن و امضای برجام و برگشت به شرایط عادی می تواند باشد. به این ترتیب می توانیم، پولی که از طریق صادرات نفت به دست می آوریم در بخش های مولد اقتصادی سرمایه گذاری کرده و اقتصاد خود را رشد دهیم.

حسینی متذکر شد: ما باید از نفت استفاده کنیم و با صادرات درآمدزایی داشته باشیم و درآمد آن را صرف توسعه اقتصادی کنیم. به این ترتیب، اقتصاد آن قدر بزرگ می شود که نفت در آن کوچک شود.

نیازمند یک مدیریت قوی در عرصه اقتصاد مقاومتی هستیم

معاون وزیر اسبق نفت یادآور شد: در شرایطی که امکان احیا برجام وجود ندارد بسیار به اقتصاد  داخل کشور وابسته می شویم. بنابراین در داخل کشور نیازمند یک مدیریت قوی در عرصه اقتصاد مقاومتی هستیم.

وی تصریح کرد: باید نوعی از فعالیت ها را در عرصه اقتصاد انتخاب کنیم که کمترین نیاز را به ارزهای خارجی داشته باشند و با بازدهی زود هنگام، ایجاد اشتغال کنند. مثل بخش های جاده سازی، بندر سازی و زیر بنایی که هم اشتغال زا بوده و هم ارزبری کمی دارند. موفق شدن این برنامه ها، نیازمند مدیریت صحیح و در اختیار داشتن ابزار و شرایط مناسب است.

اثرات مثبت تحریم

لازم به ذکر است؛ صادرات غیرنفتی از 600 میلیون دلار در پیش از انقلاب به حدود 40 میلیارد دلار ر سیده و در نتیجه تنوع ارزی بیشتر شده است. بخش فناوری پیشرفته در 10 سال گذ شته شاهد ر شد تصاعدی بوده و اکنون یکی از سریع ترین بخش‌های در حال ر شد منطقه به حساب می‌آید. شرکت‌های بزرگ اینترنتی ایران از رقابت احتمالی با همتایان آمریکایی خود، مصون مانده اند. تخمین زده می‌شود که اکنون بیش از 65 درصد خانوارهای ایرانی به اینترنت متصل هستند.

این گسترش سریع توسط دولت و دستگاه‌های امنیتی تسهیل شد تا اینترنت پرسرعت مقرون به صرفه در ایران رنگ واقعیت به خود بگیرد. تحریم‌ها، همچنین منجر به پیشرفت‌های قابل توجهی در زمینه موشک‌ها و سایر فناوری‌های مرتبط نظامی شده است.

 تحریم‌ها تنها می‌توانند بخش نسبتاً کمی از واریانس ر شد تولید را تو ضیح دهند و علت ر شد تولید اندک و بیش از حد پرنوسان ایران را باید در جایی دیگر جست‌وجو کرد. این به نوبه خود نشان می‌دهد که لغو تحریم‌ها به احتمال زیاد اثرات مثبت کوتاه‌مدتی خواهد داشت و برای اصلاحات اساسی بلندمدت پایدار به مدیریت بهتر اقتصاد هم نیاز است. این اصلاحات شامل اصلاحات گسترده در بانکداری، سیستم مالیات و یارانه، یکسان‌سازی نرخ ارز، و ایجاد یک سیستم منسجم شبکه تأمین اجتماعی برای حمایت از فقرا است.

 سیاست‌های توسعه منطقه‌ای باید با اولویت دادن به مناطق دورافتاده آغاز شود. سیاست‌های دولت باید با استقبال و شفافیت بیشتری نسبت به طرح‌های بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری‌های خارجی همراه شود. حفاظت از اقتصاد در برابر نوسانات درآمد نفتی نیز پس از برداشته شدن تحریم‌ها به یک موضوع سیاستی ضروری تبدیل خواهد شد. در گذشته، اقتصاد ایران نسبت به نوسانات قیمت نفت بسیار حساس بوده و در بلندمدت، ایران به یک صندوق ثروت مستقل نیاز دارد تا تأثیر نو سانات درآمدهای نفتی را کاهش دهد.

نسیم اقتصاد