کاهش نرخ سود بانکی با طلا و مسکن چه می‌کند؟

قیمت طلا در بازار ایران در روزهای اخیر با افزایش مواجه شده است. برخی علت این امر را جدا از افزایش قیمت اونس طلا در بازارهای جهانی، تصویب کاهش نرخ سود بانکی می دانند و معتقدند با کاهش نرخ سود مردم پول های خود را وارد بازار طلا و ارز خواهند کرد. برخی دیگر معتقدند کاهش نرخ سود بانکی بر بازار مسکن و اجاره بها تاثیر خواهد گذاشت. آیا کاهش نرخ سود بانکی می تواند باعث افزایش قیمت طلا یا اجاره بها مسکن شود؟ افزایش قیمت طلا در روزهای اخیر ناشی از کاهش نرخ سود بانکی نیست دکتر هادی حق شناس کارشناس مسائل اقتصادی گفت: «میان کاهش نرخ سود بانکی و فعالیت در بخش واقعی اقتصاد یک رابطه و تناسب وجود دارد. یعنی وقتی نرخ سود بانکی کاهش می یابد انتظار این است که پول به سمت سرمایه گذاری یا تولید برود. اما وقتی تولید با رکود مواجه است معمولا سپرده گذاران برای جلوگیری از کاهش ارزش پول خود تلاش می کنند سرمایه خود را در بازارهای موازی سرمایه گذاری کنند.» وی ادامه داد: «در این شرایط صاحبان پول های اندک و جزئی معمولا به سمت بازار طلا، سکه و ارز می روند و صاحبان پول های کلان به سمت بازار سهام، مسکن، زمین و برخی از دارایی های دیگر می روند که به طور مثال در سال های گذشته برخی از سپرده های خارج شده از بانک به سمت بازار خودرو می رفت.» وی افزود: «این یک تحلیل کلی از کاهش نرخ سود بانکی و رفتن نقدینگی به سمت بازارهای موازی همچون ارز و طلا است. اما نمی توان افزایش قیمت طلا در روزهای اخیر را ناشی از کاهش نرخ سود بانکی دانست؛ چون واکنش ها در اقتصاد ایران اینقدر سریع نیست بلکه با تانی و تاخیر صورت می گیرد.» حق شناس اظهار کرد: «اما در بازار مسکن چون اکنون فصل نقل و انتقالات است می توان گفت کاهش نرخ سود بانکی در تغییر ودیعه مسکن و افزایش اجاره بها موثر است. پیش از این مالکین به دلیل بالا بودن نرخ سود بانکی تمایل داشتند ودیعه بیشتری بگیرند اما اکنون که نرخ سود کاهش یافته طبیعی است که مالکین به سمت افزایش اجاره بها بروند.» حق شناس در پاسخ به این سوال که آیا با کاهش نرخ سود بانکی می توان پیش بینی کرد قیمت طلا و سکه به مرور افزایش یابد؟، گفت: «بله می توان چنین پیش بینی کرد به شرط آنکه سایر بازارها توان جذب نقدینگی را نداشته باشند. یعنی اگر مثلا بازار مسکن یا بخش تولید رونق بگیرد نقدینگی به آن سمت حرکت خواهد کرد.» تبدیل ودیعه مسکن به اجاره بها اما دکتر بیت الله ستاریان استاد دانشگاه و کارشناس بازار مسکن گفت: «تاثیر کاهش نرخ سود بانکی بر بازار مسکن در شرایط عادی که اقتصاد پایدار است و ثبات دارد با شرایط رکودی که اکنون اقتصاد ایران دچار آن است متفاوت است.» وی با بیان اینکه کاهش تورم در ایران ناشی از رکود و عدم تولید است گفت: «طبیعتا در این شرایط نرخ سود بانکی کاهش پیدا نمی کند چراکه کاهش نرخ سود در این شرایط تابعی از پارامترهای دیگر است که باید آنها را اعمال کرد نه اینکه یک روز تصمیم بگیرند چند درصد بالاتر از نرخ تورم را به عنوان نرخ سود بانکی مشخص کنند.» این استاد دانشگاه ادامه داد: «با این حال در شرایط کنونی با کاهش نرخ سود بانکی قدر مسلم موجران ترجیح می دهند به جای ودیعه، اجاره بگیرند. اما این به معنای افزایش نرخ اجاره مسکن نیست، بلکه به معنای تبدیل مبلغ ودیعه مسکن به اجاره بها است. یعنی موجران تمام مبلغ رهن را با احتساب 36 درصد در سال (3 درصد در ماه) به اجاره تبدیل می کنند.» این کارشناس بازار مسکن اظهار کرد: «تاثیر دیگر کاهش نرخ سود بانکی این خواهد بود که منابع بانکی دو دسته خواهد شد: یکی سپرده هایی هستند که از بانک ها خارج شده و یا وارد بازار ربوی می شوند یا از بازار خرید ملک سر در می آورند.» وی ادامه داد: «اگر در آن زمان مسکن چشم انداز امیدوار کننده ای از خود نشان دهد این سپرده ها را به خود جذب خواهد کرد و رونق در مسکن اتفاق خواهد افتاد. اما اگر این چشم انداز وجود نداشته باشد که به نظر من تا دستاوردهای برجام جاری نشود این عدم اعتماد روانی در نزد سپرده گذران وجود خواهد داشت، آنها حاضر نخواهند شد سپرده های خارج کرده از بانک را وارد بازار مسکن کنند و وارد بازار ربوی می شوند.» وی افزود: «اما دسته دیگر از سپرده ها هستند که از بانک خارج نمی شوند چنانکه وقتی امسال نرخ سود را کاهش دادند باز هم این سپرده ها از بانک خارج نشد. اگر این سپرده ها همچنان از بانک خارج نشوند به شرطی که بانک ها بنگاه داری خود را رها کنند می تواند از طریق بانک ها در حوزه تولید وارد شود و منجر به رشد تولید در حوزه مسکن و سایر حوزه ها شود.» ستاریان در پاسخ به این سوال که آیا کاهش نرخ سود بانکی می تواند رکود در بخش مسکن را از بین ببرد؟، گفت: «اساسا در شرایط فعلی کاهش یا افزایش نرخ سود بانکی تاثیر آنچنانی در بخش مسکن ندارد چون رکود کنونی فراگیر است و تمام بخش های اقتصاد را درگیر کرده است و بخش مسکن نیز جزئی از آن است. لذا اگر تولید حرکت کند بخش مسکن نیز رونق پیدا خواهد کرد چرا که اکنون تمام صنایع وابسته به بخش ساختمان و مسکن در رکود به سر می برند.»