آیا برجام دلار را به ۷۲۰۰ تومان رساند؟!

به گزارش شمانیوز، وضعیت پیچیده بازار ارز باعث شده است که تحلیل‌های مختلف و پیچیده و حتی گاه عجیبی نیز درباره آن مطرح می‌شود. با وجود اینکه تحلیلگران اقتصادی از اثر گذاری عوامل اقتصادی بر این وضعیت تاکید دارند، اما برخی دیگر تحلیل‌های سیاسی از ماجرا ارائه می‌کنند. آیا برجام دلار را به ۷۲۰۰ تومان رساند؟! دولت تلویحا از توطئه در بازار ارز گفته است و مخالفان سیاسی دولت نیز دولت را متهم می‌کنند که یا با عملکرد ضعیفش و یا به خاطر کسب سود، بازار ارز را به هم ریخته است. اما امروز تحلیل متفاوت دیگری در این زمینه مطرح شد. روزنامه کیهان برجام را مقصر این شرایط دانست و نوشت که "اگر برجام را آتش میزدیم دلار ۷۲۰۰ تومان نمی‌شد! " این روزنامه نوشت: «برجام اکنون تبدیل به شمشیر داموکلس تهدید و القای بی‌ثباتی نسبت به محیط اقتصادی پر سود و جذاب ایران شده است. دولت باید یکبار برای همیشه، شجاعانه پا در میدان گذاشته و برجامی که آمریکا آن را پاره کرده است، آتش بزند. اگر در واکنش به نقض عهد‌های مکرر واشنگتن برجام را آتش می‌زدیم، بی‌شک امروز دلار ۷۲۰۰ تومان نبود و کاخ سفید چنین رجز نمی‌خواند.» به نوشته کیهان "در حال حاضر قریب به ۳ سال از امضای برجام سپری شده است، اما جز جنازه‌ای بی‌مصرف، هیچ چیز دیگری از این توافق به جای نمانده است. برجام اکنون جنازه‌ای روی کاغذ است که جز سرخوردگی برای یک ملت و گستاخی دشمن، هیچ عایدی دیگری برای ما نداشت. " این روزنامه اصولگرا افزود: «التهاب بازار ارز و دلار ۷۲۰۰ تومانی یکی از نتایج برجام برای مردم کشورمان است. واقعیت آن است که برجام در ادراک و تصور غرب، از دولت روحانی اعتبارزدایی کرده است. آمریکا و اروپا به اعتبار برجام زدگی حادّ آقای روحانی، تهدید‌ها و هشدار‌های تیم او به تلافی را معتبر نمی‌دانند.» این تحلیل عجیب در شرایطی مطرح شده است که فضای اقتصادی ایران در انتظار خروج آمریکا از برجام است. اقدامی که به عقیده اقتصاددانان شرایط اقتصاد ایران را بدتر می‌کند. کارشناسان می‌گویند خروج آمریکا از برجام هم بار روانی دارد و هم مشکلات زیادی برای ارتباط اقتصاد ایران با خارج ایجاد می‌کند، در نتیجه این شرایط می‌تواند بر بازار ارز هنم تاثیر گذارد و موجب گرانتر شدن دلار شود.

میثم رادپور تحلیلگر مسائل بازار ارز درباره نقش برجام در بازار به فرارو گفت: «ما نمی‌توانیم به راحتی یک عامل را از عوامل دیگر جدا کنیم و بگوییم همه مشکل از این عامل بر می‌آید. نه تنها در بازار ارز بلکه در هیچ بازاری نمی‌توان اینگونه تحلیل کرد.» او افزود: «یک مجموعه عوامل برای بحران ارز وجود دارد که تعدادی از آن‌ها پر اهمیت‌تر و موثرترند و تعدادی دیگر کم اهمیت‌تر و قابل چشم پوشی‌اند. اینکه همه بحران را گردن برجام بگذاریم این اصلا درست نیست. ما دوره‌هایی داشتیم که تحریم نبودیم و بحران ارزی داشتیم مانند اوایل دهه هفتاد. در آن زمان تحریم‌ها شبیه وضعیت کنونی نبود. در زمان اصلاحات هم شوک ارزی داشتیم در حالیکه در شرایط تحریمی گسترده نبودیم.» این کارشناس مسائل اقتصادی معتقد است که ما نمی‌توانیم کل بحران را گردن یک عامل بیاندازیم. هیچ نشانه‌ای برای اثبات نقش آفرینی یک موضوع وجود ندارد. از طرف دیگر ما نمی‌توانیم با میزان اثر گذاری عوامل مختلف در بازار را هم تعیین کنیم. رادپور گفت: "آقایان معتقدند که، چون برجام خوب تنظیم نشده است ایالات متحده آمریکا توانسته است از ضعف‌های آن اسفاده کند و زیر آن بزند، اگر برجام را درست تنظیم کرده بودند الان دچار بحران نمی‌شدیم و بازار ارز نیز به هم نمی‌ریخت. این ادعا گیر دارد. محرک‌های بازار ارز فقط طرف عرضه نیست که ما ادعا کنیم اگر طرف عرضه سنگ اندازی نکند آب از آب تکان نمی‌خورد. ما مسائل عمده دیگری در اقتصاد داریم که بازار را تحریک کرده و انگیزه‌های طرف تقاضا را برای خرید ارز افزایش داده است. " این کارشناس بازار ارز افزود: «یکسری مسائل اقتصادی هستند و یکسری مسائل غیر اقتصادی است. کیفیت روابط سیاسی ایران با کشور‌های دیگر و تاثیر پذیری بازار حواله از این روابط و از طرف دیگر تنش‌هایی اجتماعی که سال گذشته آغاز شد و هنوز در گوشه و کنار کشور ادامه دارد می‌توانند از عوامل اثرگذار باشند.» او تاکید کرد: «نگرانی‌های جدی در حال حاضر نسبت به وضعیت نظام بانکی وجود دارد که باعث شده که صاحبان سرمایه، کسب و کار و آحاد مردم اعتماد کمتری به نظام پولی کشور داشته باشند و علاقمند شوند ثروت خود را به ارز تبدیل کنند.» رادپور گفت: «به نظر من بحران نظام بانکی در وضعیت کنونی ارز عامل بسیار بزرگ و اثرگذاری است. در کشور ما نظام بانکی تقریبا ورشکسته است. در این شرایط چرا انتظار داریم که اعتماد به واحد پول کشور وجود داشته باشد. یعنی در غیاب فشار‌های بین المللی ما با فشار‌های داخلی جدی مواجه هستیم که این ناشی از بی اعتماد شدن بازیگران بازار پول نسبت به ظرف نگهداری پول یعنی بانک هاست. این بی اعتمادی تقاضایی به بازار وارد کرده که قبلا وجود نداشته است.» این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه شاید اگر همین برجام هم نبود اوضاع ارزی ایران بدتر هم می‌شد، افزود: «در زمانی که برجام شکل گرفت توانست جلوی تحریم‌ها وسیع را بگیرد. بانک مرکزی در شرایط بسیار پیچیده‌ای قرار داشت و نقل و انتقال مالی بسیار سخت انجام می‌شد. با شروع مذاکرات برجام جو خوشبینی به بازار وارد و بحران ارزی سال ۹۱ پشت سرگذاشته شد. روابط پولی نیز بهبود یافت. در واقع باید گفت: برجام در زمان خودش بسیار اثر گذار بود ما نمی‌توانیم بگویم اگر برجام اتفاق نمی‌افتاد وضع بهتر از این بود.» رادپور درباره تاثیرگذاری کیفیت روابط سیاسی ایران بر بازار ارز اظهار کرد: «مخاصمه سیاسی ایران با برخی کشور‌ها از جمله آمریکا باعث شده است دسترسی بانک‌های ایران به نظام پولی بین المللی محدود شود. علی الخصوص بازار حواله تحت فشار‌های جدی قرار دارد. این فشار‌های به این خاطر است که آمریکا پس از برجام تحریم‌ها را ادامه داد و حتی تشدید کرد، همچون تحریم کاستا. آمریکا اینگونه نشان داد که برجام باعث نشده است که این کشور درباره ایران تجدید نظر کند. ما می‌توانیم بگویم برجام نواقصی داشته است، اما باید بپذیریم برجام تحت شرابیط سختی صورت گرفت و در آن شرایط شاید چاره‌ای نبود تا بتوانیم وضعیت اقتصادی را از آن وضعیت تنش زا خارج کنیم.» او افزود: «بی کیفیت شدن، تنزل یا بهتر است بگویم عدم وجود روابط عادی سیاسی ایران با قدرت‌های جهانی باعث شد خیلی از بانک‌های کارگزار حاضر نشوند با ایران همکاری کنند به همین خاطر بازار حواله تحت فشار شدید قرار گرفت. خروج ایالات متحده از برجام وضعیت را بدتر می‌کند و بانک‌های بیشتری با ایران همکاری نمی‌کنند و باز هم بازار حواله زیر فشار سنگینی قرار خواهد داشت.» این تحلیلگر بازار ارز معتقد است: «این ابعاد سیاسی ماجراست، اما نظام ناکارآمد در اقتصاد کشور نیز در همین بحران ارزی بروز و ظهور پیدا کرده است. همین بحران نظام بانکی آنقدر بزرگ هست که بتواند طبقه‌ای از دارایی‌ها مثل ارز را جابه جا کند. اینکه بگویم اگر برجام نبود ما مشکلی نداشتیم این حرف اصلا درست نیست. اقتصاد ایران با ابرچالش‌هایی مانند بیکاری، بحران آب، تامین مالی، نظام بانکی و. داریم که ارتباطی زیادی با مسائل سیاسی ندارد.»